memor-EX

Prof. Dr. Fikret Evci anısına düzenlenen "memor-EX" atölyesi, 1-7 Temmuz 2019 tarihleri arasında yapılacak.

Atölye teması olarak seçilen memor-EX** sözcüğünün Türkçede tam olarak bir karşılığı bulunmamakta, ancak atölye temasını oluşturan ekip tarafından Türkçede hafıza, bellek, hatıra, anı gibi sözcüklerin tümünü kapsaması ve bu kavramların mekanla olan ilişkisine vurgu yapması nedeniyle türetilmiştir. Bu bağlamda memorEX sözcüğünün içerdiği kavramların sözcük anlamına bakıldığında:

• Hafıza: Ruh, bellek
• Bellek: Yaşananları, öğrenilen konuları, bunların geçmişle ilişkisini bilinçli olarak zihinde saklama gücü; dağarcık, akıl, hafıza, zihin/ İşaret, nişan/ Bilinen, belli, öğrenilen, bellenmiş/ Eskiden görülmüş, işitilmiş, koklanmış, tadılmış nesneleri ve türlü yaşantıları yeniden anımsama yetisi/ Algılanan nesnelerin ve yaşantıların bilinçte iz bırakması, saklanması ve gereğinde yeniden üretilmesi yeteneği/ Zihnin, belleme ve anımsama gücü/İzlenimleri, algıları vb. saklama ve yeniden bilinçte canlandırma yetisi/İzlenimlerin, algıların saklandığı yer/ Zihnin belleme ve anımsama yeteneği, gücü/ Bellenerek öğrenilen şey/ İşaret, iz.
• Hatıra: Bellekte yaşamaya devam eden geçmiş izlenim, duygu veya olay/Bir kimse veya olayı hatırlatan nesne, yadigâr.
• Anı: Geçmişte yaşanmış çeşitli olaylardan belleğin sakladığı her türlü iz, hatıra gibi tanımlarla karşılaşılmaktadır. (TDK, Büyük Türkçe Sözlük, Ocak 2019).

Temanın seçiminde mekan-insan-zaman ilişkisine vurgu yapılması dışında önceki atölyelerin geleneksel tavrına önemli katkıda bulunmuş olan ve geçen yıl aramızdan ayrılan Prof. Dr. Fikret Evci anısına düzenlenmesi önemli olmuştur.

Yakın geçmişte mekan-bellek / hafıza ilişkisi üzerine çok sayıda kuramsal bilgi üretilmiştir ve mekanın hafızası, hafızanın mekanı, bellek mekanları gibi kavramlar gündeme gelmiştir. Bu çalışmalarda bireysel hafızadan çok toplumsal hafızaya gönderme yapan çalışmalar üretilmiştir. Bu çalışmalardan biri olan Assman’ın “Kültürel Bellek” isimli kitabında belleğin dört farklı boyutundan söz edilmektedir (Assman J., Kültürel Belek, 2015, s. 27). Bunlar; mimetik bellek, nesneler belleği, iletişimsel bellek ve kültürel bellektir. Ayrıntılara bakıldığında mimetik belleği davranışların taklit edilmesine dayandığı, nesneler belleğinin insanı çevreleyen eşyalarla biçimlendiği, iletişimsel belleğin insanın dil yeteneği ile diğer bireylerle kurduğu etkileşim ile oluştuğu ve kültürel belleğin ise bu üç alanın bütünlük içinde buluştuğu alanı tariflediği anlaşılmaktadır.

Mekan her ne kadar fiziksel bir olgu olarak görülse de mekanların kişilerin ve toplumların anılarına, hatıralarına, sevinçlerine, hüzünlerine eşlik eden duyusal/duygusal bir yanı da vardır. Bu durumda mimarlık mekan yaratma görevini yerine getirirken, kişilerin ve toplumların bu tür hassasiyetlerine yer vermeli, bireysel ya da toplumsal hafızayı canlandıran etkileri içinde barındırmalıdır. Sözcüklerin yüklendiği anlamlar ışığında atölyenin teması, mekanın geçmiş ve gelecek arasında Güvenç’in işaret ettiği “şimdi” arakesitindeki mekana odaklanmaktadır, (Güvenç B., Sosyal ve Kültürel Değişme, 2000, s. 75).

Haliç’i konu edinen kitaplardan birinin tanıtım yazısında bellek ve mekan ilişkisinin öne çıktığı şu anlatım bireysel ve toplumsal hafızaya doğrudan işaret etmektedir:

Uykuların rüyalara, rüyaların hayatlara karıştığı Haliç’in kıyılarında köşelerinde ve tepelerinde yaşayan insanların öyküleri anlatılıyor bu kitapta. Yağmurlar, dik yokuşlar, mavnalar, ıhlamur ağaçları, içindeki gizemler, sokak çocukları, bakkal çırakları ve Tekel Tütün Fabrikası’nın insanları teker teker kalbinizin içinden geçerek sizleri aynı anda hem sevindirip hem de üzecek ve azıcık da düşündürecek.

(Timuçin Tecim, Haliç Hikayeleri Kitabı, Arka Kapak Yazısı, Tanıtım Bülteninden, 2018)

Mekan ve bellek ilişkisine kısaca değindikten sonra atölye sunumlarından ve atölye katılımcılarından bu açıklamalara bağlı olarak beklenenlerin bu kavramlar ışığında yorumlanması önerilmektedir.

Katılımcılar/Atölye Yürütücüleri

• Ali Asasoğlu
• Asu Beşgen
• Ayhan Usta
• Ayşen Ciravoğlu
• Celal Kızıldeli
• Fatmanur Ertem
• Gülay Usta
• Hare Kılıçaslan
• Nilay Evcil
• Nilgün Kuloğlu
• Pınar Öktem Erkartal
• Serap Durmuş Öztürk
• Serkan Erdinç
• Sibel Ural
• Şengül Öymen Gür
• Şeyda Bülbül
• Yılmaz Kuyumcu

Son başvuru tarihi: 16 Haziran 2019

Kayıt formu için tıklayınız.