Conversations Seminerleri: “Langa Yenikapı Dolgu Alanında Kentsel Gelişim: Yalı Mahallesi’nin Öyküsü (1750-1843)”

Conversations seminerleri kapsamında Mimarlık Tarihi doktora programı öğrencisi Ayhan Han'ın konuşmacı olduğu seminer, 17 Kasım saat 16:30'da İstanbul Studies Center'da yapılıyor.

Özet

Langa Yenikapı Dolgu Alanında Kentsel Gelişim: Yalı Mahallesi’nin öyküsü (1750-1843) başlığını taşıyan araştırma, Laleli Çeşme Külliyesi inşasına refakat eden Langa Yenikapı’daki dolgu alanın oluşturulma süreci ve söz konusu alan üzerinde yeni bir mahalle inşa edilmesini konu edinmektedir. Theodosius Limanı ile ilgili çalışmalar, daha çok Bizans dönemine yoğunlaşıp, Osmanlı dönemini göz ardı etmesinden dolayı, bu araştırmanın limanın tarihi ile ilgili olan çalışmaların güncellenmesine olanak vereceğini iddia etmek yanlış olmayacaktır. Araştırma, XVIII. yüzyıl İstanbul’unun kentsel tasarım ve mimarlıkla ilgili pratiklerini Yalı Mahallesi ölçeğinde analiz etmeyi amaçlamakta olup dönemin mühendislik, mimari bilgisi ve teknik becerisine dair genellemeler yapma fırsatı verecektir.

Sur dışı güney sahil kesiminde insan eliyle 1760-64 tarihinde üretilen bu alandaki yeni teşkil edilen mahalle, XVIII. yüzyılda detaylıca belgelendirilebilen ve mekândaki izleri sonraki dönemlerde takip edilebilen bir yerleşim birimidir. Söz konusu inşa süreçlerinin arşivlere belge olarak yansıması nedeniyle limanın doldurulma süreci, dönemin teknik alt yapısı, mülkiyet durumu, kentsel ve yapısal ölçekte sokak dokusu, binaların özellikleri hakkında zengin bir veri kaynağı sunmaktadır. Mahalle sakinlerinin sarraf, boyacı esnafı, kahvehaneciler gibi bürokrasi dışı insanlardan olması, bize XVIII. yüzyıl İstanbul sivil konut alanları hakkında genellemeler yapma imkanı verecektir.

XVIII. yüzyıl Osmanlı mimarisi ve Boğaziçi’nde yerleşim konusu daha çok mekânsal süreçleri ve kentsel büyüme dinamiklerinin izlerini sürmeden, birbiriyle çok zaman ilintisiz veriler ve tartışmalı analojiler üzerinden anlatılmaktadır. Etnik/dinsel farklılaşma ve tüketim alışkanlıkları üzerinde ön kabullerle inşa edilen bilgi, İstanbul mahallelerini içe kapalı, değişimden uzak, üretmeyen, tarihsel süreç, mekansal biçim ve bunların sürekliliğini takip etmeyi imkansız hale getiren, failin mevcut olmadığı bir mahalle yapılanması tasvir etmektedir. Araştırma, söz konusu hakim söylemi sınama iddiasındadır.

Biyografi

Ayhan Han, 2004 yılında Bilgi Üniversitesi, Tarih Bölümü’nden mezun oldu. Yine aynı bölümde 2012 yılında ‘Spatial Organization at Bosphorus The Piers and Granaries (1750-1815)’ başlıklı Yüksek Lisans tez çalışmasını tamamladı. Eğitimine İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Tarihi doktora programında devam etmekte olup ‘Langa Yenikapı Dolgu Alanı ve Yalı Mahallesi’ başlıklı doktora tezini hazırlamaktadır.