Mimar Belediye Başkanı’nın Metroyla İmtihanı

Toplam 20 km'lik Kadıköy – Kartal metrosu ihale tarihinden 8 yıl sonra geçtiğimiz hafta hizmete girdi.

İBB hizmete almayı “Cumhuriyet tarihinin en büyük metro yatırımı” sloganıyla duyurdu. Altını hep birlikte oyduğumuz “En büyük” söylemi bu defa beni rahatsız etmedi. Keşke en büyük metroyu yapma en uzun rayı döşeme söylemi üzerinden belediyeler, iktidarlar arası bir yarış olsa.

Mevcut iktidarın körü körüne karşısında olan kesim pek çok konuda “Ama onun temelini bu atmıştı”, “Planlaması şunun zamanında yapılmıştı”, “Zaten hazır teslim edilmişti” ve türevi cümleleri kurmayı çok seviyorlar. Bunu söyleyeceklere şunu söylemek gerek öncelikle; İBB’nin sitesinden yatırımın tümüyle mevcut iktidar zamanında yapıldığını rahatlıkla görebilirsiniz. 

Metro ben tatildeyken açıldı. Dün 700 km araç kullandıktan sonra İstanbul’a ayağımı basar basmaz o yorgunlukla gezdim. Aracımı Söğütlüçeşme Metrobüs İstasyonu’nda bıraktım. Uzunçayır’da Metrobüs’ten Metro’ya geçtim. Yeni Sahra, Adliye & Hastane, Kartal ve nihayet Kadıköy istasyonlarını şöyle bir gezdim. Ayrılıkçeşme istasyonu Marmaray bağlantısının olacağı istasyon olacağı için orayı da gezme niyetindeydim ama tren durmadı. Nedenini bilmiyorum açıkçası.

Tek tek istasyonlar üzerinde yorum yapmak çok anlamlı olmayacak ama özellikle iki istasyon için bir çift söz söylemeden de geçemeyeceğim. Uzunçayır Metrobüs ya da Ünalan Metro istasyonu bunlardan ilki. Zaten sorun adlandırmadan başlıyor. Aktarma istasyonu dediğimiz istasyon isminin bile aynı olması beklenir ama değil. Kendinizi transfer ettiğinizde nedenini biraz anlıyorsunuz. Ölçmedim ama metrobüsten indikten sonra metroya binene kadar yaklaşık 1 km yürünüyor. İstanbul’un belki de en önemli toplu taşıma aracı metrobüs. O kadar ki otobüs sayısı artırılarak dahi talebe yanıt veremiyor. Kadıköy – Kartal metrosu yolcularının çok büyük bir kesimini metrobüse taşıyacak ve burada beklenen çabuk transfer ne yazık ki gerçekleştirilememiş. Toplu taşıma uzmanı olmaya gerek yok, oldukça ciddi bir tasarım hatası bu. İkinci özel notum Yeni Sahra istasyonuna ilişkin. İstasyonun üç çıkışı da aşağı yukarı aynı yere hitap ediyor. Öyle ki burada bir çıkış olsa da iş görecek. Keşke sorun bu olsa; ne yazık ki E5’in karşı yakasında istasyon yok. Hangi gerekçeyle yapılmadı, yapılamadı bilmiyorum. Bence gerekçenin bir önemi yok, karşıda mutlaka bir çıkış olmalıydı. Keşke bu bir şaka olsa ama inanın değil. 

Kartal istasyonu geçici bir nihai istasyon olma işlevini üstlenmiş durumda. Kavşaklarda bulunan diğer istasyonları gezmedim ama sanıyorum Kartal gibi yonca yapraklarının içine çıkılıyor. Dünyada başka örneği var mı bilmiyorum ama yonca yaprağına botanik park yapmak, buralarda piknik yapmak gibi fonksiyonların yanına bir de yonca yaprağına metro istasyonu yapmayı ekledik.

Kadıköy istasyonu ve çıkışlar sanırım gördüklerim içinde en iyi olanıydı. Deniz ulaşımına ve Kadıköy çarşısına ulaşım sorunsuz gibi görünüyor. Bir de dipnot: Gökhan Avcıoğlu ne yapmış etmiş ve meydanda tasarladığı tuvaletinin yıkılmamasını sağlamış. Hatta tuvalet yeniden ortaya çıkmış denebilir.

Pek çok konuda örneğini görmeye alışkın olduğumuz durum bu yeni yatırımda da geçerli. Teknik satın almalar daha sorunsuz. Buna saat ve elektronik tabelalar da dahil.

Kişisel olarak istasyonların tavana kadar seramik kaplı olması, tuhaf tasarımlarla süslenmiş olması, malzemelerin seçimleri ile öncelikli olarak ilgili değilim. (Merak ediyorsanız önceliğim istasyonlara ulaşım, kentle entegrasyon zaten bunu yukarıda örnekledim.) Fakat bu dekorasyonun ciddi bir kafa karışıklığının eseri olduğunun altını çizmeme de engel değil. Biliyoruz ki bu tasarımlara da emek verildi, tasarımcılar çalıştı ama bu eleştiriler daha nitelikli fiziksel çevrelerde yaşamamız için yapılmalı. Köşelerdeki garip detaylar, oturma elemanlarının tasarım ve uygulama kalitesi, duvardaki bir elektrik prizi bize epeyce söz söylüyor. Trenlerin zemin kaplaması ise kilit parke taşı deseniyle bence noktayı koyuyor…

Bunca eleştiriden sonra İBB ve mimarlık ortamına bir çağrım var: “Tüm istasyonların kentle buluştuğu alanlar teker teker yeniden ele alınabilir. Belediye bu iş için mimarlara görev verebilir. Mimar belediye başkanı ile mimarlar arasındaki diyalogsuzluğun sona ermesi için iyi bir fırsat.” Bu metronun kentle bağlantısı mimar belediye başkanına yakışmayacak kadar kötü çünkü.