Başka Bir Atölye’den Gündelik Hayat Deneyimleri Sözlüğü

Ağırlıkla mimarlık disiplininden gelen kişilerden oluşmakla birlikte, diğer disiplinlerin de katılımıyla sınırı tartışmaya açan Başka Bir Atölye (B1A), belli aralıklarla güncellenecek olan Gündelik Hayat Deneyimleri Sözlüğü'ne katkılarınızı bekliyor.

….Ama sözlerdir bütün kargaşa ve belanın kaynağı. Şimdilerde bizden sözlerin sadece bir tek şekilde, işaretler olarak işe yaradığını düşünmemiz isteniyor. Felsefecilerimiz, bazıları en azından, bir sözcüğün (cümlenin, önermenin) sadece bir tek anlamı olduğu, rasyonel zekâ tarafından korunabilecek bir olguya işaret ettiği, mantıksal olarak sağlam ve ideal olarak da nicelikselleştirilebilir olduğu zaman bir değeri olduğuna inandırmaya çalışıyorlar bizi…

Ursula K. Le Guin, Karanlığın Sol Eli, Ayrıntı Yayınları, Nisan 2017, İstanbul, s.145.

…Gündelik durumların keşfi, gündelik olan içinde, akılcılaştırıcı veya planlayıcı bir kuruma bağımlı olmayacak bir müdahale kapasitesini, bir değişim (yeniden örgütlenme) olanağını varsayar. Böyle bir praksis, gerek kavramsal çözümleme ile, gerekse “toplumsal-çözümlemesel” deneyimlerle oluşturulabilir…

Henri Lefebvre, Modern Dünyada Gündelik Hayat, Metis Yayınları, Temmuz 2007, İstanbul, s.204.

Neden bir sözlük
Resmi TDK (Türk Dil Kurumu) Sözlüğü’nün ideolojik yönünün ağır bastığı, sivil sözlük Vikipedi’ye (Wikipedia) erişimin kısıtlandığı bir ülkede söz/cük üzerine düşünmek kaçınılmaz oluyor. Hayatın içinde biliyoruz ki sözcükler kullananları için de çoğu kez farklı anlamlar taşıyor. Yukarıda Ursula K. Le Guin’den yaptığımız alıntıda da geçtiği gibi, sözcükler anlamın ötesinde gündelik hayatımızı büyük ölçüde rasyonalize ediyor ve düşünce biçimimizi, deneyimlerimizi etkiliyor.

Bu farkındalıkla Başka Bir Atölye olarak, önce Kasım 2018’de düzenlenen “Deneyim” temalı TÜYAP Sanat Fuarı’nda, ardından Web ortamında paylaşmak üzere gündelik hayat deneyimlerimizle ilişkili sözcüklerden oluşan görsel bir sözlük oluşturduk.

Neden gündelik hayat deneyimleri sözlüğü
Gündelik hayat siyasal alandaki iktidar ilişkilerini her geçen gün yeniden üretir ve bunu bir ritim halinde sürdürür. Henri Lefebvre otuz yılı aşkın bir süre bunun üzerine düşünmüş ve “The Critique of Everyday Life” isimli üç ciltlik eser ile bu çalışmalarını yayımlamıştır. Türkçeye de çevrilen bu eser, dünyada hakim olan kapitalist üretim ilişkilerinin gündelik hayatımızı nasıl ele geçirdiğini irdeler.

Gündelik hayat bir üretim biçimi olduğu gibi, aynı zamanda tekrarlama/rutin gücü ile toplumu yönlendirme biçimidir de. Çalışmanın ve boş vaktin, özel ve kamusal olanın, modern kapitalist toplumdaki diyalektik ilişkisi ancak gündelik hayatı çözümlediğimizde görünür olabilir. Bu bilgi aynı zamanda insan evladını kendine, doğaya, topluma yabancılaştıran sistemi dönüştürme konusunda da ilham vermektedir. Tam da yukarıda H. Lefebvre’in alıntısının geçtiği eserde olduğu gibi, “…devrim sadece ekonomik, politik veya ideolojik bir düzlemde tanımlanmaz; asıl amacı gündelik hayatın ortadan kaldırılmasıdır. Meşhur geçiş dönemine gelince, o da yeni bir anlam kazanır. Geçiş dönemi gündelik hayatı reddedecek ve onu eritmek, dönüştürmek üzere yeniden düzenleyecektir…” (s.48)

Nasıl bir sözlük
Gündelik Hayat Deneyimleri sözlüğü ile düşünce sınırlarımızı görebilmeyi, farklılaştırmayı, sık kullandığımız anlamlandırılmış sözcüklerin başkalarıyla yer değiştirdiklerinde etkilerini deneyimleyebilmeyi amaçladık. Sözlükte, anlamı ile düşünce biçimimizi etkileyen sözcükleri görselleri ve yazılı ifadeleriyle birlikte derledik. Metnin ve görselin yanyanalığının, çatışmasının, birlikteliğinin, dilin akışkan ve yaşayan yapısı ile daha ilintili olduğundan yola çıkarak, görsellerin, şaşırtan-değiştiren-ters yüz eden-koruyan etkisinin sözlüğe önemli bir katkı yapacağını öngördük.

Sözlüğü yine bir atölye biçiminde, Başka Bir Atölye olarak zaman zaman kesiştiğimiz, toplum/halk yararına çalışan, kar amacı gütmeyen, oluşum, kurum ve kişilerden aldığımız katkılarla kolektif olarak hazırladık. Sözlükte Başka Bir Atölye’nin çevresi nedeniyle mimarlık dünyasından epey sözcük olmakla birlikte, olabildiğince geniş bir perspektiften katkı alma arzusu taşıdık ve çok yere haber saldık.

Nihayetinde Gündelik Hayat Deneyimleri Sözlüğü ucu açık bir çalışma. Bu nedenle 3 ayda bir güncellemeye açarak, düzenli revizyonlar yapmak istiyoruz.

2019 yılının erken bir versiyonu için, 15 Ocak’a kadar sözcüklerinizi ve eşlik eden görsellerinizi bize yollayabilirsiniz (baskabiratolye@gmail.com). Sözlüğün Kasım 2018 bu versiyonundaki mevcut sözcükleri de yenilemek isteyebilirsiniz.

Görsel konusunda sıkıntı duyarsanız Atölye görselleştirme konusunda destek olacaktır. Kamu, halk yararını dert edinen ve bunun için üreten herkes sözlük yazarı olabilir. Katkılarınızı bekliyoruz…

Gündelik Hayat Deneyimleri Sözlüğü

Başka Bir Atölye hakkında
Başka Bir Atölye (B1A) ağırlıkla mimarlık disiplininden gelen kişilerden oluşmakla birlikte, mimarlık dışındaki disiplinlerin de katılımıyla sınırı tartışmaya açar. Çünkü sınırlar insan icadıdır ve mekan üretimi sadece mimarların meselesi değildir. Atölye sadece sınırları değil, sınırlarla çok yakından ilişkili olan sınıf, mülkiyet, adalet, eşitlik, ekoloji, cinsiyet, türler, doğa, eğitim ve diğer tüm toplumsal bağlamları da yer-mekan üzerinden tartışmaya açar.

2011’de çalışmalarına başlayan ve 2015 Eylül’ünde Kocaeli Üniversitesi MTF Mimarlık Bölümü ile organik bağlarla yola çıkan Başka Bir Atölye, mimarlık eğitim ortamının birey-toplum üzerindeki etkilerini dert edinir. B1A aktivisttir, daha iyi, eşit, adil ve özgür bir dünya için ortaklıklar kurar, kesiştiği gruplar vardır, imkanlarını onlarla paylaşır, birlikte eyleme geçer. Hayatın gündelik sıradan şeylerden ibaret olduğunu düşünerek parçası olduğu veya gözlemlediği yereli araştırır, yerelden gelen talep üzerine yerele hizmet eder. B1A başka bir dünya yolunda başka bir mekan algısı ve üretimini düşler, araştırır, deneyler.

Başka Bir Atölye 2018 Eylül’ünden itibaren güncellenerek çok disiplinli üretimlerini sürdürmekte, ilkeleri doğrultusunda farklı gruplarla kesişmekte, ortak çalışmalar yapmaktadır…

B1A’ya www.baskabiratolye.com‘dan ulaşabilirsiniz.

Başka Bir Atölye adına,
Gül Köksal ve Pelin Kaydan