Dünya Habitat Ödülleri 2017 Sonuçları Açıklandı

2017 finalistleri arasında Türkiye'den Düzce Umut Evleri'nin de yer aldığı Dünya Habitat Ödülleri (World Habitat Awards) 2017 kazananları açıklandı.

Pratik, yenilikçi ve sürdürülebilir yaşam alanlarının tanımlanması ve tanıtımı amacıyla verilmeye başlanan Dünya Habitat Ödülleri, konut önerilerinin yanında bu uygulamaların toplumsal etkisini de değerlendiriyor.

Kazanan ve finalist projeler şöyle:

Kazanan: Haiyan Tayfunu sonrası kendini iyileştiren evler, Filipinler

Filipinler’de 2013 yılında yaşanan Haiyan Tayfunu sonrası, tahrip olan alanlarda evleri zarar gören 15.500 üzerinde aileye, CARE Filipinler tarafından evlerinin yeniden inşasında yardım edildi. Proje programı kendini iyileştiren evler için ailelere tayfun felaketi sonrası rehberlik, ekipman, bağış ve teknik asistanlık imkanlarıyla destek veriyor. Yıkım sonrası, enkaz kalıntılarından ve yerel malzemelerden evlerin tekrar inşası sağlanıp, toplumun başka yere kaydırılması önlenerek kendi alanlarındaki hakları korunmasını kapsıyor. Yerel halka kendi evlerini nasıl daha güvenli yapabilecekleri konusunda verilen eğitimlerle, gelecek felaketlere dirençli kılmayı amaçlıyor.

Kazanan: Spring gölü kıyısındaki müşterek evler, Amerika Birleşik Devletleri

Proje Birleşik Devletler’in California eyaletindeki tarım işçileri için yıl boyunca kalıcı konut önerisi geliştiriyor. Woodland şehri, Yolo ilçesinde bulunan proje, ülkedeki ilk net %100 sıfır enerji kiralık konut gelişim projesi olmasıyla tükettiği enerjiyi hemen hemen aynı miktarda üreterek konut sakinlerinin elektrik faturasını son derece düşük kılıyor. Böylece genellikle yüksek gelirli kullanıcıların yararlanabildiği “yeşil yaşam” standardından, tarım işçilerinin de yararlanmasına olanak sağlıyor. Proje, enerji tasarruffu sağlayan binalardan öte, kullanıcılara sağladığı eğitimlerle de ön plana çıkıyor. Çeşitli kurslarla konut sahiplerine eğitim ve toplum yaşamında yeni fırsatlar sunuyor.

Özel Mansiyon: Düşük gelirli hane halkı için konut enerji verimliliği, Bosna Hersek, Makedonya, Ermenistan

Proje, bir zamanlar devlet tarafından yaptırılan konutlardaki sakinlerin yaşadıkları evlerin REELIH projesi aracılığıyla geliştirilmesinden oluşuyor. Bir zamanların doğu bloğu ülkeleri Makedonya, Bosna Hersek ve Ermenistan’da bulunan çok katlı apartman bloklarında, 90’ların başındaki yoğun kitlesel özelleştirmelerin ardından yaygınlaşan bakım ve yenileme arzı artmıştır. Ev sahipleri birliğinin oluşturulmasıyla, sakinler evleri için kolektif bir enerji verimliliği hareketi başlamıştır. Bu da evler için uygun ısınma ücretlerine, daha sağlıklı yaşam alanlarına ve konforlu bir yaşama olanak veriyor.
Makedonya’da başarılı uygulama sonucu diğer ülkelere de transfer edilen projeler, kolektif hareket prensipleriyle başlıyor ve farklı ihtiyaçlara uyum sağlayan çözümler sunuyor. Projeler, kullanıcılar, konut sahipleri birliği, yerel yönetimler ve bankaların birbirleriyle olan bağlantılarıyla gelişiyor. Çalışma, enerji verimliliği farkındalığının yayılmasına ve sakinlerin oturduğu binaları yenilemek için ihtiyaç duyduğu finansı da sağlıyor.

Özel Mansiyon: Gayriresmi yerleşimlere ışık ve hava getirme

Hindistan’da çalışan kadınlar arasında yaklaşık %93’lük kısım kendi evlerinde çalışıyor ki bu evler çoğunlukla sıcak, karanlık ve havasız mekanlardan oluşuyor. Bu durum üretimi negatif yönde etkilemenin yanı sıra, kötü sağlık koşullarını da beraberinde getiriyor. Bu proje kadınlar için küçük müdahalelerle evlere fazla ışık ve hava girişini arttırmayı sağlıyor. Evlerdeki cam kubbe ekleme, enerji tasarruflu aydınlatma sağlama ve aydınlatma bacaları yapma gibi değişimler, bugüne kadar 18.000’in üzerinde hane halkının koşullarını büyük ölçüde iyileştirdi.

Finalist: Sıtma önleme sistemini kurmak, Kamerun

Kamerun’un en yoksul bölgelerinden birinde her beş çocuktan dördü, sıtma hastalığına sahip. Proje, evlere basit önlemlerle sivrisinek girişini önleyerek, sıtma hastalığına yakalanan kişi sayısını azaltmayı amaçlıyor. Bu gelişmelerden bugüne kadar 1300’ün üzerinde insan yararlandı. Proje kapsamında hane sakinleri alabilecekleri önlemler konusunda bilgilendirildi.  

Finalist: Kıyametten Kıymete, El Salvador

El Salvador kırsalındaki kadınların, kadınlar için kurduğu ve sürdürdüğü bu biriktirme ve kredi kooperatifi, yıllarca süren iç karışıklıklar ve birbiri ardına gerçekleşen depremler sonrası topluluklarını iyileştirmeye, yeniden inşa etmeye ve geliştirmeye odaklanıyor. Kooperatif aracılığıyla, aileler kredi, maddi destek ve finans yönetimleri konusunda birebir yardım alabiliyorlar. Bu proje, kadınları aktif biçimde güçlendirerek, geleneksel erkek egemen toplumda daha fazla toplumsal cinsiyet eşitliğine sahip bir ortam yaratmaya yardımcı oluyor.

Kadınlar, konutların yanı sıra, çevreye duyarlı inşaat malzemeleri üreten bir işletme kurdu ve ayrıca bir su arıtma tesisi işletiyorlar. Yerel gençlere sundukları eğitim ve istihdam fırsatları, kentsel alanlara göç etmek yerine topluluklarında kalmalarına yardımcı oluyor.

Finalist: San Salvador tarihi merkezi nasıl kurtarıldı?, El Salvador

Siyasi ve toplumsal huzursuzluk El Salvador’u uzun yıllar etkiledi. Başkent San Salvador’un tarihsel ve kültürel öneme sahip merkezi, yıllar boyunca yaşanan şiddet ve ihmallerden etkilendi.

Tarihi merkezde yaşayan çoğu hane halkı toplumun en fakir ve genel olarak şehirden dışlanmış kesiminden oluşuyor. Yakın zamana kadar, sakinler çok zayıf koşullarda, yetersiz altyapıya sahip, güvensiz binalarda yaşadı.

Topluluk, Latin Amerika çapında konut hakları için kampanya düzenleyen bir örgüt ağıyla birlikte, arazi sahibi olma ve arazi üzerinde hak kazanma hakkına sahip oldu. Aktivizm, işbirliği ve desteklerle, kötü kalitedeki gecekonduların yerini, güvenli, renkli ve kalıcı ekonomik evler aldı.

San Salvador’un tarihi merkezinin yenilenmesi umut ve ilham kaynağı haline geldi ve insanların birlikte çalıştıkları ve birbirlerine destek verdikleri karşılıklı yardım konut kooperatiflerinin büyümesine katkı sağladı.

Finalist: Marjinal kadınları ev sahibi yaparak güçlendirmek, Hindistan

Hindistan’ın kırsal bölgesi Andhra Pradesh’de engelli kadınlar ve dezavantajlı sosyal gruplardan gelen kadınlar arazi ve konut hakları için, teknik destek ve binaları için maddi destek talep ediyorlar. Bu proje, Hindistan’daki en fakir toplulukların savunmasız ve marjinalleşmiş kadınlarıyla birlikte çalışıyor. Projede kadınların ev sahibi olarak güçlendirilmeleri sağlanıyor. Proje, 1996’da başladığından beri 60.000’den fazla hane için arazi ve ev sağlamıştır.

Finalist: Düzce Umut Evleri, Türkiye

Türkiye’nin kuzeyinde iki yıkıcı deprem sonrası evleri yıkılan bireylerin şekillendirdiği Düzce Umut Evleri, 15 yıllık haklı bir mücadelenin sonucu. 1999’da, 18.000’i aşkın insanı öldüren ve 100.000 evi tahrip eden depremlerin ardından, ev sahibi olmayanlar hükümetten felaket sonrası destek alamadı.140.000’in üzerinde insanın prefabrik acil barınaklar dışında yaşam alanı kalmadı. Kiracı deprem mağdurlarının konut hakkı için mücadele etmek üzere bir kooperatif kuruldu. Kiracılar, uzun yıllar süren seferberlik ve aktivizm sayesinde, sonunda evlerini ve topluluklarını yeniden inşa ettikleri araziyi kurdular.

Kooperatif üyeleri en başından beri planlama, tasarım ve inşaat alanlarında bizzat görev aldılar. Türkiye’de topluluk ölçeğinde benzersiz olan bu yaklaşım; uzmanlar ve gönüllülerden geniş bir ilgi ve destek kazandı. Bu proje sayesinde, uzmanlar, topluluklar ve gönüllüler, birlikte daha fazla işbirliği yapmanın yeni yollarını buldular ve benimsediler.

Finalist: Hemsworth Court, Birleşik Krallık

Hemsworth Court, demans ve bilişsel bozuklukları olan insanlar için inşa edilmiş bir konut gelişimi projesi. Belfast’daki Lower Shankhill’de yaşayan ve yoksul bir bölgede uzun süredir iç karışıklıklar yaşayan kent, demans dostu ilk topluluk haline geldi. Hemsworth Court’un hayır kurumlarıyla, inanç gruplarıyla, okullarla ve yerel işletmelerle olan daha geniş kapsamlı çalışmaları sayesinde, yerel toplumdaki demans bilinci arttı. Ayrıca bu çalışmalar, yerel halkın konut sakinleriyle daha fazla etkileşim kurmasına ve birçoğunun sosyal etkinliklerde yer almasına olanak sağladı. Kuzey İrlanda’daki çatışmalardan büyük ölçüde etkilenen Lower Shankhill, sağlık, eğitim, istihdam ve konut sorunlarıyla karşı karşıya kalmaya devam ediyor. Hemsworth Court, sakinlerini etkileşime sokmak, anlamak ve desteklemek için eğitim ve teşvik yoluyla tüm topluma olumlu bir katkı sağladı.