Denizli Kentinin Bazı Peyzaj Değerlerine Genel Bir Bakış

1. Denizli Hakkında Genel Bilgiler

Denizli doğal peyzajının biçimlenmesinde yüzey şekilleri oldukça etkili olup; eğim, bakı, topoğrafya, yükselti, jeoloji ve iklime bağlı olarak oluşan arazi şekli oldukça dalgalı bir yapı sergilemektedir. Dalgalı olan bu arazi parçası üzerinde yer alan dağlar, vadiler, ovalar, nehirler, göller ve yaylalar ise zengin bir peyzajın oluşumuna olanak sunmuştur. Denizli’nin dağlık alan ekosistemleri biyolojik çeşitlilik bakımından oldukça zengin mekanları oluşturur. Özelikle tarımsal peyzaj deseni açısından ovaları, temiz hava kür merkezi ve doğa turizmi için cazibe noktası olması bakımından yaylaları, tüm canlılar için gerekli olan su ve suya dayalı yaşam kaynakları, nehirleri, gölleri, dereleri ve sulak alanları bakımından zengin bir yapı gösterir. Oksijenin en çok üretildiği alan olan sulak alanlar, kuşların üreme, konaklama ve yaşamlarını devam ettirebilmeleri için oldukça önemli olan alanlardır. Denizli il genelinde Dağlar; Honaz Dağı (2571 m.), Akdağ (2449m.), Bozdağ (2421 m.),  Karcı Dağı (2308 m.), Babadağ (2308 m.), Sandıras Dağı (2294m.), Eşeler Dağı (2254 m.), Kızılhisar Dağı (2241 m.), Burgaz Dağı (1990 m.), Büyük Çökelez Dağı (1840 m.), Maymun Dağı (1733 m.), Beşparmak Dağı (1307 m.), Sazak Dağı (1143 m.); Ovalar; Çürüksu ve Denizli Ovası, Büyük Menderes ve Sarayköy Ovası, Tavas Ovası, Kaklık Ovası, Hanabat Ovası, Acıpayam Ovası, Çivril ve Baklan Ovası; Yaylalar; Yatağan ve Kefe Yaylası, Beyağaç Topuklu Yaylası, Yukarı-Aşağı Erikli Yaylası, Süleymanlı Yaylası, Lala Bağlar yaylası, Karagöz Yaylası; Nehir, Göl, Çay, Dere; Büyük Menderes Nehri, Buldan Süleymanlı Yayla Gölü, Çivril Işıklı Gölü, Beyağaç Kartal Gölü,  Acıgöl, Beylerli Gölü, Karagöl, Yukarı Dağdere Gölü (Saklıgöl), Banaz Çayı, Çürüksu, Akçay, Dalaman, Küfi Çayı, Hamam Çayı, Gökpınar Çayı, Yeni Dere, Derbent Çayı, Denizli peyzajının şekillenmesine büyük katkıları olan önemli kaynak değerleridir.

Denizli ili orman varlığı bakımından da oldukça zengin bir yapı sergilemektedir. Denizli Orman İşletme Müdürlüğü (Merkez, Honaz, Kaklık, Kocabaş, Pamukkale, Sarayköy, Buldan, Güney) kapsamında normal orman 95.512 hektar ve bozuk orman 51.614 hektar olmak üzere toplamda 147.127 hektar orman varlığı bulunmaktadır (URL 1). Ormanlarda Pinus nigra (karaçam), Pinus brutia (kızılçam), Cedrus sp.(sedir), Robinia sp. (Akasya), Juniperus sp. (ardıç), Quercus sp. (meşe), Platanus sp. (çınar) ve Fraxinus sp. (dışbudak) türleri ile Akdeniz iklimine has maki türleri yer almaktadır.

Ege Bölgesi’nin en yüksek dağı olan Honaz dağı (2571 m.) biyolojik çeşitlilik bakımından oldukça zengin bir yapı gösterir. Özellikle endemizm açısından birçok türe ev sahipliği yapmaktadır. Türkiye Bitkileri Veri Servisi’nde (TUBİVES) Denizli iline kayıtlı 762 bitki türü bulunmakta olup bunların 34 familyaya ait 183 türünün endemik olduğu tespit edilmiştir (URL2). “Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları” kitabında, ülkemizde 451 canlı türünün “tek nokta endemiği” olduğu, bu türlerin yeryüzünde sadece Türkiye’de bir noktada yaşamakta olduğu ifade edilmiştir. Aynı eserde Denizli ilinde tek nokta endemiği olarak “Silene denizliense Aytaç”, “Campanula bipinnatifida”, “Barbera hedgeana” yer aldığı ifade edilmiştir.¹ Bunlardan Denizli’nin ismi ile özdeşleşmiş endemik bir tür olan “Silene denizliense Aytaç”ın Çamlık Taşocağı civarında yaklaşık 830 m. yükseklikte, kalkerli taşlık ve kayalık bir alan üzerinde olduğu belirtilmiş ve 1995 yılında Türkiye Bitkileri C2 karesine kaydedilmiştir.²

Denizli’de Korunan Alanlar’da, 1 adet Milli Park (Honaz Dağı Milli Parkı), 1 adet Tabiat Koruma Alanı (Beyağaç Kartal Gölü), 1 adet Tabiat Parkı (Akdağ), 1 adet Tabiat Anıtı (Güney Şelalesi), 3 adet Uluslararası Sulak Alan (Işıklı Gölü, Pamukkale, Acıgöl), 1 adet A tipi (Kefe Yaylası), 5 adet B tipi (Çamlık, Evkara Çamlığı, Süleymanlı Çamlığı, Eşen Göleti, Gökpınar) Ormaniçi Mesire, Dinlenme Yeri, 1 adet Özel Çevre Koruma Bölgesi (Pamukkale ÖÇK) yer almaktadır.³

Pamukkale ÖÇK Peyzaj Karakter Alanı (URL 9)

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı 2015 yılı verilerine göre, Denizli’de askeri yapı, endüstriyel yapı, idari yapı, mezarlık, kültürel yapı, dini yapı ve sivil mimarlık örneği gibi toplamda 784 adet tescilli taşınmaz kültür varlığı bulunmaktadır. Denizli ilinin Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 7. maddesi kapsamında, tescillenmiş taşınmaz kültür varlıkları olarak 19 antik kent ile 55 arkeolojik ve doğal sit yer almaktadır. Doğal ve arkeolojik sit alanlarına örnek olarak Kaleiçi, Laodikeia, Tripolis, Colossae, Sebastapolis, Apollonia, Hareklia, Eumenia, Dionyzopolis ve Hieropolis verilebilir. Dini açıdan öneme sahip Yediler, Servergazi, Fatma Hanım, Mehmet Gazi, Ali Sinan, Mahmut Gazi, Yatağan Baba, Abdi Bey Sultan, Beycesultan, Hüsamettin Bey, Er Dinlendi, Ahmet Dede, Habib-Acem ve Üçler türbeleri de Denizli il sınırları içindedir. Selçuklu döneminde yapılmış olan Akhan Kervansarayı ile Abat Kervansarayı dönemsel özellikler taşıyan yapılara örnektir. Denizli Müze Müdürlüğü’ne bağlı Hierapolis (Pamukkale) Arkeoloji Müzesi ve Atatürk Evi Etnografya Müzesi taşınabilir kültür varlıkları açısından önemli yerlerdir.

Denizli birçok uygarlığın yaşadığı antik kentlerin merkezi niteliğindedir. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü verilerine göre il genelinde yer alan antik kentler: 1988 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne hem kültürel hem de doğal kategoride giren Hierapolis; UNESCO Geçici Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Laodikeia ile Tripolis, Colossae, Apollon Leirbenos, Tabae, Eumenia, Herakleia, Salbace,  Dionysopolis,  Attuda, Apollonia Salbace, Sebastopolis, Lounda, Trapezapolis, Attyochorium, Mossyna, Motello, Sala ve Aetos antik kentleridir (URL 4).

2. Denizli Kenti Açık-Yeşil Alanları

Hızlı kentleşme sürecinde kentler mekânsal değişime uğramakta, doğal ve kültürel açıdan büyük bir değişim yaşamaktadır. Bu değişimin kentin kimliği üzerine olan etkileri her geçen gün hızla artmaktadır. Bilim, sanayi ve teknolojideki hızlı gelişmeler, artan göçler, geleneksel mimarinin yerine betonlaşmış yapılar, plansız gelişme gibi nedenlerinden dolayı kentler doğal kültürel ve tarihi dokudan uzaklaşmakta, havası, toprağı ve suyu kirletir hale gelmektedir. Sanayi, ticaret, ihracat, kültür ve eğitim bakımından Denizli ili ülke ortalamasının üzerindedir. Bu bakımdan Ege Bölgesi’nde liderlik yapan önemli kentlerden biri olması, hızlı bir yapılaşmayı da beraberinde getirmiştir. Kentsel gelişim nedeni ile tarım alanları, doğal alanlar ve tarihi doku baskı altına girmiştir.

Özellikle 2000 yılı sonrası kentlerin ekonomik yapısındaki değişimler ile birlikte kentsel mekanlardaki yapılaşmada hızlı bir şekilde artış olmuştur. Denizli ilinde, sanayinin de etkisiyle 2000 sonrası dönemde kurumsal, toplumsal ve fiziksel anlamda önemli bir değişim yaşandığı bilinmektedir. 2000 sonrasında ülkede yaşanan değişimlere paralel olarak Denizli, kurumsal yapısındaki değişiklikle Büyükşehir Belediyesi haline gelmiş, inşaat sektörünün payının artmasına ve büyük ölçekli kentsel dönüşüm uygulamalarına sahne olmuştur. Bu kapsamda 1987-2013 yılları arasında Denizli kentinde zamana bağlı olarak mekânsal gelişimde ciddi değişimler yaşanmıştır.

Denizli kentinin 1987-2013 yılları arasında kentsel gelişimi.⁴

Denizli kentsel gelişimi 1987-2000 yılları arasında 2.45 kat, 2000-2013 yılları arasında 2.63 kat ve 1987-2013 yılları arasında 6.48 kat büyüme göstermiştir. Gelişim ana ulaşım hatları boyunca yoğunluğunu artırırken, konut yerleşim alanlarının batı ekseninde yoğunlaştığı ve sanayi amaçlı yerleşimlerin ise tarımsal nitelikli arazilere doğru kaydığı görülmektedir.

Hızlı kentleşme nedeni ile sağlıksız kentler oluşmakta, planlamalar ise artık kentin hızına yetişememektedir. Kentleşmenin etkileri sonucu açık ve yeşil alanlar ise üstlendikleri fonksiyonları sağlıklı bir şekilde yerine getiremez olmuştur. Açık-yeşil alanlar, insan ile doğa arasında bozulan ilişkiyi dengelemede ve kentsel yaşam koşullarının iyileştirilmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde açık-yeşil alanların nitelik ve nicelikleri, medeniyetin ve yaşam kalitesinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.

Denizli Büyükşehir Belediyesi 2013 yılı yeşil alan verilerine göre aktif yeşil alan miktarı 5.326.480 m², pasif yeşil alan miktarı 4.400.057 m² olmak üzere toplamda 9.726.537 m² yeşil alan olduğunu belirtilmektedir. Kişi başına düşen yeşil alan miktarı (aktif yeşil alan/nüfus) 10.44 m² olarak ifade edilmektedir. 2 Eylül 1999 tarih ve 23804 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik”le kişi başına düşen yeşil alan miktarı 10 m² olarak belirtilmiştir. İlgili mevzuatta yeşil alanlara yönelik nitelik ya da işlev yönünden herhangi bir standarda ya da başka bir açıklamaya yer verilmemiştir.

Kentsel doku içerisinde, yeşil alan standartları, planlamanın gerçekleştiği yerin, demografik yapısı (yaş, cinsiyet, meslek grupları dağılımı), sosyal kültürel koşullar (yöresel eğitim ve alışkanlıklar), ekonomik yapı (gelir durumları), alan büyüklüğü, konum, iklimsel özellikler (sıcaklık, yağış, bulutluluk, güneşlenme durumu vb.), mevcut bitki dokusu ve karakterine göre oluşturulmalıdır.⁵ Açık ve yeşil alan standartları konusunda genel olarak kabul görmüş uluslararası bir standart bulunmamakta, ülkelere, bölgelere ve kentlere göre bu standartlar farklılıklar göstermektedir.⁶ Çoğu araştırmacı için artık açık ve yeşil alanların ne kadar oldukları değil, ancak nerede ve ne nitelikte oldukları önem kazanmıştır.⁷ Özellikle açık ve yeşil alanlar, kentlerin sağlıklı gelişmesi açısından büyük önem taşımaktadırlar. Bu alanların kentler için rekreasyon, ekoloji ve arazi organizasyonuna yönelik farklı fonksiyonları bulunmaktadır.⁸

Denizli kentindeki açık ve yeşil alanlar, özel/yarı özel açık yeşil alanlar ve kamusal açık yeşil alanlar olarak sınıflandırılmış ve aşağıda değerlendirilmiştir.

2.1. Özel / Yarı Özel Kullanıma Açık Yeşil Alanlar

Konut ve Toplu Konut Bahçeleri: Denizli il genelinde eski yerleşim yeri olan Kaleiçi ve çevresindeki mahallelerde tek katlı veya iki katlı bahçeli konutlar yer alırken, Yenişehir, Servergazi, Adalet, Bağbaşı vb. gibi mahalleler toplu konut alanları olarak planlanmıştır. Tek veya iki katlı konutların bahçesinde daha çok değişik meyve ağaçları ile sebze bitkileri yer alırken, toplu konut bahçelerinde süs ağaç ve ağaççıkları ile bakımlı yüzeylerden oluşan bir bahçe anlayışı söz konusudur. Kent genelinde mülk sahiplerinin ekonomik durumlarına göre bahçe alanlarının şekillendiği örneklere rastlanıldığı gibi kendi kaderine bırakılan bahçe alanları da oldukça fazladır. Denizli’de peyzaj tasarım çalışmaları ile şekillenmiş arazi ile uyumlu ve bakımlı bahçelere ait çok fazla uygulama örneği bulunmamaktadır. Konut ve toplu konut alanlarındaki açık ve yeşil alanlar istenilen standartlarda estetik ve fonksiyonel özelliklere sahip değildir. Geleneksel bahçe anlayışının izleri eski yerleşim alanlarında çok az da olsa görülebilmekte iken yeni yerleşim alanlarında modern bahçe anlayışının benimsendiği söylenebilir.

Okul Bahçeleri: Denizli kent merkezinde toplam 265 adet ortaokul, lise ve dengi okul bulunmaktadır. Okul bahçe alanlarının tasarımı konusunda bir standart olmadığı, özellikle bahçe alanının büyük bir kısmının okul yapıları, sert zemin ve spor alanları ile kaplı olduğu, boş bırakılan alanların ise ek bina veya hizmet binaları için ayrıldığı söylenebilir. Okul bahçelerinde kullanılan bitkisel materyallerin estetik ve fonksiyonellikten uzak, gelişigüzel, bakımsız ve yetersiz olduğu görülmektedir. Denizli’de hemen hemen her mahallede bir okul bulunmaktadır. Okulların bahçelerindeki mevcut ağaçlar ise bulundukları alanda olduğu kadar, kent genelinde de yeşil dokuya katkı sunmaktadır. 

Pamukkale Üniversitesi Kampüsü: Üniversite Kampüsü Denizli-Antalya Karayolu ulaşımının kenarında Yunus Emre Mahallesi’nde yaklaşık 1000 dönümlük bir alana kurulmuştur. Kampüs alanı içerisindeki bina ve tesislerin dışında kalan alan bakımlı çim alanı ve ağaçları ile kentin açık ve yeşil alan varlığına ciddi katkı sunmaktadır. Kampüsün batı kısmı tamamen spor ve sosyal faaliyetler için planlanmış ve bu kısımda gölet, futbol sahası, voleybol sahası, basketbol sahası, tenis sahası, uluslararası müsabakaların yapılabildiği yüzme havuzu ve spor merkezi,  kapalı spor salonu, çocuk oyun alanı, yürüyüş parkurları ve sosyal tesislere ait kafe ve konukevi yer almaktadır.  Kampüste fakülte binaları ve çevreleri, bağlantı ve yaya yolları, araç yolları ve otoparklarda bitkisel düzenlemeler yapılmıştır. Kampüs büyük ölçüde yapılaşmasını tamamlamıştır. 

Diğer Kurum ve Kuruluşlar: Bu kapsamda Orman Bölge Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, DSİ, Valilik, Adliye, Belediyeler,  Bakanlıklara ait alanlar, Dini Tesis alanları vd. kurum ve kuruluşların bahçe alanları kent açık ve yeşil alanlarına büyük katkı sunmaktadır.  Özellikle Orman Bölge Müdürlüğü ve DSİ yeşil alan varlığı bakımından daha planlı ve bakımlı alanlara sahip olduğu söylenebilir. 

2.2. Kamusal Açık ve Yeşil Alanlar

Mahalle Parkları: Açık ve yeşil alanlar, farklı insanların karşılaşması, tanışması, konuşması, kentsel yaşamı paylaşması gibi sosyal ihtiyaçların karşılanması ve sosyo-kültürel süreklilik ve gelişmenin sağlanması açısından, toplumsal iletişimin gerçekleştiği kültürel odak noktaları olarak da nitelendirilebilirler.⁹ Kent sakinleri, rekreasyonel ihtiyaçlarını karşılamak, günün yorgunluğunu ve stresini atabilmek için mekanlar aramaktadır. Kent içinde bu işlevi yerine getirebilecek yeşil alanlardan biri mahalle parklarıdır. Mahalle parklarının miktarı ve kent içerisindeki dağılımları bu işlevi karşılayabilmelerinde önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle mahalle parklarının kentlerde ulaşılabilirlik mesafesi içerisinde dengeli bir dağılım göstermesi gerekmektedir.¹⁰ Büyüklük olarak en az 20 da. ve en uygun 40 da. olarak, tek veya semt parkları içerisinde planlanması gerektiği belirtilmiştir. ¹¹ Mahalle ölçeğinde hizmet veren açık-yeşil alanların, mahalle nüfusu, kapasitesi ve ihtiyaçları dikkate alınarak planlanmalıdır. Halkın kullanımının yoğun olduğu önemli mahalle parklarından İncilipınar, Adalet, Sümer, Bağbaşı, Sevindik, Yürüyüş yolu ve Yunus Emre parklarında alan kullanımları olarak spor alanları, çocuk bahçeleri, oyun grupları, yürüyüş yolları, piknik alanları, su gösterisi ve havuzlar, yapay şelale, anıt ve heykeller, bakımlı ve geniş çim yüzeyler, restoran ve kafeler yer almaktadır. Denizli Büyükşehir Belediyesi tarafından yıl boyunca sürekli olarak bakımları yapılan estetik ve fonksiyonel açıdan fırsatlar sunan, nitelikli ve ulaşılabilirliği yüksek parklardır.

Denizli Büyükşehir Belediyesi kent açık ve yeşil alanları haritası ve uydu görüntüsü (2013) üzerinden park alanlarının gösterimi.

 
İncilipınar (Recep Yazıcıoğlu) Parkı (Özgün 2017)

Adalet Parkı(Özgün 2017)

Yürüyüş Yolu ve Yunus Emre Parkı (Özgün 2017)

Kent Parkları: Kent parkı kavramı, her yaş grubunun yararlandığı içerisinde pasif ve aktif rekreasyon olanaklarının bulunduğu, en az 400 dekar ve en uygun 1000 dekar büyüklükte olan, etki alanı 30-60 dakikalık bir yürüyüş mesafesinde yer alan aktif açık ve yeşil alanlardır (12,13). Denizli kentinde Kent Parkı bulunmamaktadır ancak kent parkı olabilecek potansiyel alanları mevcuttur.

Günümüzde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından askeri alanların kent merkezlerinin dışarısına çıkarılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Lise Caddesi üzerinde yaklaşık 4000 dönümlük arazi üzerinde bulunan askeri kışla bugün Denizli kenti için kent parkı olabilecek yüksek potansiyeldeki bir araziyi oluşturmaktadır. Bu durum, Denizli’nin “Central Park”ı olabilecek büyüklükteki bir kent parkının oluşabileceği anlamına gelmektedir. Dünyadaki ilk peyzaj çalışması olan ve ilk kent parkı olma özelliği gösteren New York’taki Central Park 3382 dönüm arazi üzerine kurulmuş olup, parkı yılda 25 milyon kişi ziyaret etmektedir. Askeri alan, Denizli kentinin tam ortasında birçok alana eşit uzaklıkta kentin akciğeri görevini üstlenebilecek, farklı tasarım ve bahçe anlayışının hakim olduğu, tüm halkın rekreasyonel ihtiyaçlarına cevap verebilecek, geniş çim yüzeyleri ve farklı bitkisel tasarımların yer aldığı, su yüzeyleri ve gösterilerinin olduğu, estetik ve fonksiyonel amaçlarla tasarlanmış, milyonlarca ziyaretçi çekebilecek bir kent parkı olabilecek niteliktedir.

Kent Korulukları: Doğal veya suni olarak tesis edilmiş ağaçlarla kaplı olan, kent insanına sadece dinlenme veya piknik amacıyla hizmet veren mesirelik alanlara denir. Bu kapsamda, kullanım yoğunluğunun fazla olduğu Çamlık ve Servergazi Mesire Alanlarına ait kısa bilgiler aşağıda verilmeye çalışılmıştır.

Çamlık Mesire Alanı: 2007 yılında 330.000 m² alan üzerinde kurulmuştur. Temiz havası ve doğal bitki örtüsü nedeni tüm yıl boyunca hizmet verme özelliğindeki bir alandır. Özellikle mesire alanı içerisinden başlayarak eğimli patikalarla seyir terasına ulaşılmakta, birinci çeşme ve ikinci çeşme yürüyüş güzergâhı halkın doğal yürüyüş parkurları arasındadır. Mesire alanı içerisinde, hayvanat bahçesi, spor alanları, çocuk bahçesi, çay bahçesi, havuz ve su gösterileri, restoran, piknik alanları, yürüyüş yolları gibi pek çok aktiviteye yer verilmiştir. Özellikle yaz aylarında aşırı sıcaklığın etkili olduğu dönemlerde mesire alanındaki yoğunluk gece geç saatlere kadar alanın kullanımını sağlamaktadır.

Servergazi Mesire Alanı: 200.000 m²’lik alan içerisinde Selçuklu komutalarından Servergazi Türbesi, doğal suyun alan içerisinde gezdirilerek tasarıma canlılık katılmıştır. Alanda, piknik alanları, yürüyüş yolları, çocuk oyun alanları, restoran ve büfeler yer almaktadır.

Meydan, Yol, Bulvar ve Refüjlerdeki Açık ve Yeşil Alanlar

Denizli’de Gazi Mustafa Kemal, Cinkaya, 29 Ekim, Vatan, Çamlık, Barbaros, Albayrak, Cafer Sadık Abalıoğlu, Ali Marin, Menderes, İzmir, Gümüşler ve Fevzi Çakmak olmak üzere toplam 13 adet Bulvar bulunmakta olup çoğunun bitkilendirilmesi, kaldırım ve refüj çalışması tamamlanmıştır. Kentte açık alan olarak 15 Temmuz Delikliçınar Şehitler ve Demokrasi meydanı olmak üzere iki adet önemli meydanı bulunmaktadır.

Bir kentin genel karakterini, mimari yapılar, açık-yeşil alanlar ve bunların birbirleriyle olan ilişkileri ve bütünlüğü tayin eder. ¹² Yollar, bulvarlar, meydanlar ve refüjler kentin açık alanlarını oluşturmalarının yanında, yeşil alanlar ile bağlantının kurulmasında, yeşil ağın oluşturulmasında oldukça önemli alanlardır.

Mezarlıklar: Denizli kent merkezindeki Asri, İlbade, Gümüşler, Bereketler, Servergazi, Hallaçlar, Şirinköy Demler, Şirinköy Halıköy, Kadılar, Çakmak, Tunalar, Göveçlik, Saruhan, Karakurt, Saruhan, Gökpınar, Kınıklı, Bağbaşı, Zeytinköy mezarlıkları yer almaktadır. Mezarlık alanlarındaki mevcut ağaçlar (karaçam, servi, sedir, kızılçam, dışbudak, akasya vb.) ise kentin yeşil dokusuna katkı sunmaktadır.

Bağbaşı Kent Ormanı: 625 ha.’lık bir alan üzerine kurulan ormanda kızılçam, fıstık çamı, sedir, mavi servi, kara servi ile ağaçlandırılmış alan ve doğal orman alanından oluşmaktadır. Alan içerisinde piknik alanları, çocuk oyun alanları, yürüyüş ve dinlenme alanları, spor alanları, patikalar, kamelya ve çeşmeler yer almaktadır. Yaban hayatı bakımından da birçok tür alanda yaşamaktadır. Bitki örtüsünde kızılçam ve karaçam haricinde ,çınar, doğal ceviz, sandal, ahlat, akçakesme, yabani zeytin, sistus, ladin ve kekik türleri bulunmaktadır.

Alan içerisinde Denizli Büyükşehir Belediyesi tarafından halkın sosyal yaşamını daha da zenginleştirmek, doğa ile iç içe olmalarını sağlamak amacıyla bir Teleferik tesisi inşa edilmiştir. Tesis Bağbaşı Ormanı içerisinden 350m.’den aldığı misafirlerini 1400 m. rakımdaki Bağbaşı yaylasına ulaştırmaktadır. Alanda hizmet binaları, otopark alanları, bungalov yayla evleri, çadır evler, seyir terasları yapılmıştır. Rekreasyonel amaçlarla oldukça yoğun kullanıma sahne olan kent ormanı ayrıca Denizli’nin imgeleri arasında yer alabilecek bir alan niteliğindedir.  

3. Sonuç

Denizli kenti doğal ve kültürel peyzaj açısından oldukça zengin bir yapı sergilemektedir. Bu yapının koruma kullanma dengesi kapsamında sürdürülebilirlik temelinde planlanması ve buna uygun kararların üretilmesi oldukça önemlidir. Denizli Büyükşehir Belediyesi tarafından son yıllarda gerek kentteki açık ve yeşil alan niteliği ve varlığı, gerekse bu alanları kullanan halka sunulan hizmetlerin kalitesi bakımından büyük emeklerin verildiği gözlemlenmiştir. Bunun yanında kent halkına sunulacak hizmetlerin eşit bir şekilde dağılımı açısından Büyükşehir ve İlçe belediyelerinin kentin açık ve yeşil alan varlığının arttırılmasına yönelik çalışmalarını mahalleler ölçeğinde ele alması oldukça önemlidir. Denizli kentinde, imar planlarında uygulanmamış yeşil alanların uygulamaya aktarılması, kent ve çevresinde yer alan birçok vadi ve onların sunduğu potansiyel peyzajların uygun tasarımlarla hayata geçirilmesi, parklar ve yeşil alanları birbiri ile bağlantısını kuran ekolojik ağ sistemleri, yeşil altyapı ve yeşil yolların planlanması, güvenli, daha iyi tasarlanmış, daha çekici, bağlantılı yaya ve bisiklet ağları vb. oluşturulması kentsel açık ve yeşil alan varlığına ve kentsel peyzaja büyük katkıları olacaktır.

Kaynaklar

1. Anonim 2006. Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları Kitabı, Doğa Derneği, Ankara

2. Aytaç, Z, 1998. A new species of Silene (Caryophyllaceae) from Anatolia (Turkey), Thaiszia Journal of Botany, Kosice:8:7-11.

3. Anonim, 2011. Denizli İli 2011 Yılı Çevre Durum Raporu, T.C. Denizli Valiliği İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, Denizli

4. Nalbantoğlu, O, E. ve Zengin, M, 2015. Sanayi kentinde inşaat sektörünün ivmelenmesi ve kentsel gelişim analizi: Denizli örneği, 6. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyum Kitabı, 6-8 Ekim 2015, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İzmir.

5. Gül, A, Küçük, V, 2001. Kentsel Açık-Yeşil Alanlar ve Isparta Kenti Örneğinde İrdelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, ISSN:1302-7085, Seri:A, Sayı:2, s.27-48, Isparta

6. Şahin, Ş, Barış, M, 1998. Kentsel Doku İçerisinde Açık ve Yeşil Alan Standartlarını Belirleyen Etmenler, Peyzaj Mimarlığı Dergisi, s.10, İstanbul

7. Onsekiz, D, 2003. Kentsel Ölçekte Eğlence Mekanları ile Konut Alanları İlişkisi- Ankara Kenti Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara

8. Oğuz, D, Odabaş, A, 1996. Çevre Planlama ve Tasarımına Bütüncül Yaklaşım, “Kentsel Yeşil Alanlar Etkinliği”, Çevre Planlama ve Tasarım Haftası 96 Etkinlikleri, 26-28 Kasım, s.220-276, Ankara Üniv. Zir.Fak., Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Ankara

9. Durmuş, S, 1997. Açık ve Yeşil Alanların Kullanım Özellikleri (Ankara Metropolü Çankaya İlçesi Örneği), Uzmanlık Tezi, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Kamu Yönetimi Lisans Üstü Uzmanlık Programı, Ankara

10. Ateş, T, 1985. Ankara Kenti Yeşil Alan Sisteminin Planlamasında Mogan Gölü-Akköprü Arasındaki Göl-Akarsu Çevresine İlişkin Potansiyel Ağırlığın Saptanması ve Değerlendirmesi Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enst. Peyzaj Mimarlığı ABD Doktora Tezi, Ankara

11. Ender, E., ve Uslu, C., 2016. Mahalle Parklarının Etkin Hizmet Alanlarının Belirlenmesi – Bursa İli Nilüfer İlçesi Örneği, Uludağ Üniv. Zir. Fak. Derg., 30(1), s:13-20, Bursa

12. Tümer, S., 1976. Rekreasyon Alan ve Tesisleri Ölçütleri, Ankara T.T.B. Planlama Daire Başkanlığı, Ankara

13. Perçin, H., 1989. Kent içi Yeşil Alanlar, Samsun Doğayı Koruma Derneği Konferans Notu, Samsun.

URL1. Denizli Orman Bölge Müdürlüğü internet sitesi, http:// denizliobm.ogm.gov.tr/ Sayfalar/Ormanlarimiz/OrmanVarligi.aspx, Erişim Tarihi: 27 Mar. 2017.

URL2. Türkiye Bitkileri Veri Servisi, http://www.tubives.com/index.php?sayfa=210&name=20, Erişim Tarihi: 27 Mar. 2017.

URL3. http://www.denizlikampus.com/honaz-dagi-milli-parki, Erişim Tarihi: 08.04 2017.

URL4. Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.pamukkale.gov.tr/tr/Genel-Bilgiler-Denizli/Daglar/Ovalar, Erişim Tarihi: 08.04.2017

URL5. http://www.fotokritik.com/623934/denizli-civril-isikli-golu, Erişim Tarihi: 08.04.2017

URL6. http://www.denizliprojehaber.com/tag/bozdag-kayak-merkezi/, Erişim Tarihi: 08.04.2017

URL7. http://www.denizlihaber.com/ozgun/gezenin-gunlugu/denizli-babadagda-zaman/, Erişim Tarihi: 08.04.2017

URL8. http://www.denizli.org/suleymanli-yaylasi, Erişim Tarihi: 08.04.2017

URL9. http://www.gezivalizi.com/pamukkale.html, Erişim Tarihi: 08.04.2017

URL10. http://www.gzt.com/hayat/turkiyenin-en-guzel-antik-kentleri-2493645, Erişim Tarihi: 08.04.2017

URL11. http://laodikeia.pau.edu.tr/kullaniciresimleri/copy.jpg, Erişim Tarihi: 08.04.2017

URL12. http://arkeolojihaber.net/tag/tripolis-antik-kenti/, Erişim Tarihi: 08.04.2017