Basın Açıklaması: Şemsi Paşa Külliyesi Tehdit Altında

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Üsküdar Meydanı'nın yeniden düzenlenmesi projesi kapsamında denize kazık çakılırken Şemsi Paşa Külliyesi'nde oluşan hasara yönelik basın açıklaması yayınladı.

Yayınlanan basın bildirisinin tam metni şu şekilde;

Üsküdar Meydanını yeniden düzenleme adı altında deniz doldurularak alan kazanma projesi kapsamında denize kazık çakılırken oluşan titreşimler nedeniyle Şemsi Paşa Külliyesinde ciddi hasar oluştu.

Mimar Sinan’ın 1580’de yaptığı bu eşsiz yapının duvarlarında çatlaklar oluşmasına rağmen sürdürülen kazık çakma işi, ancak kamuoyunda oluşan, basına ve sosyal medyaya da yansıyan tepkiler üzerine durduruldu ve İBB projenin tekrar değerlendirileceğini açıkladı.

Mimar Sinan’ın ustalık döneminde sahile zarifçe yerleştirdiği ve insani boyutlarıyla Üsküdar’ı biblo gibi süsleyen Şemsi Paşa Camii, en önemli tarihi ve kültürel varlıklarımızdan biridir. Evliya Çelebi’nin “Sahilde küçük bir camidir ama o kadar şirin bir bina olmuştur ki denizden gören bir kasr-ı müzeyyen (süslü saray) zanneder” sözleriyle tanımladığı cami, gözümüz gibi sakınmamız gereken mimari değerlerimizin en önemlileri arasındadır.

Böylesi bir değere sahip olan Şemsi Paşa Külliyesi, 1994 yılından bu yana İBB’de egemen olan yanlış politikalarla yok edilen tarihi Üsküdar Meydanı yerine yeni meydan oluşturulmak istenirken, plansızlığın, sorumsuzluğun ve vurdumduymazlığın yeni kurbanı olmuştur.

Meydan ve sahil düzenlemesi konusunda 3 Ocak 2017 tarihli basın açıklamasında aşağıdaki uyarıları yapmıştık:

“- Üsküdar Meydanı ve yakın çevresi kent bütününden, şehircilik biliminden ve planlama hukukundan uzak rant temelli planlama anlayışından en fazla etkilenen kamusal mekânlardan birisidir.

– Üsküdar Meydanı, binlerce yıllık tarihi-arkeolojik geçmişinin yanı sıra özgün topografyasını taçlandıran tarihi yapıları, bu yapıların Boğaz’la ilişkisi ve tarihi yarımada siluetini doğrudan etkileyen konumu ile ayrı bir değere sahiptir.

– Böylesine bir alanın planlama sürecinin bu değerleri gözetecek bir anlayışla ele alınması gerekirken, ilgili kurumların görüşüne dahi başvurulmadan gündeme alınmış ve Üsküdar Meydanına dair dolgu amaçlı proje AKP’lilerin oy çokluğu ile kabul edilmiştir.

– Söz konusu proje alanında başta İBB Şehircilik ve Planlama Müdürlüğü olmak üzere görüşü alınması gereken çok sayıda kurum söz konusudur. Meclis kararına esas İmar ve Bayındırlık Komisyonu ile Çevre Komisyonunun ortak raporlarında da altı çizilmiş olduğu gibi ilgili kurumlardan görüş alınmamıştır. Planlama akıl ve bilim işidir. Söz konusu olan, yasa ile kurulmuş, kamu yararına çalışan kurumlar, müdürlüklerdir ki uzmanlık alanları ile ilgili idareye görüş bildirmekle yükümlüdürler. İdarenin bu görüşler çerçevesinde tasarrufta bulunması hukukun ve kamu yararının gereğidir. Planlama ya da herhangi bir yatırıma ilişkin ilgili kurumların her birinin olumlu, olumsuz görüşleri çerçevesinde, alınması gerekli tedbirler, yapılabileceklerin sınırı ve yapılamayacakların tespiti önceden kesinleştirilmeden, yani planlamanın girdileri belirlenmeden planlama yapılamaz. İlgili kurum görüşlerinin alınması planlamanın olmazsa olmaz bir gereğidir ve kırtasiyecilik, kâğıt israfı gibi değerlendirilip ihmal edilemez.

– Proje ve ihalesi yapıldıktan sonra kurum görüşlerinin alınması, sağduyuya da, kamu yararına da, planlama hukukuna da, idare hukukuna da aykırı bir işlemdir. Bu şekilde hayata geçirilen bir “planlama” ile kamu kaynaklarının heba edilmesi kaçınılmazdır.

Bu uyarılar ışığında İBB Başkanlığının konuyu tekrar değerlendirmesini ve bu yanlış adımlardan geri dönülmesini dileriz.”

Bu açıklamadan altı ay kadar sonra, binlerce yıllık tarihe sahip bir alanda korumayı gözeten her hangi bir plan yapılmadan, planlamayı sadece şantiye planlama olarak gören, imarı yap-boz oyununa çeviren anlayışla çarçabuk ihalesi yapılarak kazık çakma işine başlanmış ve Sinan’ın en güzide eserlerinden birisi olarak kabul edilen 437 yıllık Şemsi Paşa Camii hasar görmüştür. Cami duvarlarında hasara neden olan titreşim ve zemin hareketleri, açıktır ki iş durdurulsa bile ileride camiye zarar vermeye devam edebilecektir.

Kazık çakma işinin Şemsi Paşa Külliyesi önünde olduğu gibi bütün Üsküdar sahilinde ve tüm tarihi İstanbul’da derhal durdurulmasını, bu türden bütün projelerin yeniden gözden geçirilmesini ve plansız programsız olarak işe kalkışarak Şemsi Paşa Külliyesine zarar veren sorumlular hakkında gerekli işlemlerin derhal başlatılmasını talep ediyoruz.