19. Yüzyıl İstanbul’unun Bahçe Köşkleri Üzerine Bazı Notlar

Toplantı, İdil Sürer'in katılımıyla 9 Mayıs 2013'te saat 18.30'da İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nde gerçekleşiyor.

Osmanlı mimarisi, özellikle Lale Devri (1718-1730) ve sonrasında, “Batılılaşma dönemi” olarak anılan dönemde, farklı bir doğrultuda gelişmeye başlar. Yeni yorumların arandığı, hızla değişen kültürel ve toplumsal yapının her alanı etkilediği bu dönemde, özellikle 19. yüzyılda üretilen mimari eserler bu değişimi çok çarpıcı bir biçimde yansıtır.

İdil Sürer konuşmasında, Osmanlı bahçe mimarisinin en önemli öğelerinden olan bahçe köşklerinin, 19. yüzyıl boyunca İstanbul’da inşa edilmiş bazı örnekleri üzerinden bir değerlendirme yaparak, bu yapılar aracılığıyla dönemin mimari okumasına katkıda bulunmayı amaçlıyor.

Bahçe köşkleri, genellikle seyir ya da dinlenme amaçlı, farklı ölçeklerde tasarlanmış yapılardır. Bahçenin bir parçası olarak, bahçedeki diğer yapılarla birlikte ya da daha sonra inşa edilmiş olmaları mümkündür. İdil Sürer araştırması kapsamında yer alan yapıları seçerken, bahçe için özel olarak inşa edilmiş, günün sadece belirli bir bölümünün geçirildiği, oturulmayan yapılar olması ve bahçedeki diğer ana yapı gruplarına göre daha küçük ölçeklerde inşa edilmesi koşulunu gözetmiştir.

Sultan III. Selim’in 1789’da tahta geçmesiyle mimaride daha belirgin biçimde görülmeye ve oldukça etkin biçimde uygulanmaya başlayan Batılılaşma hareketi, Sultan II. Abdülhamid’in saltanatının sona erdiği 1909 yılına kadar etkilerini gösterdiğinden, bu tarihler arasında inşa edilmiş yapıları çalışma kapsamına almıştır.

İdil Sürer, Türklerde bahçe kültürü ve önce Selçuklu Devleti, sonra Osmanlı Devleti’nde bahçe anlayışının gelişimiyle, bu bahçelerin genel niteliklerini kısaca tasvir edecek, minyatürler üzerinden dönemin bahçe köşklerinden örneklere değinecek. Konuşmanın asıl konusu olan İstanbul bahçelerindeki 19. yüzyıla ait örnekleri ise, içinde bulundukları bahçenin türü, köşkün bahçedeki konumu, çevreyle ilişkisi, plan şemaları ve cephe biçimlenişleri bakımından; araştırma sürecinde çekilen fotoğraflar, arşivlerden elde edilen çizim ve belgeler üzerinden yorumlayacak. Ayrıca, duvar resimlerinde tasvir edilen bahçe köşklerinden de bazı örnekler sunacak.

Etkinlik ücretsizdir, rezervasyon alınmamaktadır.