22. Yüzyıla Girerken İstanbul Neye Benzeyecek?

National Geographic'in bu ayki kapak konusu İstanbul 2100'ün içeriğini Sevince Bayrak hazırladı, görsellerini Cem Dinlenmiş çizdi. Dosyaya Liam Young, Murat Güvenç, Ayfer Bartu Candan, Kürşad Özdemir, Melike Altınışık, Ozan Mert Göktürk, Sinan Öncü ve Bülent Erkmen katkıda bulundu. Bu sayıda ayrıca Gökhan Akçura ve Arda İnceoğlu'nun da yazıları bulunuyor.

Dosya giriş yazısından:

Gelişen teknoloji ve değişen şehircilik anlayışları her kente olduğu gibi İstanbul’a da etki ediyor. Peki 22. yüzyıla girerken İstanbul neye benzeyecek?

“Kent nüfusu 50 milyona dayanınca, son kalan yeşil alanlar da imara açıldığından, eski saray bahçesi dahi üst düzey bürokratlar ve zengin turistler için inşa edilen yaşama kuleleriyle doldu. Kulelerin karanlık bulutlara değen son katlarında halka açık seyir terasları var. Çıkınca görülen manzara hayranlık ve korku uyandırıcı: Anadolu yakası siluetini yekpare titrek bir çizgiye dönüştüren gökdelenler ve artan nüfusun barınma sorunu için yapılmış irili ufaklı yüzer mahallelerin arasından Boğaz’ın zar zor görülen gri suları…”

İstanbul’un geleceği konulu bir tartışma, kentin bugününe ait sorunlarını abartıp yoğunlaştıran karanlık ve distopik bir betimleme ile başlayabilir pekâlâ. Bunu yapınca ortaya çıkan korkunç manzara bilimkurgu yazarı Ursula K. Le Guin’in verdiği örneğe benzer: Farelere çok kısa sürede ve abartılmış miktarda aynı yiyecekten veren biliminsanının deneylerinde sonuç kaçınılmaz olarak kanserdir. Yine aynı tartışmanın girişinde, bu kez teknolojik gelişmelerin verdiği ipuçlarının heyecanıyla, hepsi birbirine benzeyen “Geleceğin Kenti” imgelerinden birinin İstanbul uyarlaması yer alabilir. Az önce resmettiğimiz sahne, bu iki ucun –distopya ve klişeleşmiş imgenin– bir araya getirilmesi ile ortaya çıkabileceklerden herhangi biri. Bu dosya ise, marjinal senaryolar ya da karamsar kehanetler yerine mevcut durumdan, kentin günümüzdeki sorunlarından ve potansiyellerinden yola çıkarak, “Ya öyle değil de böyle olsaydı?” sorusunu sorarak kentin geleceğini tartışıyor.

Yazının devam için bkz.