Bergama’nın yorgun çehresi iyileşiyor

Buram buram tarih kokan Bergama'nın kıymetli ve görkemli yapılarının yenileme çalışmaları dört bir yandan devam ediyor.

Bergama Belediyesi tarafından gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları ile tarihe ışık tutan mekanlar, Bergama’ya artık gülen gözlerle bakıyor.

Yunan Tanrılarının, Mısır firavunlarının uğruna kanlar döktüğü, savaştığı, aşık olduğu topraklar üzerine kurulu Bergama… Belki de Savaş Tanrısı Nike’nin bu topraklarda doğmasına ya da Bergama Kralı’nın binlerce ciltlik kütüphaneyi bir çırpıda Kleopatra’ya bağışlamasına şaşırmamak gerek sırf bu yüzden. Tıbbın, eczacılığın anavatanında Allianoi ile şifa bulmak ya da Asklepion’da Tanrıların şarkılarına eşlik etmek bugün bile mümkün hala. Dalından zeytini, gökyüzünden maviyi peşinize takıp, Zeus’u da kendinize rehber edip düştünüz mü Bergama yollarına keyfinize diyecek yok. Binlerce yıllık destanın tarihin tozlu sayfalarına yazıldığı Bergama’da, hem insanlar hem binalar nice olaylara aşklara, savaşlara, ölümlere, doğumlara tanıklık etmiş olacak ki, bu gün biraz yorgun düşmüş.

“Şimdi bu yorgun çehrenin iyileşme vaktidir” deyip kolları sıvayanlarsa dört bir yandan yenileme işlemlerine başlamışlar. Taşını toprağını kaldırdığınızda dahi, buram buram tarih kokan Bergama’nın yine birbirinden kıymetli ve görkemli yapılarının yenileme çalışmalarıysa dört bir yandan devam ediyor. Kimi kirli maskesinin ardından gün yüzüne çıkarılıyor, kimininse yorgun çehresi iyileştiriliyor. Bu işten kazançlı çıkan elbette yine Bergama olacak. Bergama Belediyesi tarafından gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları ile tarihe ışık tutan mekanlar artık gülen gözlerle bakıyor Bergama’ya…

GAZİ PAŞA İLKOKULU
1867 yılında Rum çocuklarının eğitimi için inşa edilen, 1955 yılına kadar da bu amaçla kullanılan eski Gazi Paşa Okulu’nun yıllar süren sessizliği 2008’de başlayan restorasyon çalışmalarıyla son buldu. Eldeki kayıtlar bu yerleşkenin, Bergamalı Rumların “Arrenagogion” dedikleri “Erkek Çocuk Okulu” olarak inşa edilen binanın, bir “İlkokul” -Dimotiko-, bir “Ortaokul” -İmigimnasiyum- ve bir “Anaokulu”ndan -Nipiagogion- oluşuyordu.

Okulun sokak kapısı tarafında bulunan kitabe ise binayı bir hayli ilginç kılıyor. Giriş kapısındaki kitabede göründüğü gibi, Antik Yunanca’nın Ion Lehçesi’yle tarihin tozlu sayfalarına şu notlar düşülmüş;

“9 Perinin* (İlham Perilerinin) meskeni olan bu korkunç yeri tümüyle kutsal bir mabet yaptınız. Böylece birileri cesur hale geldi.”

Okul yerleşkesinin bir başka ilginç kısmı da, büyük bahçede bulunan ve Rumlar zamanında su deposu olarak kullanılan, Rumlar gittikten sonra, Cumhuriyet Dönemi’nde okul çocuklarının su içmesi için yan duvarlarına çeşme muslukları konan, antik çağdan kalma, arkeolojide sacrofagos denen taş bir mezardır. Taş mezarın üzerindeki süslemeler antik çağın tipik, mütevazı mezar süslemeleridir.

Zaman içinde hızlı bir yok olma süreci yaşayan yapı restorasyon çalışmaları sonucunda tüm görkemiyle ortaya çıkarıldı. Bergama Belediyesi tarafından butik otel olarak restore edilen yapı, yerli ve yabancı turizme kazandırılacak, böylece tarihi kent dokusu içersinde atıl vaziyette kalan önemli bir eser işlev kazandırılarak hayatın içine dahil edilecek, gelecek kuşaklara aktarılması sağlanacak.

HAVRA BİNASI
Turabey mahallesinde, İstiklal Meydanı’nda bulunan tarihi Havra, Kentsel Sit Alanı içerisinde yer alıyor. Efrayim Bengiat tarafından, babası Yitsak Bengiat’ın ruhu için 1875 yılında yaptırılan Havra Binası Bergama’da yaşayan Yahudi vatandaşların ibadet edebilmeleri için inşa edilmiş. 1948 yılında İsrail Devleti’nin kurulmasıyla Bergama’da yaşayan Yahudiler’in büyük çoğunluğunun İsrail’e göç etmesi sebebiyle iki katlı görkemli yapı, bu tarihten itibaren terk edilmeye başlanmış. Göçlerin ardından sahipsiz kalan Havra bir süre depo olarak kullanılsa da çatısında çıkan yangın sonrası çökmüş, harap hale gelmiş.

Zengin natürmortlara sahip, ahşap süslemeleriyle Barok Dönemi özellikleri taşıyan, zemini siyah beyaz mermer ile döşenmiş binanın tüm bu güzellikleri gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları sonrası tekrar gün yüzüne çıkarılmış. Bergama Belediyesi’ne tahsis edilen Havra Binası, bundan böyle kapılarını, kültürel etkinliklerin yapıldığı bir sergi salonu olarak ziyaretçilerine açıyor.

KAPALI ÇARŞI
Tarihi ticaret merkezinde yer alan arastalar, aynı iş kollarına sahip esnafların kullandığı bir eksen üzerine çizilmiş üstü açık ya da kapalı dükkanların oluşturduğu Osmanlı çarşı yapılarıdır. Arasta içerisinde bulunan Kapalı Çarşı ise, Bergama Belediyesi tarafından ilk kez 1930 yılında onarılmış. 1980 yılından itibaren bir süre et ve sebze hali olarak da kullanılan çarşıda günümüzde turistik amaçlı elektronik eşyaların satıldığı dükkanlar bulunmakta. Orta kısmında kabartma olarak yuvarlak bir saat bulunduran çarşı, bugün halen sağlam ve kullanılır durumda. Faaliyetlerine yenileme çalışmaları için ara verilen çarşı, Bergama Belediyesi tarafından yürütülen onarım işlemleri tamamlandığında tekrar alışverişe açılacak, tarihi yeniden alışveriş severlerle buluşturacak.

KÜTÜPHANE
Mimari üslubu ve cephe özellikleri göz önüne alındığında 19. yüzyıl sonunda yapıldığı düşünülen, eski kayıtlarda merkez komutanlık binası olarak belirtilen yapı, Bergama’da en son olarak İlçe Halk Kütüphanesi olarak kullanılıyordu. Bina tüm yenileme çalışmalarının ardından, artık kongre ve toplantı salonu olarak kullanılıyor. Yepyeni bir oturma düzenine kavuşan bina, Bergama’daki önemli bir açığı giderdiği gibi, Bergama Belediyesi, tarihi dokularla bezeli bir kongre ve toplantı salonunu bünyesine katmış oldu.

SOSYAL HİZMET BİNASI
Yıllarca ev olarak kullanıldıktan sonra Bergama Belediyesi’ne tahsis edilen şimdiki adıyla sosyal hizmet binası, yine Belediye tarafından tamamlanan restorasyon çalışmalarının ardından özellikle engellilere yönelik sosyal hizmet binası olarak hizmet verecek. Özgün yapısını koruyan ancak, özellikle 20. yüzyılda ciddi onarımlar geçirmiş binaya zaman içerisinde mutfak, banyo gibi yardımcı ek mekanlar eklenmiş. Çatısı, alaturka kiremit ile örtülü bina, yakın zamanda geçirdiği yangınla büyük hasar görmüş, viran bir hal almış.