Arkeoparklı bir TOKİ rüyası

Avcılar'da, Ispartakule evlerinin arkasında yeni TOKİ konutları yapımı amacıyla başlatılan kazılar İstanbul'un en eski geçmişine ışık tuttu! Bölgenin arkeopark yapılması öneriliyor.

TOKİ’nin konut yapmak düşüncesiyle Spradon antik kentinde İstanbul Arkeoloji Müzesi uzmanlarına başlattığı kazılardan çıkan buluntular, arkeoloji dünyasında sevinçle karşılandı. TOKİ’nin bundan sonra da kazıları devam ettirmesi isteniyor. TOKİ, kazılara maddi desteğini sürdürürse hem ‘tarihi binalara zarar verdiği gerekçesiyle’ kamuoyu nezdinde bozulan imajını düzeltebilecek hem de İstanbul kent bilincini geliştiren bir arkeoparka kavuşacak.

Uzun yıllardır definecilerin uğrak yeri olan Ispartakule’deki Spradon antik kentinde, 3. derece sit alanı içinde kalan nekropol alanında geç Roma dönemi 58 mezar buluntusu, sur duvarları, mimari yapılar bulundu. Henüz 1. derece arkeolojik sit alanında sondaj yapılmadı. Arazide çalışan uzmanlar asıl buluntuların buradan geleceğini belirtiyor.

İkinci Yenikapı mı?
Marmaray için başlatılan Yenikapı kazılarında da önce liman batıkları bulunmuş daha sonra alt katmanlara inildikçe İstanbul’un şehir belleğini oluşturan yeni bilimsel verilere ulaşılmıştı. Uzmanlar Spradon antik kentinde de neolitik dönem buluntularının çıkacağından neredeyse eminler. Hatta Prof. Dr. Mehmet Özdoğan alanda paleolitik dönem bile gelme ihtimalinden söz etti.

Kazılar durursa defineciler yeniden işbaşı yapar
İstanbul 1 No’lu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’nun bölgede konut yapımına izin vermeyeceği kesin. Arkeoloji Müzesi tarafından devam eden kazıların da maddi destekçisi TOKİ. Bu durumda kazılar duracak mı sorusu akıllara geliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı pek çok kazıya destek verdiği için burada sürdürülen kazılara bütçe ayırması zor görünüyor. Ancak müze kazıları kapatırsa bu kez de defineci tehlikesi yeniden hortlayacak. Çünkü oldukça geniş bir arazi ve burayı bir bekçinin koruması ya da etrafının koruma altına alınması oldukça zor.

İstanbul’da tarih bol ama kazılar çok az
Prof.Dr. Mehmet Özdoğan (Arkeolog): İstanbul’un kültür tarihindeki önemini biliyoruz. Ancak toprak üstü bulgular ve yazılı kaynaklardan öğrendiklerimiz kadar bilgi sahibiyiz. Arkeolojik kazılar yetersiz. Avrupa’nın pek çok şehrinde kent geçmişine yönelik arkeolojik kazılar yapılmıştır. Yenikapı kazıları İstanbul ile ilgili ne kadar az şey bildiğimizi ortaya koydu. İstanbul’un geçmişi sadece sur içinden ibaret sanılmamalı. Yeni buluntular bir fırsattır. Kent arkeolojisi kentin orta yerinde bir yeri kazıp öylece bırakmak değildir. Bulunan alanlar arkeolojik park yapılarak kentin zenginleşmesine fırsat tanınmalıdır. Yeni buluntular heyecan verici. Yarımburgaz bölgenin çok yakınında. Neolitik dönem de paleolitik dönem bulgularına da rastlanması muhtemel.

TOKİ içinde bir arkeopark olabilir
Nezih Başgelen (Arkeolog): Ispartakule’deki kurtarma kazılarını yerinde görme ve vadiyi inceleme imkânım oldu. Bulgular (M.Ö. 4- M.S. 11. yüzyıl) 1500 yıllık bir yerleşim tarihini ortaya koymakta. Özellikle pınar çevresi ve vadi tabanında yapılacak kazılarda daha eskiye giden tabakalara da rastlanabilir. Şu anda bulunanlarla bile İstanbul’un yakın çevresinin arkeolojisi açısından önemli bir yerleşim yeri olduğu anlaşılıyor. Buranın bir arkeopark olarak yapılması düşünülen TOKİ yerleşimi içine entegre edilmesi, örnek olması açısından üzerinde durulması gereken bir husus. İstanbul’la her açıdan yakından ilgilenen Sayın Başbakanımızın TOKİ’yi bu yönde bir uygulama için görevlendirmesini dilerim.