Rakı Bardağının Rölövesi

Geçtiğimiz günler içinde Anason İşleri’nin arz ettiği yeni tişört serisinde “Teknik Kadeh” isimli model -beklediğimizden- daha fazla ilgi çekti, beğenildi. Elbette tişört üzerindeki desenin fikir sahipleri olarak çok mutlu olduk.

Yaptığımız desenin kuramsal bir altyapısının olduğunu iddia edecek değiliz, ama niçin beğenildiği konusunda bazı tahminlerimiz var ve bunların uzun yıllardır sohbetlerimizde demlendiğini söylemekte de beis yok.

Bu faslı sonraya bırakıp, “Teknik Kadeh” desenin oluşumunu aktarmak isterim.

Meraklısının bildiği gibi Anason İşleri’nin kurucusu Metin Solmaz, rakının alelade bir tüketim nesnesi değil ama renkli, dinamik ve özgün bir kültürün merkezinde bir içki olduğu iddiasında ve bu iddiasını destekleyecek envanteri tespit etmeye çalışıyor. Müzik, edebiyat, adab, lugat ve tabii ki mutfağı ile bu kültürü görünür kılmak üzere Rakı Gastronomisi, Rakı Ansiklopedisi, Türkiye Meyhaneler Rehberi, Evde Çilingir Sofrası, Vefa Zat hatıraları ve Hayat Dudaklarda Mey kitapları gibi eserlerin oluşumunda direkt veya dolaylı desteği var.

Anason İşleri de aynı anlayışla kurgulanmış bir ticari oluşum. Rakı kültürünün kimi çok popüler (kadeh), kimi unutulmuş unsurlarını (kadeh zarfı) oldukça renkli ve esprili tasarımlarla tekrar üretiyorlar ve mezeler haritasından, Zeki Müren rozetlerine, efemeradan, takılara kadar da ufuklarını geniş tutuyorlar. Zengin içerik www.anasonisleri.com sitesinden incelenebilir.

Metin Solmaz, Umut’la (Şumnu) müşterek arkadaşımız olduğu için; merkezinde rakı olan bu tasarımlar bizim sohbetlerimizin de eğlenceli bir başlığı olmuştu. Ayaküstü bir sohbette, rakı bardağının teknik çizimini yapmanın ilginç olacağını söylediğimde, Umut da “Bu bir bardak değildir.” dedi. René Magritte’nin İmgelerin İhaneti tablosundaki meşhur “Bu bir pipo değildir,” yazısına referans verdiği aşikardı. Teknik Kadeh’le birlikte piyasaya sürülen ve L’Kadeh modelinin fikri de neredeyse eş zamanlı olarak bu şekilde ortaya çıktı.

İllüstrasyon işini Onur’a (Kutluoğlu) havale edeceğimiz; hiç konuşmadan mutabık olduğumuz bir husustu. Onur’a konuyu anlatıp, çok kaba bir eskiz yolladım. O da bir yandan çizimleri üretirken, diğer yandan da metnin nasıl olması gerektiğini tartışmaya açtı. Elbette kasıtlı değil ama Anason İşleri’nin diğer ürünlerinin esprisini ters yüz ettik: Hareketli ve hatta genç tasarımlarla dikkat çeken ürünlerin arasına “mikyas, satıh, zaviye, buud, tafsilat, kaide, makta” gibi kelimeler bu şekilde sızdı. Desen tablette üretilmiş olsa da t-cetveli, yazı ve daire şablonları ile çizilmiş ve mavi ozalitle kopyalanmış bir paftaya benzemesine de gayret ettik. Böylece, teknik çizimin keskin netliği ve geçmiş zamana referansları ile farklılaşmış bir ürün ortaya çıktı. Pafta mizanpajı ‘”patent formları”na benzese de çizimin, endüstri ürünleri tasarım dilinden ziyade mimari detay gösterimine benzemesine ve rakı ölçülerinin de ‘tek’ ve ‘duble’ ile sınırlı kalmasına bilinçli bir şekilde karar verdik. Bu noktayı vurgulamak isteriz.

Bu aşamada “Bu bir bardak değildir.” için yaptığım eskizi de Onur’la paylaştım. Ama “Teknik Kadeh” çizimi bitmiş olduğu halde, bu fikri seri haline getirecek diğer çizimler üretmekle meşgul olan Onur:
– Engin bu olmuş zaten, deyip işten sıyrıldı.

Ve böylece, L’Kadeh modelinin illüstrasyonunu da ben yapmış oldum.

Onur Kutluoğlu’nun “bu olmuş” dediği eskiz ve L’kadeh deseninin son hali. “Bu bir bardak değildir.” Ürün açıklama metni de Umut tarafından yazıldı, satış sayfasından okunabilir.

Arkitera’nın gösterdiği alakaya teşekkür maksadıyla, hala masa üstündeki “Teknik Seri”den Onur Kutluoğlu’nun başka bir desenini de paylaşıyoruz.

Kadirşinas Anason İşleri, ürünlerin fikir sahibini sorduğu zaman; hakkaniyetli bir ayrım yapamayacağımızı fark ettik. Küçücük bir desende bile, üçümüzün katkısının bu denli girift olmasını, çilingir sofrasında dengeli bir sohbetin keyfine benzetiyoruz! Bu sebeple, “tasarımcı” hanesinde Anason Kolektif isminin zikredilmesinin daha doğru olacağına karar verdik.

Tişörtlerin ve bizim hikayemiz böyle.

Teknik Kadeh deseninin bu denli ilgi çekmesi ise tasarım ve özellikle mimarlık çevresindeki bazı hassasiyetleri görünür kılıyor sanıyorum.

İlk olarak, tasarımcılar ve özellikle mimarlar, bu kültüre ait göstergeleri şevkle sahipleniyorlar ve “tasarım nosyonu”na sahip olmanın bir ayrıcalık olduğuna kaniler. Mesleğini, kişiliğin bir parçası olarak sahiplenmek ve ona bazı değerler, normlar atfetmek çok özel bir potansiyeli barındırıyor! Anason İşleri’nin konseptine uygun ama yukarıda bahsettiğim değerleri de yansıtabilen bir desen ürettiğimiz için mutluyuz.

İkinci husus, mimari çizimlerin tasarım bilgisini barındırmanın ötesindeki grafik değerine duyduğumuz hayranlık. Kısaca bu paftaların da sadece “teknik çizim” olduğuna inanmıyoruz. Mimarlık dergilerinde basılmış nitelikli plan, kesit, cephe ve detaylara sanat eseri nazarıyla bakmanın bize has bir merak olmadığının da farkındayız. Arkaik tasarım terminolojisini tercih etmemizin sebebi de eski mimarlık dergilerinde gördüğümüz benzer çizimlere duyduğumuz hayranlık. Bu merakımızı tasarımcılar dışına da taşan bir hedef kitleyle paylaşmak istedik.

Nihayet, üçümüz de senelerdir tasarım kültürünün derinleşmesinde tasarım üretimi ve akademik çalışmaların ama yaygınlaşmasında da farklı mecralarda varlık göstermesinin gerektiğini tekrar eder dururuz. Onur’un tabiriyle aşinası olduğumuz “rakı bardağının rölövesi aldık” plan, kesit, aksonometrik ve detay çizimlerini hazırlayarak bu desene bakanların da “teknik çizim”e de aşina olabileceği eğlenceli bir mecra sunmuş olduk. Teknik Kadeh tişörtü tasarımcı olmayanların da dikkatini çekti; bir müştereği lisanımızca tarif ettik ve karşılık buldu. Samimi bir çilingir sofrası gibi.