Yeni Normali Hazırlamaya Hazır mısınız?

Değişimle ilgili tatil örneği çok güzeldir: tatile gitmek bile stres yaratır, hava güzel olacak mı, kıyafetler yetecek mi, uygun olacak mı, uçağa yetişilecek mi, biletler, kimlikler evde kalacak mı gibi bir sürü deli soru beynimizde dolaşır. Dünyanın en güzel şeyi bile olsa “DEĞİŞİM” stres yaratır. Yeni normalle ilgili iki konu var, ne olacak ve nasıl olacak? Aslına bakarsanız ne olacağını kimse tam olarak bilmiyor, çünkü yeni normal konusunda hem etkileyen hem de etkileneniz, yeni normal biz ne yaparsak öyle olacak.

Güzel günler yaklaşıyor. Hepimiz Pandemi sürecinin zor kısmını atlattığımız konusunda hem fikiriz. Ne zaman biter bilmiyorum, bu bize bağlı. İyileşen sayısı hastalanan sayısının üzerine çıktı, bu sağlık sisteminin başarısı.  Hastalanan sayısını sıfıra indirmek ise halk olarak bizim başarımız olacak ve bunu ne kadar çabuk başarırsak yeni normal o kadar çabuk başlayacak.  Zaman hedefine takılmanın ne kadar öldürücü olabileceğini Stockdale Paradox’u çok güzel anlatıyor (GOOD TO GREAT-Jim Collins).  30 Nisan hedefinde beklenenleri bulamayanlar benzer hayal kırıklığı ve yıkımı yaşadılar bu nedenle zaman hedefinden çok dönüşüm sürecine odaklanmak gerekiyor.

Değişimle ilgili tatil örneği çok güzeldir: tatile gitmek bile stres yaratır, hava güzel olacak mı, kıyafetler yetecek mi, uygun olacak mı, uçağa yetişilecek mi, biletler, kimlikler evde kalacak mı gibi bir sürü deli soru beynimizde dolaşır.  Dünyanın en güzel şeyi bile olsa “DEĞİŞİM” stres yaratır.

Yeni normalle ilgili iki konu var, ne olacak ve nasıl olacak?  Aslına bakarsanız ne olacağını kimse tam olarak bilmiyor, çünkü yeni normal konusunda hem etkileyen hem de etkileneniz, yeni normal biz ne yaparsak öyle olacak.

Covid-19’dan ağzı yanan şirketler yeni normali bunun ışığında tasarlıyorlar; bu konuda inşaat sektöründe çalışırken, kökleri 1800’lere dayanan dünya devi bir bankaya yaptığımız bir projeden bahsetmek istiyorum: Bu banka, deprem riskine karşı, İstanbul’da şehrin kolay ulaşılabilir bir noktasında, afet sonrası hizmetlerin aksamaması için bir “afet merkezi” kurdurmuştu.  Proje yönetimini üstlendiğimiz minik tam teşekküllü banka binası; 24 saat açık, başına oturup çalışılmaya hazır çevrimiçi bilgisayarları ve güncel veri merkezi yedeği ile yıllarca sessiz sessiz depremin gelmesini bekledi. Geçen yıllar içinde İstanbul’da deprem olmadı ama bu dünya devinin finansal gücünde depremler oldu iflaslardan döndü, o bina da kapısı bile açılmadan kentsel dönüşüme girdi. Bugün deprem olsa dahi son derece sıkışık yerleştirilmiş oturma düzeni zaten sosyal mesafe şartını karşılayamayacak ve kullanılamayacaktı. O zamanki korku depremdi, yeni normal depreme hazırlıklı olmaktı, bugünkü COVID-19, yarın ne olacağını biliyor muyuz?

Peki o zaman yeni normali neye göre tasarlayacağız?

Yeni normal dijital mi? Belki öyledir belki değildir. Bir uzay cisminin dünyayı manyetik alanına almayacağını ve internet sistemini alt üst etmeyeceğini bilmiyoruz.

Yeni normal evden çalışmak mı? Belki öyledir, belki değildir. Şirket yönetimi açısından birçok finansal avantajı olmasına rağmen 1-2 sene sonra evden çalışmanın insan psikolojisini alt üst etmesi nedeni ile şirketlerin mali performanslarının kötü yönde etkilenmeyeceğini bilmiyoruz.  Çünkü işlerimiz bizim aynı zamanda ürünle bağ kurduğumuz, sosyalleştiğimiz, taktir ve kabul gördüğümüz, hatta eşimizi dostumuzu bulduğumuz bir ortam. Endüstri – Sosyolojisi alanında bunu ispatlayan birçok araştırma var.

Yeni normalin ne olduğunu kimse bilmiyor, ama nasıl olması gerektiği belli:

Değişim talebi dışarıdan geldiğinde uyum sağlamak mecburidir.  Sorumluluk almak yerine kararlara uyan kurban rolü üstlenmek nispeten daha kolaydır.  Üstelik bu durum nasılsa geçicidir.  Bütün bunlar şirket yöneticilerine karşı tepkiyi de azaltır. Günahı atacak ortak düşman, COVID-19’dur ve yasaklarla kurallarla siyasi otoriteler değişimin sorumluluğunu üstlenir.

Ya “yeni normal”e dönüş nasıl olacak?  Bazı işletmeler, madem evden de oldu böyle devam edelim diyor, zorunlu izin kullandıran bazı işletmeler ise işi daha da ileri götürüp bu kadar adamla da iş yürüyormuş diye düşünüyor.

Ramazan ayı içindeyiz, bir çoğumuz 1 ay boyunca oruç tutuyor, hatta 3 ayları tutanlar da var, ama hiç kimse bu böyle de oluyormuş deyip bundan sonraki hayatını oruç tutarak geçirmiyor. Ama Ramazan’ı iyiye doğru değişim için fırsat olarak kullanan akıllı insanlar da var; mesela onlar gibi nasılsa gündüz sigara içemiyorum bu kadar katlanmışken kurtulayım deyip ramazanı sigarayı bırakmak için fırsat olarak kullanmak da mümkün.

O zaman yeni normali tasarlarken bu “geçici süreç”te ne yapabildiğimize değil neyin kazanım ve devam etmeye değer olduğuna bakmak gerek.  Peki nasıl?

Bakın burası çok önemli, yoksa kendimiz çalar kendimiz oynarız.

Yeni normal zorunlu ve arızi bir durum değil.  Kararlarda işletmelerin sorumluluk almasını gerektiriyor. Endüstri sosyolojisi alanında yapılmış olan Harwood Araştırması sonuçlarına göre, değişim karşısında çalışan performansındaki düşüşün önüne geçmek için endüstri sosyologlarından yardım isteyen işletme sahipleri, değişim sırasında çalışanların görüşleri alındığında performansın düşmek yerine arttığını görmüşlerdi. Üstelik fikirlerine değer verildiğini hissettikleri ve izlenecek yol kendi fikirleri olduğu için; çalışanlar daha zorlu bir değişim ortaya çıksa dahi taahhütlerinin arkasında durmuş yüksek performansla sürecin üstesinden gelmişlerdi.

Eğer yeni bir normale geçilecekse bu müşteri ile olduğu kadar çalışanla da birlikte tasarlanması gereken süreç.

Pandemi sürecinde bir anda aşırı büyüyen ya da bir anda küçülen işletmeler önce müşterinin değişen ve normalleşme sürecinde 2 ileri 1 geri değişmeye devam edecek olan müşteri taleplerine göre evrilecek. Demek ki önce hep beraber hatta müşteriyi de sürece dahil ederek sunacağımız hizmeti tasarlayacağız, sonra işi nasıl yapacağınızı bu sefer de çalışanlarımızla birlikte tekrar tasarlayacağız. Pandemi sonrası aynı işi yapacağınızı düşünerek sahalara dönmek ve bunu sadece uzaktan çalışma ve dijitalleşme pratiği olarak görmek çok büyük yanılgı olur.

Pandemi sürecine hızlı adapte olan firmaların başarılarının sebebi dijital olmalarından çok çevik olmaları. Çevik derken biraz açmakta fayda var: çalışana değer verilen, yetkinin tabana dağıldığı ve otonominin ön plana çıktığı, personel saatinden çok takımın ürettiklerinin takip edildiği, değişken rekabet ve müşteri ihtiyacına odaklı, etkileşim, iletişim ve üretilen değeri ön plana çıkaran firmalar oldukları için çabuk adapte oldular. Yarın aydan veya çölden çalışıyoruz ya da ofise dönüyoruz dense yine aynı çevik organizasyonlar büyük kazanımlarla en hızlı adapte olanlar olacaklar.

Yeni normal dijital veya evden çalışmak değil yeni normal esneklik, çeviklik, otonomi ve desantralizasyon, çünkü bu kadar çok değişkeni oturduğumuz koltuktan yönetemeyiz, takımlarımız kadar gözümüz, kulağımız ve beynimiz olduğunda yeni normaller gelir gider biz kalırız.

Değişimden sosyal ihtiyaçlarımızı tatmin olarak, süreçlerdeki kazanımlarımız arasından doğru seçimleri yaparak ve müşteri ile birlikte tüm takımın da görüşleri alınarak çıktığımızda dengeli yeni normallere kavuşuruz.

Yeni normalin ne olduğundan çok nasıl olduğu önemli hem de çok önemli ancak o şekilde yeni hayatımızda sık sık değişecek yeni normallere en az hasarla geçebiliriz. Çünkü artık yeni normal değişimin ta kendisi.

Yeni normal çeviklik olacak çünkü sadece çevik onlar hayatta kalacak.

Hepimize kolay gelsin.