Almanya’da Kentsel Tasarım Denemeleri: Komün Yaşam Alanı

Carlo Rotti Associati, IBA'nın Heidelberg projesi kapsamında, Almanya'daki eski bir Amerikan yerleşkesini paylaşım ekonomisi temelli, yeni sosyal ve mimari yaklaşımların deneneceği bir komün yaşam alanına dönüştürmeyi amaçlıyor.

Carlo Rotti Associati, Almanya’da eski bir askeri üs olan kasabayı, paylaşım ekonomisinin geçerli olduğu bir 21. yüzyıl komününe dönüştürmeyi öneriyor. Heidelberg’in eteklerindeki Patrick Henry Kasabası’nı yeniden işlevlendirme senaryosu, dayanışma temelli bir görüyle yürütülen ortak yaşama, ortak çalışma ve ortak yapım alanları kurulmasını hedefliyor.

Proje, Internationale Bauausstellung (IBA)’nın kurduğu çerçeve içinde geliştirilmiş. Dünya çapında bir üne sahip olan IBA, 1900’lerin başından itibaren kentsel projeler için test alanı haline gelmiş ve Alman planlama geleneğinde önemli yer edinmiş bir organizasyon. Mimarlık sergileriyle başlayıp planlama ve mimarlık kültürüne dair sergilerle devam eden IBA, kentsel tasarım sürecinde sosyal, ekonomik ve ekolojik unsurlarla beraber sürecin kalitesini ve katılımcılık yönünü de estetik ve teknolojik meseleler kadar ciddiye alıyor. Bu nedenle IBA organizasyonlarının etkisi zamanın ötesine taşıyor ve planlama alanında çalışan otoritelerin üretimlerine dair standartları belirliyor.

IBA Heidelberg,  Knowledge I Based I Urbanism / Bilgi I Temelli I Şehircilik ilkesinden yola çıkan, süreli bir kentsel atölye. Proje kapsamında IBA; uluslararası uzmanlar, destekçiler, yerel halktan oluşan bir grupla beraber, 2012 ile 2022 yılları arasında, bölgede birçok mimari ve kentsel proje geliştirecek.

IBA’nın Heidelberg projesinde beraber çalıştığı 5 mimari ekipten biri arasında yer olan Carlo Rotti Associati’nin geliştirdiği projenin ana hatları ise şöyle:

1950’de Amerikan birlikleri için kurulan kasaba 2013’te tahliye edilmiş. 97 hektarlık alanda hangarlar, okullar, dükkanlar ve rekreasyon alanları var. Proje, 4000’e yakın benzer dünya görüşüne sahip kullanıcıyı paylaşım ekonomisi pratikleri çevresinde bir araya getirerek bir komün kurmayı hedefliyor.  Komün, bu paradigmayı paylaşmak isteyen herkese -öğrencilere, araştırmacılara, girişimcilere ve ailelere- açık olacak. Amerikan yerleşkesinin mimari tipolojileri -üç katlı konut blokları, villalar ve diğer yapılar- yeniden döşenecek; yapıların bir kısmı yıkılacak, birleştirilecek ve böylece yeni, esnek mekânlar şekillenecek.

Patrick Henry Komünü’ndeki binalar uzun ve kısa süreli konaklamalara uygun şekilde tekrar düzenlenecek. Yeni “ortak yaşam blokları”nda ortak kullanıma ayrılacak alanlar- ortak mutfaklar, çalışma alanları- özel mekânlardan daha fazla yer tutacak. Projede özel araba kullanımı yerine araba paylaşım servislerini destekleyen bir kurgu benimsenecek ve Amerikan banliyölerinden kalan garajların daha yaratıcı kullanımlar için dönüştürülmesi sağlanacak. Dönüşen bu alanlarda yeni çalışma modellerinin denenmesi, imalatı tekrar yerele çeken fikirlerin desteklenmesi öngörülüyor.

Patrick Henry Komünü’nün en sembolik mekânlarından biri de “Maker Palace”. Bina Cedric Price’ın 1961 tarihli konsept tasarımı “Fun Place”dan ilhamla tasarlanan, açık kaynak bir mimarlık deneyi. “Makers Palace” eski bir konut bloğunu dönüştürerek inşa edilecek, binadaki kullanıcılar mekânı ihtiyaçlarına göre yeniden şekillendirecek. Yapının performanslar ve sanatsal aktiviteler için ideal bir yer olması isteniyor.

Carlo Ratti projeyle ilgili:

“Tarihsel olarak komünler ileri görüşlü yaklaşımların deneyimlendiği, yeni sosyal fikirlerin ve inovatif mimarlığın el ele ilerlediği yerler olurlar… Bu projeye bir soru ile başladık: Digital paylaşım temelli bir komün nasıl olabilir? Avrupa’nın orta yerindeki Amerikan yerleşimi, bu kendine has bölge, böyle bir soruyu cevaplamak için ideal bir test alanı gibi gözüktü.” diyor.