Bir Sabır Hikayesi: ARKİV

ARKİV'in veritabanının oluşturulmasına 2002'de başlandı. Şahsen yürüttüğüm operasyonda bu büyüklükte bir veritabanını ilk kez tasarlamaya çalışıyordum.

Arkitera Mimarlık Veritabanı, 2003 yılının Dünya Mimarlık Günü olan 6 Ekim’de dönemin Kültür Bakanı Erkan Mumcu’nun da katıldığı bir tanıtım toplantısı ile “Merhaba dünya” dedi.

Türk mimarlığının Cumhuriyet dönemine ait bölümünü belgelemek amacıyla çıkılan yolda Aydan Balamir, İhsan Bilgin, Aykut Köksal, Uğur Tanyeli ve Belkıs Uluoğlu’nun danışmanlığında yapılan toplantılarda “Türkiye” “Türk” tartışmasına dahil olmak yerine veritabanının adı Arkitera Mimarlık Veritabanı’nın kısaltmasından oluşan AMV olarak belirlendi.

Açılıştan önce hazırlanan sponsorluk dosyasıyla yapılan görüşmeler sonucu Kalebodur projeye hızla sponsor oldu. O günden bugüne kadar ise Kalebodur’un desteği her zaman arşivle birlikte.

AMV açılıştan sonra, veritabanı yapısı bozulmadan bir kez yeniden kodlandı. 2005 başında açılan ve ARKİV V2 olarak bahsedebileceğimiz bu tasarım bazı kolaylıklar sağladı. 2007 başında girilen ekonomik bunalım veritabanına erişimin ücretli olmasıyla aşılmaya çalışıldı. Abonelik yöntemi ne Arkitera, ne sitenin izleyicleri ne de sponsora yararlı olmadı. Krizin aşılmasıyla Mayıs 2009 tarihinde ARKİV yeniden açılmış oldu.

ARKİV’in v1 ve v2 versiyonları aynı veritabanı üzerinde yapılan tasarım ve kodlama düzenlemelerinden ibaretti. Basitçe söyleyecek olsak altyapıya dokunmadan görünen bölümlerin nitelikli bir şekilde onarılmasıydı bu düzenlemeler.

ARKİV’in veritabanının oluşturulmasına 2002’de başlandı. Şahsen yürüttüğüm operasyonda bu büyüklükte bir veritabanını ilk kez tasarlamaya çalışıyordum. V2 veritabanı Ekim 2003’teki açılışından on yıl sonra, 2013’te ARKİV V3 açılana dek geçerliliğini sürdürdü. 

Zaman zaman “Neden eski ARKİV’deki bilgilerim yenisinde yok ki!” diyen sitemkâr ve bir o kadar da haklı sorularla karşılaşıyoruz. Bunun iki nedeni var: Birincisi eski ARKİV, her birisinin de çeşitli sayılarda kolonları olan 150’ye yakın tablodan oluşan bir veritabanı yapısına sahip. Bu veritabanı yapısı, verinin girilmesini de, kontrol edilmesini de, işletmeyi ve niteliği belli seviyede tutabilmeyi de olanaksız hale getirmişti. Arkitera olarak sitenin işletmesinde gün geçtikçe çıkmaza giriyorduk. Bu soruna paralel olarak, bir projeyi ARKİV’de ve Arkitera.com’da yayınlamak istediğimizde veri girişinin 2 kez yapılması gerekiyordu. Hadi 2 kez veri girişinin verimsizliği bizim kendi iç sorunumuz diyelim verilerin 2’şer kez girilmesi aynı zamanda nitelik sorunları oluşturuyordu.

İkinci neden biraz daha kolay anlaşılır pratik bir zorunluluktu. ARKİV’in ilk yıllarındaki internet bağlantı hızına paralel olarak ARKİV’de yer alan görsellerin büyüklükleri 400-600 piksel civarındaydı. Bugün bu büyüklükler bazen neredeyse ön izleme büyüklüğü olarak kullanılıyor. Bugün geldiğimiz noktada görselleri çoğu zaman 2.000 piksel olarak siteye giriyoruz.

Veritatabanıyla ilgili bu açıklamadan sonra ARKİV’in gelişimine geri dönebiliriz.

2003 yılında açılan siteye mimarlar hızla veri gönderdiler. Baştan planlandığı gibi site Türkçe- İngilizce yayın yapıyordu. Zamanla sitede binlerce proje, yüzlerce mimar profili oluştu.

Sırası gelmişken ve bir sonra anlatacağım konuyla da ilgiliyken ARKİV’le ilgili bir soruya daha açıklık kazandıralım. ARKİV’e kabul için bir seçme söz konusu değil. Bir binayı tamamlamış olmak ARKİV’de yer almak için yeterli. Bir dekorasyon sitesine dönüşmemek için sadece iç mekan tasarımı bitirmiş olmak yeterli kabul edilmiyor. Bir bina bitirmemiş de olsa kamu yarışmalarında ödül kazanmak da profil oluşturulması için yeterli olabiliyor.

ARKİV’deki binlerce proje ve siteye kabulde seçim kriterinin olmaması daha nitelikli üretimin öne çıkarılmasını zorunlu kıldı. Bu zorunluluğa paralel Türkiye’de her sene üretilen nitelikli mimarlık ürünlerinin sayısındaki artış ve Koleksiyon Mobilya tarafından hazırlanan Koleksiyon Yıllığı’nın 2003 ve 2004’te yayınlandıktan sonra devam ettirilmemiş olması ARKİV Seçkileri‘nin ortaya çıkmasını sağladı.

ARKİV Seçkileri özetle, Türkiye’de her sene üretilen nitelikli yapıların bağımsız ve her sene yeniden oluşan bir jüri tarafından seçilerek ARKİV üzerinde işaretlenmesinden ibaret. Bir nevi ARKİV’den seçki, zaten bu nedenle de ismi ARKİV Seçkileri.

Seçkiler ile o yılın üretimini ayrıca belirgin hale getiren ARKİV, ARKİV Buluşmaları ile bilgiyi derinleştirme çabasında bir adım daha atmış oldu. Seçilen bir binanın mimarıyla birlikte gezilmesi ve yerinde tartışılması olarak özetlenebilecek bu alt proje kapsamında ilk gezi Ocak 2010’da yapıldı ve bugüne dek 33 ARKİV Buluşması yapıldı.

Mimarlık gibi üretimi uzun sürece yayılan bir alana hizmet eden ARKİV için hem Arkitera hem de sponsor Kalebodur zamanla ilgili olarak gereken sabırı gösterdi. Bir yandan yukarıda tanımlanan tasarım ve programlama çalışmaları ile etkinlikler devam ederken diğer yandan da sürekli yeni proje arayışları devam etti. Yakın zamanda bu yeni projelerden ikisini duyacaksınız: Fieldtrip ve ARKİV iPad uygulaması.

Google’ın bir ürünü olan Fieldtrip kendisini şöyle anlatıyor “Field Trip, etrafınızdaki dünyanın ilginç, gizli ve benzersiz özellikleriyle ilgili rehberinizdir. Field Trip telefonunuzda arka planda çalışır. İlgi çekici bir şeye yaklaştığınızda, konumla ilgili ayrıntılar içeren bir kart görüntüler. Tıklamak gerekmez. Mikrofonlu kulaklığınız veya Bluetooth bağlantınız varsa, bilgileri size okuyarak da iletebilir.” 4SQ ve Facebook Konum’dan farklı olarak Fieldtrip bu hizmeti yüzlerce,binlerce uzmanlaşmış siteden alarak biz kullanıcılara ulaştırıyor. Bundan böyle Fieldtrip’te ARKİV’i de, ve böylelikle Türk mimarlığını da, bulabileceksiniz.

İkinci yeniliğimiz tablet uygulamamız. 21 Mayıs tarihinden itibaren Apple Uygulama Dükkanı’ndan indirilebilecek ARKİV iPad uygulaması ile iPad’inizde ARKİV’i kullanmanız mümkün olacak.

Bu iki teknolojik yeniliğe ek olarak 2015’ten itibaren ARKİV Seçkileri Türkiye Mimarlık Yıllığı’na dönüşecek. Projeyle ilgili ayrıntılı bilgi www.mimarlikyilligi.com adresinden elde edilebilecek. [Editör’ün notu: Bahsi geçen websitesi henüz yayına alınamamış olduğundan Türkiye Mimarlık Yıllığı’na dair daha ayrıntılı bilgi için buraya tıklayınız.]

Yazıda Kalebodur’un adını andık ama kurumlar sonunda kişilerle var oluyor, bunu unutmadan tüm Kalebodur çalışanlarına ve özellikle de Asiye Bodur ve Pelin Özgen’e süreçteki destekleri için Arkitera adına teşekkür ederim.

Fieldtrip’in indirmek için linkler:

• iOS
• Android