Sözleşmeye Uygun Davranmamak Hırsızlıktır

Başbakan'ın danışmanları, İMP, İBB ve niceleri Başbakan'a verdikleri danışmanlıkla sınıfta kalıyorlar. Ya da veremedikleri...

Yarışma nedir? Ankaralı mimarlar; KİK, Oda ya da SMD yönetmeliğine göre yapılmadığında hemen bir koruma refleksi ile “Bu yarışma değil, teklif isteme” derler. Oysa mesela Çamlıca da Yenikapı da bir özel sektör kurumunun üç mimarı çağırarak önceden koşulları belli ederek ve ödemesini de yaparak yaptığı da yarışmadır. Yarışma kelimesinin anlamıyla oynama çabası sonucu değiştirmez, yarışma yarışmadır. Ankaralı mimarlık ortamının bu iddiası çoğu zaman İstanbul tarafından da sahiplenilir ve ortama yeniden sunulur.

Yarışmanın kelime anlamını tartışmak yerine doğru yarışma, yanlış yarışma nedir; yarışma ahlakı nedir, bu ahlak aslında toplumsal kabul gören ahlakla eşdeğerdir gibi konuları gündemde tutmak çok daha doğru görünüyor.

Çamlıca Yarışması yapılan hatalarıyla baştan aşağıya bir başarısızlık hikayesiydi (Okumayan varsa kişisel bloğumda yazdım, Arkitera’da da yayınlandı hatalar silsilesi). Yenikapı Yarışması için Çamlıca Yarışması benzeri notlar düşmek oldukça kolay, aynı hatalara sahip bir yarışmaydı. Yakın zamanda sonuçlanan kentsel metin yarışması Gelecek İstanbul da süreç hatalarıyla bu yarışmalardan farklı değildi örneğin.

Gelelim konumuza: Çamlıca Kulesi Yarışması mimarlık ortamının sorunlu kabul ettiği yarışmalardan birisi değildi. Bugüne kadar.

Bir yarışma esasen şartnamesiyle vardır. Şartname, yarışmacıyla idare arasında ikili bir sözleşme olarak görülebilir. Yarışmayı açan kurum bu anlaşma metnini yazarken isteklerini ve sağlayacaklarını yarışmacılara bildirir ve yarışmaya katılan tüm adaylarla arasında bir sözleşme hazırlamış olur. Bu anlaşmaya dayanarak yarışmacı projesini hazırlar, saatlerce zaman harcar, emeğini verir. Eğer bu sözleşmenin dışına çıkarsanız yaptığınızın adı yarışmacının emeğini çalmaktır, hırsızlık yani. Hırsızlık ahlaksızca bir iştir, her tür toplum ve dinin en başta yasakladığıdır.

Ayrıntıya girildiğinde “Ödüllerin parasını verdik ya” gibi bir açıklama gelebilir. Unutulmamalı ki mesele parayı vermek değil sözleşmeye uygun davranmak. Ödül bedeli bu sözleşmenin sadece bir kısmı. Çamlıca Kulesi örneğinde yarışma KİK Yarışmalar Yönetmeliği üzerinden açıldı. Bu, yarışma şartnamesinin aynı zamanda KİK Yarışmalar Yönetmeliği’ne de uygun olmasını gerekli kılar. Sadece hukuki zeminde okumak da anlamsızdır bu durumu. KİK Yarışmalar Yönetmeliği ve Yarışma Şartnamesi’ne uygun olmayan çözümler bu yarışmaya katılan yarışmacıların haklarını çalmaktır.

Çamlıca Kulesi Yarışması şartnamesini yeniden okumadım ama KİK Yönetmeliği’ni ezbere biliyorum ve şartname yönetmeliğe uygun olmak durumunda. Ve yönetmeliğe göre idare birinci ile anlaşamazsa en fazla ikinci ile görüşebilir. Basit üç soru var: Birinci ödül müellifi ile neden anlaşılamadı? İkinci ödül müellifi ile görüşüldü mü? Görüşüldü ise neden anlaşılamadı?

Bu soruların cevaplarını muhatapları hızla yanıtlamalı.

Gelelim 3. ödül sahiplerine. Yapmaları gereken oldukça basit. Biz bunu kabul edemeyiz demek zorundalar. Bu meseleyi uzun uzadıya tartışmaya, üzerinde düşünmeye bile gerek yok. Hele de “Ben yapmasam başka kötü bir proje uygulanacak zaten” söylemi kökten hatalı. Mimarlık ortamı keskinliğini bırakmalı ve uzlaşmacı olmalı ama uzlaşmacılık etik değerlerden yoksun olacağımız anlamını da taşımamalı.