Ani Kalesi Yeniden “World Monuments Watch” Adayları Arasında

World Monuments Fund (WMF), dünya çapında tehdit altındaki anıtları koruma altına aldığı "2025 World Monuments Watch" listesini, Ocak ayında açıklayacak. Adaylar içerisinde daha önce de listeye dahil olan Ani Kalesi'de yer alıyor.

Fotoğraflar: Mark Weber, 2009

World Monuments Fund (WMF) tarafından listelenen “2025 World Monuments Watch” kapsamında 200’den fazla miras alanı incelendi ve bu alanları tehdit eden başlıca faktörlerin; savaş, aşırı yapılaşma, denetim eksikliği ve artan sıcaklıklar gibi bir dizi insan faktörü olduğu tespit edildi.

Bu tehditleri sınıflandıran veriler, WMF’nin 2022’den bu yana ilk kez yayımlayacağı ve Ocak 2025’in ortalarında açıklanacak olan yeni listede hangi küresel simge yapıların yer alacağını belirleme sürecinde bir araya toplandı.

The New York Times tarafından oluşturulan “tükenmekte olan türler listesi”nin kültürel versiyonu olarak tanımlanan World Monuments Watch; sanat eserleri ve yapılar üzerindeki acil tehlikelere dikkat çekmeyi amaçlayarak 1996 yılında kuruldu. 2025 yılında yayınlanacak olan liste için hala devam eden değerlendirme sürecinde;  kültürel miras alanlarındaki tehditlerin doğasına dair ayrıntılar sayısal verilerle ortaya koyulacak. Bu durum, WMF’nin benzer tehditlere karşı geçmişte verdiği yanıtlar doğrultusunda çözümler geliştirmesini ve liste hazırlanırken bu verileri paylaşarak alarm vermesini sağlayacak.

Oluşturulan listeler, WMF tarafından, önemli koruma çalışmalarının yürütülmesine de olanak tanıyor. Bu çalışmalardan biri ise 1996’dan 2002’ye kadar arka arkaya dört kez Liste’ye dahil edilen Ani Kalesi’nde gerçekleştirilen restorasyon çalışması.

Ani Kalesi

Türkiye’nin doğusunda yer alan Ani Arkeolojik Bölgesi’nin kalbinde bulunan Ani Kalesi, 10. ve 11. yüzyıllarda Ermeni Bagratuni döneminden kalan en önemli mimari yapılar arasında yer alıyor. 1001 yılında Kraliçe Katramide tarafından tamamlanan Ani Kalesi, Ermeni kilise mimarisinin kökenlerinin önde gelen örneklerinden biri olarak kabul ediliyor ve Kale’nin, tarih boyunca Gotik mimarinin birçok temel özelliğine ilham kaynağı olduğu düşünülüyor.

Ani Kalesi’nin koruma ihtiyacı, 1996’da Ani Arkeolojik Bölgesinin ilk World Monuments Watch’a alınmasıyla, uluslararası odak noktası haline geldi. 1996 ve 1998’de Ani’ye saha gezileri düzenlendi ve bu çalışmalar ilerleyen yıllarda belgeleme ve analiz çalışmalarına yol açtı. Bölge; 1998, 2000 ve 2002’de tekrar Liste’ye dahil edildi.

2009’da bölgedeki koruma çalışmalarına olan ilginin yeniden artmasıyla, Türk yetkililerle Ani Kalesi’nin kapsamlı şekilde korunmasına yönelik ön hazırlıkların başlatılması için bir anlaşma yapıldı. World Monuments Fund (WMF), Anadolu Kültür ile birlikte çalışarak sonraki birkaç yıl boyunca bölgenin incelemesini tamamladı ve 2019’da acil geçici müdahale planını oluşturdu. Yaklaşık yirmi yıllık çabanın ardından Ani Arkeolojik Alanı, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne dahil edildi.

Detaylı bilgi için World Monuments Fund (WMF) web sitesini ziyaret edebilirsiniz.