Conversations Seminerleri: Avrasya Tüneli Projesi Çatladıkapı ve Yenikapı Kazıları: Arkeolojik Buluntular ve Gözlemler

Conversations seminerleri kapsamında İstanbul Arkeoloji Müzeleri arkeologlarından Dr. Emre Öncü ve Sırrı Çölmekçi'nin konuşmacı oldukları seminer, 27 Aralık'ta İstanbul Çalışmaları Merkezi'nde yapılıyor.

Özet

İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçiş Projesi kapsamında, projenin Avrupa yakası inşa faaliyetleri sırasında, Çatladıkapı ve Yenikapı bölgelerinde, İstanbul Arkeoloji Müzeleri denetiminde 2014 yılında başlanan kazı çalışmaları, İstanbul kent tarihi açısından son derece kıymetli verilerin gün yüzüne çıkmasına vesile olmuştur.

Çalışmalar kapsamında Çatladıkapı bölgesinde, Bizans Dönemi Marmara Sahil surları önündeki yaklaşık 10 bin metrekarelik alanda kazılar yürütülmüştür. Bu çalışmalar sayesinde Konstantinapolis’in M.S. 5. – 11. yüzyıllar arasındaki güçlü yerleşim tarihiyle ilgili sayısız buluntulara rastlanmıştır. Çalışmaların Yenikapı bölümünde ise, günümüzde Yenikapı’da halen var olan, İstanbul’un Osmanlı Dönemi’ne ait en özgün yerleşim birimlerinden biri olan Yalı Mahallesi’nin doğu yakasına denk gelen kesimde, yaklaşık 4.000 metrekarelik bölümde kazılar yürütülmüştür.

Yürüttüğümüz kazı ve belgeleme çalışmaları, daha önceki dönemlerde yürüttüğümüz Yenikapı Marmaray – Metro, Bakırköy Eski Sümerbank Alanı ve Küçükçekmece Marmaray Kazıları gibi tecrübelerimizden oluşturduğumuz birikimle son derece titizlikle yürütülmüştür.

Bu bağlamda özellikle son yıllarda artan imar faaliyetleriyle, ihtiyacı daha da hissedilen İstanbul Kent Arkeolojisi ihtisasında yeni yaklaşımlar için birçok kazanım elde edilmiştir. Bunun yanında İstanbul kent tarihi hafızasında çok yakın tarihlere ait kültür katlarının hem fiziki hem de anılarımızdaki soyut izleri bakımından ne denli hızlı silindiği de bir kez daha anlaşılmıştır. 1950’li yıllarda Kennedy Caddesi sahil yolunun yapımına kadar halen kullanılan, Yalı Mahallesi’nin doğu yakasına ait sokakların ve evlerin, yaklaşık 70 yıl sonra kent hafızasından tümüyle silinmiş olması bunun göstergesidir. Bu sunumda buluntularla tazelenen bu hafıza üzerine gözlemlerimiz dinleyicilerle paylaşılmaya çalışılacaktır.

Biyografi

Öğül Emre Öncü

2000 yılında Trakya Üniversitesi Klasik Arkeoloji Bölümü’nden mezun oldu. Aynı yıl Adnan Menderes Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nde Araştırma Görevlisi olarak göreve başladı. 2005 yılında “Batı Anadolu Ion Yapılarında Çatı Mimarisi” başlıklı teziyle yüksek Lisans eğitimini tamamladıktan sonra 2007 yılında İstanbul Üniversitesi Klasik Arkeoloji Bölümü’nde doktora eğitimine başladı ve 2013 yılında “Aiolis Bölgesi Arkaik Dönem Mimarisinde Pişmiş Toprak Yapı Elemanları” başlıklı teziyle doktora eğitimini tamamladı. Doktora araştırmaları, 2012 yılında, Türk-Amerikan İlmi Araştırmalar Derneği’nin (ARIT) sosyal bilimler araştırmaları alanında tek burs alan çalışması olarak ödüllendirildi. Mesleki hayatı boyunca Batı Anadolu’da pek çok arkeolojik kazı çalışmasında ve yüzey araştırmasında görevler aldı.

2007 yılında Topkapı Sarayı Müzesi’nde göreve başladıktan sonra, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün görevlendirmesiyle Yenikapı Kazıları’nda görevler yürüttü. 2010 yılında İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’ne tayin oldu. Bu tarihten sonra sırasıyla Yenikapı Marmaray ve Metro Kazıları, Sirkeci Marmaray Kazıları, Bakırköy Eski Sümerbank Kazıları, Küçükçekmece Marmaray Kazıları ve Avrasya Tüneli Projesi Çatladıkapı ve Yenikapı Kazıları’nda alan sorumluluğu görevini yürüttü. 2007 yılından bu yana Antalya Olympos Kazısı bilimsel heyet üyesi olup, Roma Dönemi mimarisi araştırmaları yürütücülüğünü yapmaktadır. Aynı zamanda 2007 yılından beri çeşitli üniversitelerde arkeoloji branş dersleri vermekte olup, yurtiçi ve yurtdışında verdiği pek çok bildiri ile Batı Anadolu Antik Dönem Mimarisi, Karia Savunma Mimarisi, Karia Mezar Mimarisi, Olympos Roma Dönemi Mimari Araştırmaları, Yenikapı Marmaray Kazıları ve Avrasya Tüneli Projesi Çatladıkapı-Yenikapı Kazıları üzerine yayınlanmış pek çok bilimsel makalesi bulunmaktadır. Halen İstanbul Arkeoloji Müzeleri arkeologu olarak görev yürütmektedir.

Sırrı Çölmekçi

Sırrı Çölmekçi, 1972’de Konya’da doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Karaman’da tamamladı. 1999’da ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prehistorya Bölümü’nü bitirdi.Üniversite bünyesinde,sırasıyla Prof. Dr. Aslı Erim Özdoğan başkanlığında Menekşe Çatağı (Tekirdağ), Prof. Dr. Mehmet Özdoğan başkanlığında Aşağı Pınar (Kırklareli), Prof. Dr. Sevil Gülçur başkanlığında Güvercin Kayası (Aksaray) kazılarına katılmıştır. 2003 yılında İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde uzman arkeolog olarak çalışmaya başlayan Çölmekçi, 2004-2013 yılları arasında İstanbul Arkeoloji Müzeleri adına Marmaray Metro Projesi’nde yürütülen proje kazı çalışmalarında yer aldı. 2009 tarihinden itibaren “Yenikapı Marmaray-Metro kazıları alan sorumlusu” görevini üstlendi.2014 yılında İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçiş (KTG) Projesi’nde İstanbul Arkeoloji Müzeleri adına Dr.Ö.Emre Öncü ile birlikte arkeolojik kazı çalışmalarını halen yürütmektedir.

“Gün Işığında İstanbul’un 8000 Yılı” kitabı, ‘Yenikapı’da Teknoloji’ (Vehbi Koç Vakfı Yayınları, İstanbul, 2007) Hayalden gerçeğe bir İstanbul öyküsü:Marmaray kitabı, Kurtarma Kazılarından Kent Arkeolojisine: İstanbul Deneyimi (Gama Holding Armağan Kitabı- Ankara, 2014) isimli makaleleri yayınladı.