AKM Hukuken Yıkılamaz!

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi AKM hakkında kamuoyu açıklaması yaptı.

Mimarlar Odası İstanbul Şubesi, Başbakan Erdoğan’ın AKM’yi yıkıp yerine opera binası inşa edilceğine dair söylemleri üzerine AKM hakkında bir kamuoyu açıklaması yaptı. Yapılan açıklama şu şekilde:

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 6 Haziran 2013 tarihinde Tunus’ta “AKM yerine opera binası yapacağız” şeklinde bir açıklama yapmıştır.

Tarihi yapı ile ilgili yapılan açıklamanın hiçbir bilimsel ve hukuki dayanağı bulunmadığı gibi yıkılması yasal olarak da mümkün değildir.
1. AKM korunması gereken 1. Derece Anıtsal Yapı niteliğinde olup özgün niteliklere sahiptir:

· AKM’nin Türkiye’nin 1970’li yıllarda, kültürel etkinliklerin en yoğun olduğu kentinde, toplumun kültürel gereksinmelerinin karşılanması için tasarlanan bir yapı olması, bir tasarım anlayışını yansıtması, dönemin yapım teknolojilerine sahip olması, özetle toplumun kültürel yaşamını mekâna yansıtması nedeniyle Belge Değeri vardır.

· AKM’nin fiziki olarak İstanbul kentinin belleğinin bir parçası olarak Kimlik Değeri vardır. AKM ayrıca sadece İstanbul kent sakinlerinin değil, tüm ülke insanlarının belleğinde olan, şu veya bu nedenle tüm toplum katmanları tarafından kullanılan ve bilinen bir yapıdır.

· AKM, yapıldığı dönemin tasarım, mimari ve teknoloji anlayışını yansıtması açısından Mimari Değer’e sahiptir.

· AKM, toplumun gereksinimlerini halen karşılayabilmesi açısından İşlevsel ve Ekonomik Değer’e sahiptir.

· AKM’nin yapıldığı 40 yıldan fazla süredir kendisine çağdaş toplumda bir yer bulabilmesinden kaynaklanan Süreklilik Değeri vardır.

· AKM’nin kültür varlığı olması tartışılmayan birçok yapıdan çok daha fazla belleğimizdeki değişik olaylarla ilişkisi bakımından Anı Değeri vardır.

· AKM, bunun da ötesinde çok önemli bir Simge Değeri’ne sahiptir.

· AKM’nin Özgünlük Değeri vardır.

2. AKM, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu kararı ile 1. Derece anıtsal yapı olarak tescil edilmiş ve güvence altına alınmıştır.

3. AKM, 9. İdare Mahkemesi’nin aldığı kararla -korunması ve aslına uygun olarak restore edilmesi- yargının güvencesi altındadır.

4. 20.12.2009 tarihinde Mimarlar Odası, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Kültür Bakanlığı arasında yapılan protokole göre tarihi eserin aslına uygun olarak restore edilmesi karar altına alınmıştır.

AKM sadece bir bölümü verilmeye çalışılan bu değerleri ile “kültür varlığı” olma niteliğini birçok başka yapıdan daha fazla hak etmiş bir yapıdır ve onun ülkenin yaşamından kopartılması tüm bu değerlerin de yok sayılacağı anlamına gelir. Bu yaklaşım, koruma kuramının temel dayanaklarının inkâr edilmesidir. Ayrıca Koruma Kurullarının aldıkları tescil kararlarının bu kadar kolayca ve böylesi politik baskı sonucu kaldırılması, her türlü kararın zaman içerisinde tartışmalı olacağı anlamına gelecektir.

Bütün bu neden, dayanak ve kararlara rağmen Başbakan’ın AKM’nin yıkılacağı yönünde açıklamalar yapmasını bilimi, hukuku, ve yargı kararlarını yok sayan bir tutum olarak değerlendirmekteyiz.