Modernin Üç Yüzü: Bosna-Hersek, Kosova ve Portekiz Mimarisinde Modernite Deneyimleri

13 Eylül 2018 Perşembe akşamı Tasarım Atölyesi Kadıköy'de yapılacak olan "Modernin Üç Yüzü" etkinliğinde Tijana Veljkovic, Attila Beksaç ve Martina Vrankar; Bosna-Hersek, Kosova ve Portekiz mimarisi üzerine konuşacaklar.

1. Seans: 19.00-19.20

Modernist Bosna-Hersek’te Eleştirel Bölgeselcilik
Tijana Veljkovic (Bosna-Hersek)
Mimarlıkta uluslararası modern hareketlerin küresel ölçekte ortaya çıkmasıyla birlikte Bosna-Hersek’te olan yansımaları kimi buluşlara evrilmiştir. Bir yandan endüstriyel şehirler ve modern yapılarla fiziksel çevreye şekil verilirken bir diğer yandan da tarihsel ve eski mevcut yapı stokunun izleri ve öncül tarihsel değeri zarar görmüştür. Modernitenin ilerlemeci anlayışı ileri sürülerek Bosna-Hersek’in öncül kültürel elementleri dışlanmıştır. Postmodernist yaklaşımların ortaya çıktığı döneme gelindiğinde Yugoslavya’nın Juraj Neidhart ya da Dusan Grabrijan gibi kimi iyi bilinen mimarları bölgesel, mekansal ve mimari değerleri çağdaş postmodern projelerinde eklemlemeye ve uyarlamaya çalışmışlardır. Bu sayede Bosna-Hersek’e özgü eklektik bir mimari dil/kimlik yaratma çabasının ürünleri ortaya çıkmıştır.

2.Seans: 19.20-19.40

‘Eskiyi Yok Et, Yeniyi İnşa Et’: Priştine’nin İnşası
Attila Beksaç (Kosova)
Kosova’nın Osmanlı mirası yerleşimlerinin kentleşme süreçleri, tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş, Avrupa’nın geri kalan şehirlerine kıyasen geç bir dönemde başlamıştır. 1947’de Priştine’yi Kosova’nın başkenti yapmaya yönelik Soyalist Yugoslavya yönetim kararı hızlı gelişme ve tahribat dönemini başlatır. Şehri modernize etmeye yönelik güdümlü çabalarla, yönetim Osmanlı çarşı, cami ve geleneksel konutlarını içeren tarihi kent merkezinin büyük kısmını yıkmaya başlar. Yugoslavya’yla Türkiye arasında 1953 yılında yapılan ikinci anlaşma ile Priştine’den çok sayıda Kosovalı aile göç etmiştir. Bu sayede yeni ulusal başkent modern bir mekansal dekor yanı sıra demografisiyle de köklü bir orta sınıf kentsoylu modern yaşam tarzına da evsahipliği yapmak üzere dönemin mottosuyla “eskiyi yok ederek, yeniyi inşa ediyordu.”

3. Seans: 19.40-20.00

Modern Portekiz Mimarlık Sahnesinden Notlar
Martina Vrankar (Slovenya-Portekiz)
Avrupa’nın bir diğer yakası olan Portekiz’de geç 19. ve erken 20.yy’lar arasında mimarlık inovasyon ve gelenek arasındaki ikili ilişki ile daha sık karşılaşmaya başlamıştır. Bu sayede yeni malzeme kullanımını sağladığı kimi olanaklar be beaux-arts ekolünün kimi yansımaları ilk başka Portekiz mimarlık sahnesinde beliren farklılaşmalardır.
Öte yandan klasisizm ve canlandırmacılık taraftarı kimi mimarlar da tekniği ve gelişmeleri deneyimleme taraftarıdır. Tüm bu evrilmelerin sonucu olarak yavaş giden bir sanayileşme sözkonusudur.
Portekiz mimarlık tarihyazımı içerisinde kanonik olarak iki modernist yerli mimar jenerasyon mimarlık sahnesini karakterize etmiştir. Geç 80’lerden erken 90’lara ve 90 sonrası kuşaklar içerisinde öncü modern mimarlar Ventura Terra, Raul Lino ve Marques da Silva gibi isimler öne çıkar.

Soru-Cevap Seansı: 20:00-20:30

Konuşmacılar

Tijana Veljkovic: 2012 yılında Saraybosna Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nden mezun oldu. Şimdilerde İstanbul’da Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde doktora öğrencisi olarak çalışmalarına devam etmektedir. Çalışma alanı olarak endüstriyel miras konusuna eğilmektedir. 2014 yılında Bosna-Hersek’in Tuzla kantonunda Kültürel, Tarihi ve Doğal Mirası Koruma Enstitüsünde profesyonel olarak, kuzeydoğu Bosna bölgesindeki vernaküler konutların restorasyonuna ilişkin araştırma projesinde yer aldı. 2016 yılında Muğla’da ASAR aracılığıyla geneleksel konutlar üzerine çalışmalarda bulundu.

Attila Beksaç: 2015 yılında YTÜ Mimarlık Bölümü’nden mezun oldu. 2017’nin Ağustos ayında İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde “Kosova’da Ulusun İnşası ve Karşı-kamusallaşma Mekanlarının Üretimi” isimli yüksek lisans tezini tamamladı. Mimarizm, Arkitera, Mimarist, ONUP gibi yayın; ve diğer kimi atölye, deneysel işler ve forum/panel gibi mimari ve tasarımsal etkinlikler ağı içerisinde çokça yer almaktadır. Denemelerini “inceliklerin kalınlıkları” ismini verdiği blogunda yayınlamakta. Halihazırda İTÜ Mimarlık Tarihi Doktora Programı’nda tez çalışmalarını sürdürmektedir. Modernite deneyimleri, ulus inşası, mimari araçsallık, teknolojik peyzajlar gibi ilgi alanlarıyla uğraşmaktadır. İçinde tasarım, mimarlık ve kent kuram ile praksisini bir araya getirdiği “cool.lab” isimli yeni mimarlık insiyatifi/işbirliği bünyesinde üretimlerine devam etmektedir.

Martina Vrankar: Slovenya’nın başkenti Ljubljana’da Ljubljana Üniversitesi’nde Mimarlık Bölümü yüksek lisans öğrencisidir. 2014/2015 öğretim yılı içerisinde Erasmus+ Öğrenci Değişim Programı kapsamında İstanbul’da Yıldız Teknik Üniversitesi’nde, 2016/2017 yılları arasında ise Lizbon, Portekiz’de Superior Técnico, Universidade de Lisboa’da öğrenimini sürdürdü. Şimdilerde TAK – Tasarım Atölyesi Kadıköy’de çalışmalarını sürdürmekte ve yüksek lisans tezini yazmaktadır.

NOT: Sunumlar İngilizce-Türkçe yapılacaktır.