Teşvik Ödülü, “İzmir Elektrik Fabrikası Ne Olmak İster” Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması

PROJE RAPORU

BİR ÇİZGİYLE TUTMAK

Elektrik fabrikası ve çevresindeki sanayi bölgesi incelendiğinde, bu çevrede bulunan yapılar arasında mutualist bir ilişki kurulduğu ve kentsel yerleşimin buna göre şekillendiği görülmüştür. Elektrik fabrikası da bu mutualist ilişkide yerini almış ve denize dönük bir planla formunu elde etmiştir. Sanayi bölgesinin kuruluş yılları üst ölçekten incelendiğinde üç ana aksın izinin kentte belli olduğu ve bu aksların sanayi bölgesini karayolu, tren yolu ve deniz-su yoluyla beslediği görülmüştür. Ancak sonrasında liman depo alanının ve liman hattı boyunca otoyolun oluşturulması sanayi bölgesinin deniz ile olan bağını zayıflatmış ve liman arkası bölgesinin endüstriyel değerini düşürmüştür. Önerilen tasarım, liman caddesini ele alacaktır. Elektrik fabrikasının tek başına ele alınmasının kentsel dokudaki problemi çözmek için yeterli olmayacağı ancak elektrik fabrikası bölgedeki en yıpranmış yapı olduğu için müdahalenin başlangıcı olarak kabul edilebileceği öngörülmüştür. Liman caddesi bölgesinin kamusallaştırılması ve artık bu yapıların önceden denizden beslendikleri gibi şu an da kamusallıktan beslenmesi önerilmiştir.

Sanayi bölgesinin genel amacı üretim olduğundan ve bu üretim için geniş sirkülasyon alanları gerektiğinden, çevredeki yeşil oranının az olduğunu görmekteyiz. Günümüz kamusallığı incelendiğinde kentsel bir kamusallık istiyorsak, bunu kentsel yeşilden ayrı düşünmenin anlamsız olacağı düşünülmüştür. Tren garından fabrikaya ve sonrasına uzanan yeşil bir aks önerilmiştir.

Elektrik fabrikasının kente sağladığı katkıdan bahsedecek olursak, bu fabrika kent içinde az bir alan kaplasa da kenti birçok şekilde etkilemiş bir yapıdır. Bu tasarım, kent için önemli olan bir yapının yıkılma aşamasını ve bu süreçteki potansiyelini ele almıştır. Elektrik fabrikasının günümüzde bazı duvarları ve bazı çatı bölümleri çökmüştür. Bunlar, içeri ile dışarı arasındaki kütlesel ayrımı yıkmış ve ayrı bir potansiyel yaratmıştır. Fabrikanın şu anki durumunda kentteki varoluşu kentli tarafından çok hissedilmemiş ve fabrika şu anki hasarlı durumuna gelene kadar kentli bunun bilincinde olmamıştır. Bu tasarım yapının zamanla hasarlı noktalarının tespit edilip bu bölgelerin eksiltilmesi ve kentlinin buna şahit olmasını, deneyimlemesini istemektedir. Fabrika zamanla yıkılsa da fabrikanın kentte başlattığı müdahale ve yeşil kalacaktır. Fabrika son pozunu verirken kent için güçlü bir müdahaleyi çoktan başlatmış olacaktır.