AKM’ye 7 Yılda Ne Oldu?

AKM'deyiz İnisiyatifi, 2008 yılından beri kapalı olan Atatürk Kültür Merkezi'nin (AKM) derhal güçlendirme ve iyileştirme çalışmalarının başlamasını talep ediyor.

2008’de tadilat nedeniyle kapanan ancak yılan hikayesine dönen süreçte bir türlü tadilatına başlanmayan AKM, Gezi Direnişi’nin ardından adeta polis karargahına dönmüştü.

8 Haziran 2013’te dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “AKM’ye barok tarzında opera yapalım” önerisi, binanın tadilat yerine yıkılacağı endişesi yaratmıştı.

Yıllar içinde bakımsızlıktan adeta çürümeye bırakılan binanın içindeki ses sistemlerinin hurdacılara satıldığı iddia edilmişti

Belge, Kimlik, Bellek Yeri

AKM’deyiz İnisiyatifi, başlattığı kampanya ile sadece “Türkiye’nin Opera olarak tasarlanan ilk binası” olma niteliği ile bile AKM’nin ulusal ve uluslararası bütün kurallar uyarınca korunmasını gerektiğini belirtti.

Tescilli 1. Grup Kültür Varlığı olan AKM’nin belge, kimlik, mimari, özgünlük, simge ve bellek değeri olduğu ifade edildi.

Herkese Sesleniyoruz

“Biz biliyoruz ki, AKM’nin yıkımıyla amaçlanan, uygarlığın yarattığı emeğe, barışa, dayanışmaya, hukuka, bilime, kültüre, sanata, demokrasiye ve yurttaşlık haklarına dayanan bir toplumsal değerler sistemi yerine dogmayı, rantı, yağmayı, bireyciliği, fırsatçılığı ve küresel sermayenin çıkarlarına kulluk etmeyi esas alan bir değerler sisteminin inşa edilmesidir.

“Başta Üniversitelerimiz ve Anıtlar Kurullarımız olmak üzere yerel ve merkez yönetimlerde kamu adına görev yapan bütün bilim, sanat, meslek insanlarını ve yurttaşları; bilimi, hukuku, demokrasiyi, kültür ve sanatı hiçe sayan politikalara karşı çıkmaya ve tarihsel sorumluluklarını yerine getirerek AKM’nin yeniden hizmete açılmasına katkıda bulunmaya çağırıyoruz.”

Mekanın Mücadele Tarihi

Taksim Meydanı’nda yer alan bina, ödeneksizlik nedeniyle süren 23 yıllık inşaatın ardından 1969 yılında “İstanbul Kültür Sarayı” adıyla hizmete girdi. O dönem dünyanın dördüncü büyük sanat merkeziydi.

Projesini mimar Feridun Kip ile mimar Rüknettin Güney çizdi ama 1956’da mimar Hayati Tabanlıoğlu projesi ile inşaata devam edildi.

Arada bir yangın atlatarak 1978’de yeniden hizmete girdi. Kurulduğu günden bugüne opera, bale, tiyatro, konser ve kongre, sergi amacı ile kullanıldı.

1999’da Tescil Edildi

1 Kasım 1999’da İstanbul 2 No’lu Koruma Kurulu, AKM’yi 1. grup kültür varlığı olarak tescil etti.

2005 yılında, binanın ekonomik ömrünü tamamlamış olduğu gerekçesiyle dönemin Kültür Bakanı Atilla Koç tarafından binanın yıkılması önerildi.

2006’da tescili Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kaldırılmak istendi.

Hazırlanan Proje İptal Edildi

Mayıs 2008’de tadilat nedeniyle kapatıldı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından imzalanan protokolle İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’nın üstlendiği AKM yenileme projesini hazırlamak üzere Tabanlıoğlu Mimarlık görevlendirildi.

Sivil toplum örgütleri ve meslek odaları, AKM’nin bu proje kapsamında yıkılmak istendiği uyarısında bulundu.

Bakanlıkla Yeni Projede Uzlaşıldı

İstanbul 9.İdare Mahkemesi, Kültür Sanat Sendikası’nın açtığı dava sonucu AKM’ye ait avan proje tadilatını iptal etti.

Yargı kararının alınması üzerine proje müellifi, AKM’nin yıkım sürecine yönelik davacı olan Kültür Sen, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Yetkilileri ile bazı uzmanlar Mimarlar Odası’nın çağrısı üzerine bir araya gelerek korunma şekli üzerinde uzlaşıya vardı. TC Kültür ve Turizm Bakanlığı ile oda 20.12.2009 tarihinde AKM’de bir araya gelerek eserin uzlaşılan restorasyon koşullarını içeren bu protokol imzaladı.

2010 Ajansı Süresi Bitiyor Bahanesi

Bakanlık söz konusu projenin revize edildiği yapının tamiri ve tadilatı için yeni projeyi onaylayarak 05.05.2010 tarihinde İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansına gönderdi.

Sivil toplum örgütleri yaptıkları ortak açıklamada, ajans süresinin 31.12.2010 tarihinde sona ereceği bahanesi ile tadilat için gerekli olan ödeneğin sağlanmadığını belirtti.

2012’de Sabancı Sponsoru

Şubat 2012’de Sabancı Holding ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında AKM restore işlemlerine dair mutabakat imzalandı. Restorasyonu projenin ilk mimarı Hayati Tabanlıoğlu’nun oğlu Murat Tabanlıoğlu yapacaktı.

Mayıs 2013 Çalışmalar Durdu

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Mimarlar Odası’nın sorusu üzerine yolladığı yanıtta Mayıs 2012’de onarıma başlandığını bina statiği etkileyecek can ve mal güvenliği nedeniyle 24 Mayıs 2013’te çalışmaların durdurulduğunu belirtti.

8 Haziran 2013’te dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan “AKM’ye barok tarzında opera yapalım” dedi.

Geziden Sonra Polis Karakolu

Gezi Direnişi’nin ardından AKM polis karakolu olarak kullanılmaya başlandı.

Mimarlar Odası, Nisan 2014’te binanın çürümeye terk edilmesine ve polis karakolu olarak kullanılmasına karşı suç duyurusunda bulundu. Ancak Ekim 2014’te kovuşturmaya yer olmadığına dair karan onandı.