Suriye Pasajı’nın Başına Gelenler

Suriye Pasajı'nda yapılan izinsiz ve usülsüz değişimler üzerine...

Sayın Suriye Pasajı Hissedarları ve Yönetim Kurulu Üyeleri,

Suriye Pasajı 5.katında 1998 yılından bu yana 14 senedir ikamet etmekteyim. Nadide binamızın ve içinde yaşayan bizlerin son dönemlerde maruz kaldığı telafisi olmayan usulsüzlükler çerçevesinde bu fotoğraflı hatırlatma ve uyarı metini yazma ve sizlerle paylaşma gereği duydum. Konulara karşı ilgi ve duyarlılık göstermenizi, gerekli tedbir ve uygulamaları ivedilikle yürürlüğe koymanızı rica ederim.

Beyoğlu’nun en eski ve en büyük pasajlarından biri olarak, 1901 senesinde Suriye uyruklu Hasan Halbuni Paşa ve zamanın İstanbul Ticaret Odası reisi olan dayızadesi Mehmet Abbud Paşa tarafından kurulan Suriye Pasajı, Mimar Demetre Th.Bassiladis tarafından projelendirilmiş ve inşaatı 1908 yılında tamamlanmıştır. Alt katı çarşı, üst kısımları konut olarak tasarlanmış ilk binadır. Elektriğin ve hava gazının saraydan sonra bağlandığı ilk bina olma özelliğine de sahip olduğu söylenir. Türkiye’nin ilk sineması bu pasajda açılmış, çift asansör sistemi ilk bu binada kullanılmıştır. 100 yıldan uzunca bir süredir pek çok farklı kültüre mensup şahsiyetlere, ailelere, bürolara, işletmelere ev sahipliği yapmış ve yapmaya devam etmektedir.

İştirak mülkiyeti çerçevesinde; Suriye uyruklu hissedarlar adına TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, kayıp hissedarlar adına Kayyım Büro Başkanlığı ve günümüze devredilen diğer hisse sahiplerinin müşterek tasarrufunda olan yapı, önem ve özellikleri bakımından TC Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca korunması gerek görülmüş ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 27.07.1995 tarihli 6892 no’lu karar ile 1.grup olarak tescil edilmiştir. En son 09.05.2001 tarihli 12.798 no’lu karar ile tescilinin devamı ilan edilen yapı koruma altına alınmış devlet malı niteliğindedir. İşyeri ve konutların bulunduğu binamız her kimin mülkiyetinde veya idaresinde olursa olsun, Koruma Yüksek Kurulu’nun ilke kararları çerçevesinde koruma bölge kurullarınca alınan kararlara aykırı olarak yapıya inşai ve fiziki müdahalede bulunulamaz, yapı unsurları yeniden kullanıma açılamaz veya kullanımları değiştirilemez.

Tarihi ve mimari değeri haiz eski eserlerin korunması, fonksiyon verilerek kullanılması, yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılması özel ihtisas, iyi bir planlama isteyen zor ve önemli bir görevdir.

Özellikle son yıllarda Suriye Pasajı Yönetimi’nin;

– Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
– Kat Mülkiyeti Kanunu
– Suriye Uyruklu Özel ve Tüzel Kişilerin Hazinece El Konulan Malların İdaresi Hakkında Yönetmelik
– İmar Yasa ve Yönetmelikleri
– Medeni Kanun
– Avrupa Birliği Müktesebatı
– Anayasa

ve ilgili diğer bazı kanunlar, yönetmelik ve standarlar ile tanım ve uygulama esasları belirlenmiş hususlara aykırı nitelikte aldığı iptidai kararları, keyfi ve menfi uygulamaları sebebiyle; koruma grubu 1 olan tarihi Suriye Pasajı’nın günümüze ulaşmış sosyo-kültürel ve tarihsel kimliğini oluşturan mekansal, biçimsel ve yapısal özelliklerinin değiştirildiği ve özgün mekansal kurguları, plan özelliği, cephe özelliği, malzeme özelliklerinin göz ardı edildiği tadilat ve yıkımlar ile özgünlük değerinin hızla yok edilmekte olduğu görülmektedir. Pasaj yönetimi tarafından talep edilen ağır kira artışları, bizlere açılan kira tespit davalarına karşın; binadaki daire ve işyerlerinin yaşanabilirliği, bina sakinleri ve umumun medeni yaşam standartları ve dolaylı olarak rayiç kira bedelleri bu ve benzeri sebeplerle aslında düşmekte, umumun sıhhat ve selameti büyük zarar görmektedir.

İş bu dilekçe kapsamında;

1. Suriye Pasajı Çatısının Yıkılması ve Ruhsatsız Kaçak Yapılaşmalar
2. Sökülen ve Dökülen Tarihi Cepheler
3. Orijinal Mimari Üslubun Yok Edilmesi
4. Umumi Pasaj Geçidinin İşgali ve Aşırı Yoğun Gürültü Kirliliği
5. Binada Genelinde Yangın Güvenliğinin Tesis Edilmemesi
6. Asansör – Taşıma Sistemi Yetersizliği
7. Depo Hacimlerinde Cins Değişikliği ve Ortak Alanlarda Depolanan Özel Eşyalar
8. Ortak Alan Çatı Teraslarının Özelleştirilmesi
9. Pasaj İç Güvenlik Zafiyetleri
10. Sığınak Hacminin İptal Edilmesi
11. Pasaj Yönetimince İhlal Edilen ve Dava Sebebi Olabilecek Öncelikli Yasa Maddeleri

ana başlıklarıyla binamızın maruz kaldığı uygunsuz durumları bilgi amaçlı olarak sizlere arz eder, özgün mimari özelliklerin korunmasını ve medeni yaşama hakkı ve ilgili standartların tesis edilmesini dilerim.

1. Suriye Pasajı Çatısının Yıktırılması ve Ruhsatsız Kaçak Yapılaşmalar

Çatı katında bulunan ortak alanlar, depolar, ortak teras ve geçiş koridorları kapatılarak ve yasal tadilat planı onaylarına gerek duyulmadan bina genelindeki çatı örtüsü amatör tekniklerle yıkılmakta ve sonrasında çatı eğimleri keyfi olarak değiştirilerek ve tavanlar yükseltilerek gecekondu daireler haline getirilip kiralanmaktadır. Birinci derece koruma altındaki tescilli bina mimarisi ve yapısal özellikleri yok edilmekte, ilgili anıtlar koruma kurulu hükümleri hiçe sayılmaktadır.

Beyoğlu İstiklal Caddesi üzerinde konumlu Suriye Pasajı çatısının kuşbakışı görünümü, Mart 2010

Kuşbakışı görünümden Suriye Pasajı çatısındaki gecekondu yerleşimler

Güney yönünden; çatı katı yan cephesinden çıkan gecekondu daireler

Kuzey yönünden; çatı katı yan cephesinden çıkan gecekondu daire

Batı Yönünden; çatı katı arka cephesinden çıkan gecekondu daire (önceki durum – sonraki durum)

Kuzey Yönünden; Arka Cepheden çıkan Gecekondu Daireler

Mimari disiplinden uzak, amatör çalışmalar sonunda keyfi olarak değiştirilen 1.derece tescilli tarihi binanın orijinal çatı eğimleri ve örtüsü, aslına uygun olmayan nitelikteki yapı malzemeleriyle tamamlanarak, sonrasında konut kullanımına dönüştürülecek kaba iç hacimler oluşturulmakta, dahilindeki ıslak hacimlerin pis su tahliye boruları çatı harpuşta ve dış cephelerde delikler açılması suretiyle bina dışından genel giderlere bağlanmakta., bina cephe hasarları daire içlerini de olumsuz etkilemektedir.

Bina çatısında Kasım 2008’de çıkan büyük yangının genel tadilat adı altında bu tip çalışmaların yapıldığı bir dönemde, yalıtım malzemelerinin tutuşması sonucunda meydana gelmesi sebebiyle bina ortak alanları uzunca bir süre şantiyeye dönüştürülmüş, konut ve işyeri kullanıcıları çok büyük sıkıntılar ve mağduriyetler yaşamıştır.

Bina arka aydınlık boşluğuna kurulan iskele ve genel boya badana adı altında yürütülen inşa çalışmaları

Yıkılan ve orijinal eğimleri değiştirilerek yükseltilen çatı örtüsü örneklerinden biri

Sözde tadilat çalışmaları sonucunda inşa edilen kiralanabilir hacim ve cephelerde açılan delikler

2. Dökülen ve Sökülen Tarihi Cepheler

Bina içinde açılmasına izin verilen LUX gece kulübü haftanın 5 gecesi boyunca düzenlediği alkollü eğlence organizasyonları sırasında yaydığı aşırı yüksek ses gücü ile binayı saatlerce titretmekte, öyle ki daire camlarımızın zangırdamasına, zemin ve duvarlarının titreşmesine dolayısıyla binamızın statik yapısının hareketlenmesine sebep olmaktadır. Tarihi Suriye Pasajı’nın özgün cephe kabartma ve kaplamaları bu ve ilgili diğer olumsuz şartlar dolayısıyla şu anda dökülmektedir.

Bina çevresinde uygulanan estetik yönüyle mahsurlu ve dökülmeyi önlemek yerine aksine cepheleri dökülmeye terk eden, üzerine çöp ve atıklar toplayan, paslanmış dev metal perdeleme sisteminin kaldırılması, ilgili – sorumlu kurumların önderliğinde ve desteği ile tarihi cephelerin usulüne uygun olarak onarılması gerekmektedir.

Dökülmekte olan Suriye Pasajı ön cephe kabartmaları

Solda, eski durum, ortada ve sağda bina çevresinde uygulanmış olan mevcut metal perdeleme

Orijinal yapının kuzey cephesinde ahşap kaplama suretiyle sağlanan dış cephe yalıtımı, 2008 yılında yapılan ve ilgili devlet/kamu kurumlarının ödenekleri ile desteklenmiş olması muhtemel kapsamlı cephe tadilatı kapsamında, bilimsel ve yeterli olmayan yöntemlerle, uzmanlığı tartışmalı amatör nitelikli ekiplerce sökülmüştür. Tadilat adı altında yürütülen çalışma sonunda sökülen dış cephe yalıtım sistemi yerine hiçbir yalıtım işlemi gerçekleştirilmeden arka cepheler bütünüyle çıplak bırakılmıştır.

Özellikle kış aylarında sert iklim koşullarına maruz kalan kuzey cephesinin yalıtımsız bırakılması bina içlerinde yaşayan bizleri mağdur etmekte, ısınma maliyetlerimizin büyük ölçüde yükselmesine, yağmur suyu ve nemin yapı içlerine nüfuz etmesine, binamızın kasten çürütülmesine sebebiyet vermektedir.

Binanın kuzey ve batı cephelerinin orijinal dış yalıtım sistemi, kaplama örneği

3. Orijinal Mimari Üslubun Yok Edilmesi

Giriş katı çarşı dükkânlarında yapılan usulsüz tadilatlar, kırılarak yok edilen yapısal unsurlar, keyfi olarak değiştirilen dükkan cepheleri sonucunda binanın özgün mimari özellikleri tamamıyla yok edilmektedir. Pasajın orijinal mimarisinde yaklaşık 36 dükkan 42 daire ve 2 büyük mağaza bulunmakta olup günümüzde bu 2 büyük hacmi kullanan kiracıların yaptığı fiziki ve inşai müdahaleler pasajın 1.derece tescilli orijinal üslubunu yok eden en büyük ana unsurlardır.

Zamanın en ünlü kürkçüsü olan ”Mandeu”mağazasının bulunduğu hacimlerin orijinal mimari üslubu tamamıyla yok edilerek şu anda lokanta ve kafeterya olarak hizmet veren işletmenin modern tanımlı görünümüne dönüştürülmüştür. Diğer yandan Türkiye’nin ilk sinema salonu olan tarihi ”Santral Sineması”nın bulunduğu hacimler LUX gece kulübüne kiralanmış ve yapılan izinsiz ve usulsüz tadilatlar sonucunda binanın özgün mimari yapısı yıkılarak ve/veya üzerine duvarlar örülerek silinmiştir.

Solda; orijinal mimari üslup, Sağda; yenilenen lokanta dükkân cepheleri mevcut durum

Solda; orijinal mimari üslup, Sağda; yenilenen lokanta dükkân cepheleri mevcut durum

Solda; orijinal mimari üslup, Sağda; yenilenen gece kulübü dükkân cepheleri mevcut durum

Solda; orijinal mimari üslup, Sağda; yenilenen lokanta dükkân cepheleri mevcut durum

Solda orijinal mimari üslup, Sağda pasaj içi güvenlik zafiyetinden dolayı uygulanan ek metal kapılar

4. Umumi Pasaj Geçidinin İşgali ve Aşırı Yoğun Gürültü Kirliliği

Umumi hizmet teşkil eden ve ön girişte İstiklal Caddesi’ni, yan girişleri ile Gönül – Peremeci sokaklarını birbirine bağlayan ve bina sakinleri dışında herkesin kullandığı umuma açık pasaj ana geçiş koridorları ve ortak alanları neredeyse tamamen işletmelere kiralanmakta veya işgal edilmektedir. Pasaj içine hareketli döşeme, duvar panelleri, büyük masalar, sandalyeler konmakta, yürüyüş alanı bırakılmamak suretiyle umumun dolaşım ve geçiş hakkını ihlal eden, inşaat ruhsatı ve eklerine ve imar mevzuatına aykırılığı tespit edilen yapılaşmalar hâsıl olmaktadır. Tapuda geçiş irtifak hakkı tesis edilmiş pasajın 300 cm. genişliğindeki koridorlarında yürüyüş genişliği 50 – 60cm.’ye düşmüş ve şuan 1 kişi dahi rahatlıkla yürüyemez haldedir.

Suriye Pasajı ana dolaşım koridorları bir geçit olmaktan çıkıp işletmelerin bütünüyle işgal ettiği, umumun ve bina sakinlerinin medeni – mülki hak ve hürriyetlerinin gasp edildiği özensiz, düzensiz, işletmelerce menfi olarak sömürülen bir mekân halini almıştır.

Pasaj umumi geçit koridoru önceki normal durum

Pasaj umumi geçit koridoruna taşan lokantaların ortak alanları işgali ve 50cm’e düşen yaya yolu genişliği

Pasaj umumi geçit (Gönül – Peremeci Sokak Bağlantısı) koridoru önceki durum

Pasaj umumi geçidinin (Gönül – Peremeci Sokak Bağlantısı) bütünüyle kiralanması ve/veya işgal edilmesi

Pasaj umumi geçidini, Peremeci Sokak giriş-çıkışını depo olarak kullanan LUX gece kulübü

LUX gece kulübü; kiraladığı yaklaşık 450 m² kullanım alanına sahip hacimde, bu alanlar yetmediği gibi pasaj iç koridoruna da taşırarak düzenlediği alkollü eğlence organizasyonları kapsamında, haftanın beş gecesinde yaydığı aşırı yüksek ses gücü ile tüm binayı saatlerce titretmektedir. Onlarca konut ve işyeri kullanıcılarını rahatsız, uykusuz ve huzursuz etmekte, camlarımızın zangırdamasına, daire zemin ve duvarlarının saatler boyunca titreşmesine neden olmaktadır. Kulübün içine uygulanmış olduğu söylenen ses yalıtımı kesinlikle bir fayda sağlamamakta, personel dolaşımı, büyük çöp kutuları ve tahammül edilemez derecede yoğun gürültü kirliliği Suriye Pasajı geneline yayılmaktadır.

Haftada 5 gece saatler süren gürültüsüyle binada yaşayan herkesi rahatsız ve huzursuz eden LUX gece kulübü

5. Bina Genelinde Yangın Güvenliğinin Tesis Edilmemesi

Çarşı dükkanları ve üst katlardaki onlarca konut ve işyeri dahilinde yüzlerce kişinin hayat sürdüğü binadamızda bulunan iki adet yangın kaçış merdiveninden biri kapatılarak yönetim ofisleri olarak kullanılan mekanların giriş-çıkış merdivenleri haline getirilmiş, diğer kaçış merdiveni ise bazı ofis ve işletmelerce depo ve balkon olarak kullanılmaktadır.

Çatı ortak dolaşım koridorlarının yoğun duman altında kalması sonrasında basamakların bakımsızlıktan çürüyerek yer yer koptuğu yangın kaçış merdivenlerinde mangal yapıldığı dahi tarafımca bizzat görülmüştür. Kasım 2008’de büyük bir yangın gören binamızda halen ilgili yasa ve yönetmeliklere uygun yangın güvenliği bulunmamaktadır. Can güvenliğimiz adına yangın yönetmelikleri titizlikle uygulanmalı, yangın kaçışları gerekli standartlara uygun olarak açılmalı, bina içinde yaşayan insanların can güvenliği acilen tesis edilmelidir.

Çarşı girişindeki lokanta tarafından yıkılarak içeri taşırılan ve yangın kaçışını kapatan duvarlar

Solda; yanıcı malzemelerin depolandığı yangın kaçışı, Sağda; Bina yönetimi tarafından kapatılan merdivenler

6. Asansör – Taşıma Sistemi Yetersizliği

Orijinal mimari projesinde, bir ilk olarak çift asansör sistemiyle projelendirilmiş olduğu söylenen binamızda asansör boşluklarından biri muhtemelen zemin katta kapıcı dairesi, yönetim ofisleri ve üst katlarda daire içi alanlara dahil edilerek bir asansörü iptal edilmiş, yoğun dolaşım itibarıyla günlük yüzlerce insana hizmet kapasiteli olması gereken bina geneli taşıma sistemi 2 kişilik küçük bir asansöre indirgenmiş, yük ve insan taşıyan mevcut asansör ise aşırı yoğun kullanım yükünden dolayı sıklıkla arızalanmakta, bu durum üst katlarda yaşayanları, yaşlı, hasta ve engelli ziyaretçileri oldukça mağdur etmektedir.

Arızalandığı söylenerek belli aralıklarla kullanıma kapatılan 2 kişilik mevcut tek asansör

7. Depo Hacimlerinde Cins Değişikliği ve Ortak Alanlarda Depolanan Özel Eşyalar

Bina çatı katında ortak alan tertipli birçok depo ve koridorların özelleştirilerek 3.şahıslara ve işletmelere kiraya verilmesinden dolayı çoğu bina sakini deposuz, bodrum katı kullanımından mahrum bırakılmaktadır. Depolama ihtiyacı duyduğumuz eşya ve ekipmanlar daire içlerine ve bina içindeki muhtelif merdiven boşluklarına yığılmakta olup bu durum bina genelindeki ortak kullanım alanlarının temizliğini ve düzenini bozmakta, hırsızlıklık olaylarına sebebiyet vemektedir.

Orijinal mimari projesinde tavan arası depoları olarak şekillendirilen çatı katı ortak alanları

Çatı katı depo hacimlerinin özelleştirilerek kiralanmasından dolayı bina içlerinde depolanan özel eşyalar

8. Ortak Alan Çatı Teraslarının Özelleştirilmesi

Bina genelinde ortak kullanım hakkı bulunması gereken, aynı zamanda yangın güvenliği için de büyük önem arz eden 4 adet çatı terasının 2 tanesi çatıdaki ruhsatsız ek yapılara dahil edilerek 3. şahıslara kiraya verilmiş ve kalan diğer 2 tanesi pasaj yönetimi tarafından sürekli kilitli tutulmak suretiyle kullanılamamaktadır. Bina sakinlerinin çatı ortak alanlarını usulüne uygun olarak kullanma hakkı yok edilmektedir.

Ruhsatsız inşaatlara konu olan Suriye Pasajı ortak alan teraslarından birinin İstanbul manzarasında gün doğumu

9. Pasaj İç Güvenlik Zaafiyetleri

Beyoğlu semtinin arka sokaklarına açılan pasaj arka kısım ana kapıların bina içindeki işletmeler zoruyla ve pasaj yönetiminin onayı ile gece geç saatlere kadar açık tutulması, konut ve işyeri olarak kullanılan binamız üst katlarında kritik güvenlik zaafiyetleri oluşturmaktadır.

10. Sığınakların İptal Edilmesi

Binamızda ilgili yasa ve yönetmeliklerce tesisi zaruri olan sığınak hacimleri bulunmamaktadır. Orijinal mimarisinde genel sığınak olarak biçimlenmiş olması muhtemel zemin altı ortak alanlar şu anda eski giysilerin ve antikalarin satıldığı büyük bir mağazaya kiralanmıştır.

11. Pasaj Yönetimince İhlal Edilen, Dava Sebebi Olabilecek Öncelikli Yasalar ve Maddeleri

No 775 / Madde 18: Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskân edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın, belediye veya devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır.

No 2863 / Madde 65: Korunması gerekli taşınmazların yıkılmasına, bozulmasına, tahribine, yok olmasına veya her ne suretle olursa olsun zarara uğramalarına kasten sebebiyet verenler iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.

No 4721 / Madde 702: Ortakların hakları ve yükümlülükleri, topluluğu doğuran kanun veya sözleşme hükümleri ile belirlenir. Kanunda veya sözleşmede aksine bir hüküm bulunmadıkça, gerek yönetim, gerek tasarruf işlemleri için ortakların oybirliğiyle karar vermeleri gerekir. Ortaklardan her biri, topluluğa giren hakların korunmasını sağlayabilir. Bu korumadan bütün ortaklar yararlanır. (İştirak halinde mülkiyette veya paylı mülkiyette, her paydaş, taşınmaza yönelen tecavüze, gaspa, karşı tek başına dava açabilir.)

No 634 / Madde 33: Kat maliklerinden birinin yahut onun katından kira akdine, oturma hakkına veya başka bir sebebe dayanarak devamlı surette faydalanan kimsenin, borç ve yükümlerini yerine getirmemesi yüzünden zarar gören kat maliki veya kat malikleri, ana gayrimenkulün bulunduğu yerin sulh mahkemesine başvurarak hâkimin müdahalesini isteyebilir. (Kat maliki kuruluna karşı dava açmak için kararın özel bir çıkar ile ilgili olması, hak ve yararlarını zedeleyici nitelikte olması, oturan kimselerin haklarını kullanmasına engel olması yeterlidir.)

No 634 / Madde 35: Yönetici, ana gayrimenkulün gayesine uygun olarak kullanılması, korunması bakımı ve onarımı için gereken tedbirlerin alınması ile yükümlüdür.

No 634 / Madde 36: Kat maliklerinden herhangi biri, tüm kat malilerinin rızası olmadıkça; ana gayrimenkulün ortak yerlerinde inşaat, onarım ve tesisler ile değişik renkte dış badana veya boya yaptıramaz. Kendi bağımsız bölümünde ise, ana yapıya zarar verecek nitelikte onarım, tesis ve değişiklik yapamaz.Kurucu

Kurucu hissedar torunu Edip Halbuni ve Mimar’ın imzası

Yüz yıllanmış sırlarını içinde barındıran Suriye Pasajı’nın mimari ve iktisadi kıymetinin korunması, içinde yaşayan insanların medeni yaşama hak ve standartlarının tesis edilmesi dileği ile…