Mimar Sinan’ı Anlamak

Hayati Binler tarafından verilecek olan seminerde; Sinan dönemi ve günümüzün karşılaştırılarak, medeniyet telakkisi, şehrin ana umdeleri, mimari ve şehrin finansmanı, şehre kimlik veren şeyler ve daha birçok şey görseller eşliğinde tartışılacak.

Özet:

Meydana getirilen bir eser, onun meydana getirilmesine neden olan mal sahibi, sanatçı ve çevresinin medeniyet telakkisi, dünya-ahiret görüşü, hedef-i maksadı ve daha birçok faktörün tesiriyle vücuda gelir. Özellikle yerküre üzerinde birbiriyle etkileşim ve yarış halindeki Doğu ve Batı dünyasının karşılaştırılması meselenin temelinden tahliline imkan verecektir. Bu nedenle Osmanlı ve batıda medeniyet telakkisinin tetkiki yapılmalıdır.

Sanat eserini meydana getirmede etkisi en mühim olan sanatçının yetiştiği cemiyetin durumu ve etkilerinin incelenmesi lüzumu vardır. Sinan’ı yetiştiren ortam bu bakımdan önemli ve tetkiki gerekmektedir.
Dönemin sosyo-ekonomik ve inanç durumu ise maddi olarak tezahür alemine yansıyan belki de en mühim etmenlerden birisidir. Cemiyetin, baninin iktisadi durumu, hususan eserin şaşaası ve ihtişamını belirleyen birincil amillerdendir.

Sinan’ın eğitimi ise sanatçının/mimarın icra edeceği sanata dair bilim-sanat alanındaki gerek teorik gerekse pratik eğitimi, sanat eserinin kullanıcıya ve sanat alemine yansımasındaki belki de en mühim etmenlerden birisini teşkil etmektedir.

Meydana getirilen mimari eserler, yol ve sair teknik teçhizatla birlikte şehrin bütününü oluşturur. Burada yaşayan halk bu eserler manzumesi içerisinde gününü, ömrünü geçirir ve şahsiyeti/karakteri bu çevreden etkilenir. Bu bakımdan gerek devletin gerekse örfi olarak adet ve ananelerin getirdiği Osmanlı şehrinin temel umdeleri bulunmaktadır.

Mimari ve şehrin oluşumundaki ana umdeler ve finansman sadedinde mali husus her şeyde olduğu gibi şehir ve mimarinin teşekkülünde de atbaşı bir meseledir. Batıda dev katedraller ve kiliselerin meydana getirildiği gibi bizde de şehrin merkezini meydana getiren ve merkezinde cami bulunan külliyeler vardır. Mahallenin merkezini ise mescid oluşturur. Meydana getirilen cami, mescid, medrese, hamam, tekke, darüşşifa ve benzeri eserlerin ve bunların personel ve işletme giderlerinin nasıl karşılandığının bilinmesi ve tetkiki bizlere yeni oluşturacağımız eserler ve onların işletilmesinde mühim katkılar sağlayacağı açıktır.

Selçuklu ve Beylikler döneminden sonra gelen ve yine onlar gibi bir Müslüman-Türk medeniyetini, şehirciliğini, mimarisini oluşturan anlayış tetkik edildiğinde kopya ve taklitten uzak, tasarım çeşitliliğinin kullanıcıyı sıkmayacak ve monotonluğa yer vermeyecek şekilde bol bol çeşitlendirildiğini olduğunu görürüz. Hele hele bu üç dönemde de teknik imkanları mahdut kargir inşaat sisteminde meydana getirilen Osmanlı ve Sinan’ın mimarisindeki çoğulcu ve yenilikçi anlayış, günümüz sanatçısını/mimarını/insanını hayrete düşürmektedir.

Bugün için meydana getirdiğimiz eserler netice itibariyle günümüzdeki mimari ve şehircilik anlayışını gösterdiği gibi, ecdadımızın oluşturduğu ve hayranlıkla izlediğimiz birçoğunun içerisinde yaşadığımız başta Osmanlı olmak üzere sair eski eserlerimiz ile mukayeseli değerlendirmesi yapılmalı ve bazı sonuçlarelde edilerek günümüze ışık tutacak öneriler ile çalışma meyvelendirilmelidir ki, bir faidesi olsun.