Bursa Hanlar Bölgesi Çarşıbaşı Kentsel Tasarım Yarışması’na Neden Katıldık

Yarışma’ya katılım amacımız bir yandan kent parçalarına tepeden kararlarla yapılmaya çalışılan müdahalelerin kente zarar vereceği konusunda disiplin içinden kolayca ikna olabilecek çevreler dışında kamuoyunu ve Belediye gibi bir kurumu ikna etmeye çalışmak, diğer yandan da şartnamenin kentsel direnç gibi kimi konularda yaptığı vurguyla bizimle aynı amaçla böyle bir sürecin içinde olmayı kabul etmiş olabileceğini düşündüğümüz jürinin yaklaşımını güçlendirmek. Amacımız en azından bölgenin mutlak bir yıkım kararı dışında bir ele alışla da güne ve ihtiyaçlara uydurulabileceğine ilişkin yenileştirme (refurbishment) temelli bir deneme yapmak ve kamulaştırma kararının yıkımla sonuçlanmayabileceğine ilişkin ipuçları ortaya koymaktı.

Çünkü kentlerin yaşamlarını kısa süre bile olsa gözlemlemiş meslek insanları, hem kentsel artifaktların ilişkiselliğinde süreci dışlayan anlık müdahalelerin hem de tek bir mercekle değer biçme çabasının kenti geliştirmeyeceğini bilir. Bölgedeki tüm tescilli yapılar ve dönemine tanıklık etmiş her türlü kentsel veri ve yapı ancak içinde bulundukları ilişkiler bütününde kentsel yaşantıyı anlamlı kılabilir. Tasarımcı sorumluluğu bu ilişkileri incelikli bir şekilde ortaya koymayı ve ilişkilerin kapsamını büyütmeyi gerektirir. Ne tarihi çarşıların sokaklarının üzerlerindeki örtüler gibi arttırmalar ne de birbirine yaslanarak eşik tanımlayan yapılardan oluşan dizinin tek tek boşaltılması gibi eksiltmeler kentteki ilişkiler bütünün prezisyonunu iyileştirebilmekte Çarşıbaşı örneğinde. Mevcut kentsel dokuyu anlamaya çalışmak bir yana ödüllendirilen bir projede yıkılan ve yeniden inşa edileceği iddia edilen Merkez Bankası binasının cadde boyunca yaklaşık yüz otuz metre öteye kaydırılması bayağı gülümsetici bir durum.

Yıkımın öncelenmesinde aktörlerin hemfikir oluyor olması gibi bir durumun proje yarışması aracılığıyla ortaya konulması başka bir olanağı da imkânsız hale getiriyor. Oysa Türkiye koşullarda nitelikli kentsel çevrelerin üretimi için yarışma süreçleri hala en elverişli kanal gibi gözükmekte. Bu kapsamda Çarşıbaşı gibi kurgulanışı ve sonucu başarılı olmayan bir yarışma özellikle iki farklı açıdan ortama zarar vermekte. Yarışmalar kentlerdeki yıkım temelli müdahaleleri meşrulaştırma aracı olarak kullanılarak itibarsızlaştırılmakta, ikinci olarak da birçok kentte dönüştürme adı altında yıkım odaklı benzer yaklaşımlar için örnek teşkil ederek rıza üretimi hızlandırmaktadır. (Kayseri’de Sahabiye Mahallesi’nin dönüştürülmesinin Ankara Saraçoğlu Mahallesi için, Bursa Çarşıbaşı örneğinin ise Kayseri Ulu Cami etrafının boşaltılması için örnek gösteriliyor ve gösterilebilecek olması gibi.)

Son olarak, yarışmalarla elde edilmiş projelerin uygulanması temenni edilir ancak Çarşıbaşı örneğinde yarışma sonuçlarının hayata geçirilmemesini jüri üyelerinin bizden daha fazla diliyor olduğunu umut ediyoruz.

Sema Serim
Duygu Ovacık Çoruh
Özlem Atak Doğan
Umut Doğan