4. İstanbul Tasarım Bienali’nde Altı Mekân, Altı Okul

İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından VitrA sponsorluğunda düzenlenen 4. İstanbul Tasarım Bienali, 22 Eylül Cumartesi günü kapılarını açıyor.

Fotoğraf: İlgin Erarslan Yanmaz

Okullar Okulu başlığı altında Jan Boelen küratörlüğünde düzenlenen bienal, 4 Kasım’a kadar öğrenmeyle ve tasarımla ilişkimizi sorgulayan pek çok proje ve etkinliğe ev sahipliği yapıyor. 4. İstanbul Tasarım Bienali, bu yıl da ücretsiz gezilebilir.

Günümüzde öğrenmenin ne anlama geldiği, nasıl tasarlandığı ve tasarlanması gerektiği gibi sorular etrafında şekillenen 4. İstanbul Tasarım Bienali, Akbank Sanat, Yapı Kredi Kültür Sanat, Pera Müzesi, Arter, SALT Galata ve Studio-X Istanbul olmak üzere Beyoğlu’nda yer alan altı farklı mekâna yayılıyor. Sergilerin yanı sıra birçok etkinliğe de ev sahipliği yapacak bu mekânlar bienalde tasarımla etkileşim halindeki alanlardan birine odaklanan ayrı bir okula dönüşecek.

Bienalde tasarım, mimari, biyoloji, sosyoloji, gastronomi, pedagoji, ekoloji, teknoloji ve ekonomi gibi pek çok farklı alandan, 6 kıtadan 200’ün üzerinde katılımcının sergi ve projeleri yer alıyor. Tasarım eğitiminin nasıl farklı olabileceği, eskiden ve yeniden neler öğrenilebileceği, gelenekselle teknolojinin nasıl bir araya geleceği, farklı ağlar içinde nasıl farklı üretetilebileceği ve nasıl alternatifler yaratılabileceği gibi soruları merkezine alan 4. İstanbul Tasarım Bienali’nde, haritalardan yiyeceklere, ölçüm birimlerinden zamana, el sanatlarından yapay zekâya, resimden uzay istasyonuna kadar tasarımı ve öğrenme biçimlerimizi farklı açılardan ele alan projeler yer alıyor.

Okullar Okulu, bienal süresince düzenlenecek 100’ü aşkın söyleşi, performans, yüz yogası, blockchain atölyesi, koleksiyonerlik sohbeti, yemek atölyesi, kafe sohbeti, haritalama çalışması ve film programıyla eğitimi okulun ötesine taşıyarak tüm şehre yayıyor.

“Her şey ve her yer bir okul olabilir; tasarım ile girdiğimiz en ufak etkileşim bile pedagojiktir”

4. İstanbul Tasarım Bienali’nin basın toplantısı 20 Eylül Perşembe sabahı Yapı Kredi Kültür Sanat’ta gerçekleştirildi. Basın toplantısında İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı’nın yanı sıra, 4. İstanbul Tasarım Bienali küratörü Jan Boelen, yardımcı küratörler Vera Sacchetti ve Nadine Botha ile İstanbul Tasarım Bienali Direktörü Deniz Ova birer konuşma yaptı.

İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı açış konuşmasında, “Günümüzde, ekonomiden kültür ve sanata, kalkınmadan teknolojiye kadar birçok alanda tasarım kilit bir konumda. Geleceği, tasarım odaklı yöntem ve araçları etkin bir şekilde uygulamaya sokan kişi ve kurumların şekillendireceğini söylemek mümkün. Tasarım kültürünü içselleştirmek ve hayatı iyileştirecek çözümleri tasarım yoluyla aramak, yalnızca bireysel düzeyde değil, dünyamızın geleceği için de büyük önem taşıyor. 4. İstanbul Tasarım Bienali’nin ülkemizde tasarım farkındalığının artmasına katkıda bulunacağına inanıyoruz. Öncekiler gibi bu bienalin de tüm izleyicilerimiz için ilham verici olacağını ümit ediyor, İstanbul Tasarım Bienali’nin gerçekleşmesine katkıda bulunan tüm destekçilerimize gönülden teşekkürlerimizi sunuyorum,” dedi.

Basın toplantısındaki konuşmasında bienalin Okullar Okulu temasının çıkış noktasını ve bienalin yapısını anlatan küratör Jan Boelen, “Tasarım Bienali’ni Okullar Okulu olarak adlandırarak geleneksel ‘kurum olarak okul’ çağrışımının ötesine geçmeyi hedefledik. Her şey ve her yer bir okul olabilir; tasarım ile girdiğimiz en ufak etkileşim bile pedagojiktir. Bauhaus’tan 99 yıl sonra tasarım disiplini ve dünya çok farklı bir yerde olmasına rağmen tasarım eğitimi büyük ölçüde aynı kaldı. Yine de eğitimin, deneylere ve yeni fikirlerin denenip sınanabildiği istisna alanlarına imkân veren bir geleneği hep vardı. Bir bienal bu alanların da ötesine geçebilir mi? Okullar Okulu; yaratıcı üretimi, sürdürülebilir işbirliklerini ve sosyal bağlar kurmayı cesaretlendiren bir dizi dinamik öğrenme formatı önererek kendini gösteriyor. Tasarımı ve tasarlamaktan öğrenmeyi bir pedagoji olarak ele alıyoruz. Tasarım, eğitim ve tasarım eğitimi hakkında bir tartışma başlatmak istiyoruz. Bienalin cevaplar sunmaktan ziyade sorulara yol açmasını istiyoruz. Bu da hepimize, kendi eğitimimizin aktörü olma sorumluluğunu yüklüyor” dedi.

Cevap Veren Değil Soru Soran Bir Bienal: Okullar Okulu

Okullar Okulu ana başlığıyla gerçekleştirilen 4. İstanbul Tasarım Bienali, öğrenme için tasarım stratejileri ve tasarım stratejileri için öğrenmeden oluşan bir eğitim ağı oluşturuyor. Denenip onaylanmış tasarım ve eğitim modelleri, dünyanın daimi kriz hâlini ele almak için ihtiyacımız olan cevapları sunamıyor. Asırlık maddi bolluk ve bilgi kıtlığı mantığı tersine dönmüşken önceden hayal dahi edilemeyen karmaşıklıklara değinmek için yeni fikir ve bilgiler aranıyor. Zihinlerimiz, eğitim biçimlerimizi yönlendiren peşin hükümlü sonuçlardan kurtulmalı. Bilmemek, yeni bir şey öğrenmenin ilk adımı.

Bienali yaklaşık 3 kilometrelik bir yürüyüş rotasına yayan Okullar Okulu, hepimizin içgüdüsel olarak bildiği bir şeyin altını çiziyor: Öğrenmek, tek bir binada öngörülen saatlerde gerçekleşen, önceden belirlenen etkileşimlerle sınırlı değil. Yeni fikirler her yerde, her zaman ortaya çıkabiliyor. Ailemizden, arkadaşlarımızdan, komşularımızdan ve yabancılardan bilgi ediniyoruz. İnşa edilmiş çevremizden ve onu yönlendirmek için geliştirdiğimiz araçlardan öğreniyoruz. Hepimiz bir okula dönmüş kentte öğrenicileriz; sokaklar birer koridor, kültür kurumları birer sınıf, depolanmış konular yerine de çokdisiplinli, karmaşık bir yapı mevcut: Bozum, Akışlar, Dünya, Ölçekler, Zaman ve Sindirim.

Okullar Okulu cevaplar önermiyor. Önceden belirlenmiş sonuçlar oluşturmanın sınırlandırıcı yapısı olmaksızın olasılıkların araştırılıp önermelerin denenebileceği bir istisna mekânı sunuyor. Bienalin zamansal ve mekânsal sınırları; şüpheyi, merakı ve bakış açılarında değişimleri teşvik eden yeni fikirleri bir araya getirmek için, genişleyen çözümcülükle yüzleşerek esnetilirken, bu denli süreç odaklı bir yaklaşım bilginin üretildiği aktif bir bölge oluşturuyor. Ve Okullar Okulu soruyor: Ya günümüzde ihtiyaç duyduğumuz okul, sorgulamaya ve halletmeye dayalı kişisel bir tavırda gizliyse?

Altı Mekân, Altı Okul

Akbank Sanat – Bozum Okulu

Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz

Bozum Okulu, yeni yapılar oluşturmak için öncelikle var olanı bozarken, onun işlevini değiştirerek yeniden tasarlayan işlere ev sahipliği yapıyor. İnsanlar ve makineler arasındaki sürekli değişen karmaşık ilişkiyi araştıran okul, yeniliklerin esas itici gücünün insan yaratıcılığı olduğunun altını çiziyor. Okulda yer alan projeler arasında, yapay zekâ ile kişilik kazandırılmış, kişisel gelişime açık bir avatar ile insanların emekten özgürleştiği bir geleceğin hayalini kuran bir enstalasyon yer alıyor.

Katılımcılar: Amandine David, Camilo Oliveira, Ersin Altın, Burçak Özlüdil, Augustus Wendell, Amy K. Hoover, FABB ve katkıda bulunanlar, Kerim Bayer, Martina Muzi, Matylda Krzykowski, Annika Frye ve öğrencileri, Nur Horsanalı, Ottonie von Roeder, Stigmergy•Family•Studio•, Studio Makkink & Bey ve katkıda bulunanlar

Yapı Kredi Kültür Sanat – Akışlar Okulu

Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz

Akışlar okulu suyun, kültürün, objelerin ve bilginin hem fiziki hem de dijital dünyada nasıl hareket ettiğini, etkileşime dayalı bir ağ oluşturmak için nasıl bir araya geldiğini inceliyor. Çoğunlukla görmezden gelinen veya fark edilmeyen sayısız bağlantı ve değişim ağını araştıran okulda, sokak dilinin aktarımını keşfetmek üzere İstanbul sokaklarında kaydedilen canlı bir radyo programı ve Suriye’yi terk edenlerin anlatılarından oluşan bir gezi rehberi gibi projelerle bu sistemler su yüzüne çıkıyor. Akışlar Okulu, Yapı Kredi tema sponsorluğunda gerçekleşiyor.

Katılımcılar: åbäke, Aformal Academy ve ARK.WORLD, Ana Peñalba, CMP Office, Ebru Kurbak, Irene Posch, So Kanno, Hannah Perner-Wilson, Mika Satomi, Farzin Lotfi-Jam ve Mark Wasiuta, ONAGÖRE, Radioee.net ve Pub Radio, Studio Folder, Taeyoon Choi

Pera Müzesi – Ölçekler Okulu

Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz

Ölçekler Okulu, kurulu normları, standartları ve değerleri sorguya açıyor; değer olgusunu nümerik veya finansal terimlerle ölçmenin abesliği ve aleladeliğinin altını çiziyor. Bu okul, değer bildiren her türlü kurumsallaşmış normu sorgulayarak yeniden tasarlayan, standartların ve değerlerin değişkenliğini araştırıyor. Burada sergilenen projeler arasında standart kabul ettiğimiz ölçü birimleri ile güzellik ve güveni ölçmeyi deneyen bir yerleştirme ile piksel ve vektörlerin devrinde santimetre veya inç gibi ölçü birimlerinin hâlâ tedavülde olup olmadığı sorusunu soran bir çalışma da yer alıyor. Ölçekler Okulu, Yeditepe Üniversitesi tema sponsorluğunda gerçekleşiyor.

Katılımcılar: AATB, Ali Murat Cengiz, Alix Gallet, Aslı Çiçek, Bogomir Doringer, Bora Hong, Broomberg&Chanarin, Can Altay, Cansu Cürgen & Avşar Gürpınar, ECAL X MACGUFFIN MAGAZINE, Fictional Journal Collective, Jamie Allen, Judith Seng, Juliette Pépin, Legrand Jäger, Lukas Wegwerth, Mark Henning, Noortje van Eekelen, Pınar Yoldaş, Possible Bodies Collective, SCN, Selim Süme, Unfold

Arter – Dünya Okulu

Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz

Dünya Okulu, kapitalist büyümeyi gezegenin doğal kaynaklarının önüne koyan anlayışı sorguluyor ve tersine çeviriyor. Hayatta kalma ve göç gibi olgulara, doğal felaketlerin ardından yaşanan ani çevresel dönüşümlere ve bu felaketlerin yeni kimlik ve topluluk oluşumlarını nasıl tetiklediğine bakıyor. Doğada çözülemeyen plastiklerin yerini alma potansiyeli taşıyan algler yetiştiren veya azgelişmiş ülkelerdeki su kıtlığının sonuçlarını araştıran projelerle bu okul, daha yaşanılır gelecek alternatifleri öneriyor. Dünya Okulu, İstanbul Kültür Üniversitesi tema sponsorluğunda gerçekleşiyor.

Katılımcılar: Andrea Karch, ARVID & MARIE, Atelier Luma Algae Lab, Cihad Caner, Demystification Committee, Design Displacement Group, Disarming Design from Palestine, Fahmy Shahin, Human Rights Foundation, Janna Ullrich, João Roxo, Lukas Engelhardt, Mary Ponomareva, Meeus van Dis, N55, Navine G. Khan-Dossos, New South (Maya Nemeta, Meriem Chabani), Nina Wiesnagrotzki, Sissel Marie Tonn, SO? Mimarlık ve katkıda bulunanlar, SulSolSal, Tattfoo Studio, Theo Deutinger, Thomas Pausz

SALT Galata – Zaman Okulu

Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz

Zaman Okulu, hayatımızı yeniden tasarlayan teknolojinin bizi zamanın kendisinden koparışının hikâyesini anlatıyor. Giderek standartlaşan sistemlerin hakimiyetine giren bir dünyada zamanı manipüle etmenin olanaklarını sunarak şimdi, şu anda ve burada olmanın yollarına bakan okulda, farklı zaman dilimlerinde yaşayan 20 el dokumacısını bir araya getiren katılımcı bir proje, dikkatini bedenlerimize çeviren bir saat ve katılımcıları durmaya, dinlenmeye ve uyumaya çağıran bir video enstalasyonu gibi işlerle tasarımcılar, alternatif zaman anlayışları öneriyor. Zaman Okulu, Panerai tema sponsorluğunda geçekleşiyor.

Katılımcılar: Commonplace Studio, Jesse Howard ve Tim Knapen, Danilo Correale, Ecole Mondiale, Emelie Röndahl ve katkıda bulunanlar, Helga Schmid, Nelly Ben Hayoun, Teis De Greve

Studio-X Istanbul – Sindirim Okulu

Sindirim Okulu, yemek kültürü ve geleneklerini, gıda tedarik zincirindeki farklı aktörler arasındaki ilişkileri ve çevresel etkileri sorguluyor. Odağını bir biliş alanı olarak beyinden bağırsaklara kaydırarak yerli kültürel bilgiyi yeniden keşfediyor; yaşamaya ve öğrenmeye dair toplumsal ve somut yaklaşımların önemini vurguluyor. Bu okulda yer alan projelerden biri Endonezya’nın geleneksel ilaçlarına bir keşif sunarken bir diğeri, pazaryerinin önemini toplumsal, kültürel ve antropolojik açıdan araştırıyor. Sindirim Okulu, Metro Türkiye tema sponsorluğunda gerçekleşiyor.

Katılımcılar: EAT ART collective, Bakudapan, Carlos Monleón, Chick Strand, Gamze Gündüz, Güher Tan, Tangör Tan, Gökhan Mura, Jenna Sutela, Lifepatch, Lorenzo Cirrincione, Jennifer Teets, Lorena Ancona, Mae-ling Lokko, Nana Ofori-Atta Ayim ve Selassie Ataditka, Gustavo Crembil, Pedro Neves Marques, Peter Zin

İstanbul Tasarım Bienali Sergi Tasarımı

4. İstanbul Tasarım Bienali’nin sergi malzemeleri ve senografisi mimar Aslı Çiçek ve ürün tasarımcısı Lukas Wegwerth’in işbirliğiyle üretildi ve kuruldu. Wegwerth’in III+1 adlı kolay kurulabilen sistemi ve Çiçek’in sergi tasarımındaki engin deneyiminden faydalanan bienal senografisi, birbirinden farklı altı mekâna yayılacak ve bienale ev sahipliği yapacak bu alanları bir araya getirecek.

İstanbul Tasarım Bienali Etkinlik Programı

4. İstanbul Tasarım Bienali altı hafta boyunca yaşayan etkinlik programıyla da bienal kavramını sergilerin ötesine taşıyarak geleneksel zaman ve mekân sınırlarını esnetmeyi hedefliyor. Ücretsiz sohbetler, atölyeler, konferanslar ve film gösterimlerinden oluşan kamusal programıyla izleyicileri tasarım ve eğitim hakkında öğrenmeye, sorgulamaya ve yeni fikirleri keşfetmeye davet ediyor.

4. İstanbul Tasarım Bienali Kamusal Programı hakkında ayrıntılı bilgiyi ve etkinlik takvimini http://okullarokulu.iksv.org/ adresinden takip edebilirsiniz.