Açık Kapı Mimarlık Festivali’nde Atatürk’ü Yaşamak

Açık Kapı Mimarlık Festivali kapsamında 4 Ekim 2011 Salı günü Florya Atatürk Deniz Köşkü gezildi.

Deniz Köşkü, Florya sahilinin belki de en güzel noktasında konumlanıyor. Florya ve çevresi, Osmanlı Devleti’nin son döneminde yapılan tren yolu ile şehircilik bakımından ele alındı. Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında Atatürk’ün bu alana karşı gösterdiği yoğun ilgi ile önem kazandı. Burada 230 hektarlık bir orman kuruldu ve zaman içinde yazlık dinlenme merkezine dönüştü.

Atatürk bu alanda bir deniz köşkü yaptırılmasını istedi ve bunun üzerine İstanbul Belediyesi tarafından bir mimari proje yarışması düzenlendi. 1934’te sonuca ulaşan yarışmayı Seyfi Arkan kazandı.

Arkan’ın sıra dışı tasarımı Türkiye’deki modern mimarlığın en önemli örneklerinden birini teşkil etmesinin yanı sıra yeni mimari dilin Atatürk yönetimindeki yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin sosyo-kültürel modernleştirme idealleriyle ilişkilendiği dönemin sembollerinden biri oldu. Dinlenme mekanı olarak tasarlanan yapı grubu, Atatürk Deniz Köşkü, Genel Sekreterlik ve Yaverlik Binaları ile günümüze ulaşamayan Beyaz, Mavi ve Kırmızı köşklerden oluşuyordu.

Bauhaus tarzındaki tek katlı ahşap yapı, deniz tabanına çakılan çelik konstrüksiyonlu ayaklar üzerinde yerleştirildi ve kıyıya 90 metre uzunluğunda eğimi az bir rampa-köprüyle bağlandı. Sade cephe düzenlemesinin öne çıktığı tek katlı yapının kuzey giriş cephesinde yer alan kule biçimsel olarak çağdaş mimarlık akımının ifadesi olan geometri ve estetiğe sahip olduğu için daha da özgün. Özel olarak tasarlanmış malzeme ve bağlantı parçaları ile yapımı toplam 48 günde bitti.

L biçimli plan şeması, yaşam ve servis alanlarının birbirinden işlevsel olarak ayrılışını yansıtıyor. Planlama sırasında kıyıya dik olan kanatta servisler, personel odaları, banyo ve tuvaletler, doğu kanadında bulunan koridorda ise Atatürk’ün çalışma odası, yatak odası, banyosu ve kabul salonu yer alıyor. İhtiyaç programı Atatürk’ün yaşamının son yıllarında gereksinim duyduğu özel bakım göz önünde bulundurularak oluşturuldu.

İç mekan tefrişlerinde ceviz ve kuşgözü karışımı kaplama kütüphane, Art Deco tarzında müzik seti, kantar işlevli koltuk türü mobilyalar ve aydınlatma armatürleri mevcut.

Florya Halk Plajı’nın hemen yanında konumlanışı, binanın yeni yaygınlaşan denize girme eylemini vurgulamasına neden olurken, Atatürk’ün de halka yakın kalmasını sağladı.

14 Ağustos 1935 günü kullanıma açılan Deniz Köşkü Atatürk için bir dinlenme yeri olanın yanı sıra aynı zamanda İstanbul’da geçirdiği süre boyunca devlet işlerini yönettiği, siyasal ve bilimsel toplantılar düzenlediği ve önemli konukları ağırladığı bir mekana dönüştü. 28 Mayıs 1938 tarihi Deniz Köşkü’nün Atatürk’ü ağırladığı son tarih olarak kayıtlara geçti.

Atatürk’ün vefatının ardından Cumhurbaşkanlığı yazlık konutu olarak İsmet İnönü, Celal Bayar, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk ve Kenan Evren tarafından kullanıldı.

1988 yılındaki restorasyonu tamamlandıktan sonra 1993’te Atatürk Müzesi olarak ziyarete açıldı.