Arkeoloji ‘müteahhit’e emanet edildi

'Dünya Mirası'ndaki tarihi surların dibi inşaat için kazıldı. Koruma Kurulu'nun müteahhide ''Tarihi eser çıkarsa haber ver'' dediği ortaya çıktı.

UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Tarihi Yarımada sınırları içinde tüm hafriyat çalışmalarının müze denetiminde yapılması gerekirken iş makineleri günlerdir Silivrikapı’da tarihi surlara 100 metre mesafede dev bir çukur kazdı. Fatih Belediyesi tarafından kız yurdu yapılmak üzere ihale edilen proje için başlanan hafriyatta müzeden tek bir uzman yer almadı. Firma “Koruma Kurulu’ndan izinliyiz” diyor. Tarihi Yarımada için bir ilk olan bu karara arkeologlar tepkili.

Fatih Belediyesi tarafından Veledi Karabaş Mahallesi 1409 ada 9 parselde Silivrikapı Kız Yurdu inşaatına başlandı. Kentsel ve tarihi sit alanı olarak belirlenen arazi İstanbul Surları’na da çok yakın. Yüklenici firma ASL İnşaat. 3 katlı Osmanlı konağı mimarisi ile düşünülen proje, UNESCO Dünya Miras Alanı sınırları içinde, Fatih Sultan Mehmet’in topçubaşısı Bala Süleyman Ağa Tekkesi’nin de yanı başında.

Yaklaşık 7 metre derinliğe inilen Silivrikapı Kız Yurdu inşaat çalışması için yüklenici firma müzeden hiç kimsenin olmamasını Koruma Kurulu kararına bağlıyor. Biz de kurul kararının peşine düştük.

Şaşırtan karar
Sır gibi saklanan İstanbul 2 Nolu Yenileme Alanları Koruma Kurulu’nun 27.11.2012 tarihli, akıllara durgunluk veren kararına ulaştık. Kurul, Tarihi Yarımada sınırları içinde bir başka örneği olmayan ve ilk defa şöyle bir karar almış:
”Hafriyat sırasında 2863 sayılı kanun (Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası) kapsamında herhangi bir bulguya rastlanılması halinde anılan kanunun 4. maddesi (Haber verme zorunluluğu) kapsamında söz konusu çalışmanın durdurularak İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’ne haber verilmesi gerektiğine karar verildi.”

Oysa Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nâzım İmar Planı’na ait plan notlarının 1.16 maddesinde ”Tarihi Yarımada bütününde inşaat ruhsatı aşamasında taşınmazda müze denetiminde kazı yapılacak” deniyor.

Bugüne kadarki uygulamalar plan notunda olduğu gibi tüm hafriyat çalışmaları müze denetiminde yapılıyordu. Yenikapı Marmaray arkeolojik kazıları da plan notlarındaki bu maddeden dolayı müze denetiminde gerçekleşmişti. Aksi çalışmalar ‘kaçak kazı’ statüsüne alınıyor ve 2863 Sayılı Yasa’ya muhalefetten işlem görüyordu.

Koruma Kurulu yetkilileri arazinin tarihi ve kentsel sit olduğunu, arkeolojik sit olmadığı için bu kararın alındığını savunuyorlar. Oysa Dünya Miras listesi kapsamında kalan alanlarda UNESCO ‘tüm kazıların müze denetiminde olmasını’ tavsiye olarak bildirmiş ve bu durumu denetim altına almıştı.

Müzeden kimse yok!
İstanbul Arkeologlar Derneği üyesi arkeologlar koruma kurulunun kararına tepki gösteriyor.

Hiçbir müteahhidin hafriyatta kültür varlığı çıktığını söylemeyeceğini belirten arkeologlar, ”Kazı yapılan arazide çıplak gözle bile bakıldığında kültür katmanlarını görmek mümkün. Tarihi surların dibinde. Binlerce yıllık Osmanlı, Bizans yerleşim yerinin üzeri. Burada müze denetimsiz kazı yapmak bir cinayettir. Arkeoloji Müzesi derhal müdahale etmelidir” diyor.