Beyoğlu’nun Son Sinemaları

150 yıl boyunca sinema ve tiyatroların merkezi olan Beyoğlu'nun o eski sinemalarından sonuncusu da kapandı. Oysa, daha 90'lı yıllarda pek çoğu hala ayaktaydı ve günümüzün sinemacıları bu salonlarda yetişti...

Emek’in yıkılmasıyla birlikte Beyoğlu ‘nda bütünlüğünü koruyan son eski sinema da ortadan kalkmış oldu. Tarih boyunca Beyoğlu’nda o kadar çok salon açılıp kapanmış ki tam sayısını belirlemek zor. Mesela Behzat Üsdiken ‘Pera’dan Beyoğlu’na adlı kitabında 1955’ten önce açılmış yirmiden fazla sinemayı tanıtıyor. Bu salonların önemli bir kısmı 80’li, 90’lı yıllarda ayaktaydı. Hatta kimi tiyatro, kimi sinema olarak çalışıyordu. Sinema endüstrisi değiştikçe önce kapandılar sonra da yıkılıp yok oldular. Emek Sineması için eylemler sürerken, günümüz sinema seyircisini yetiştiren, bu eski Beyoğlu Sinemaları’nı hatırlayalım dedik…

Majik: Taksim Meydanı’nda, Sıraselviler Caddesi’nin girişindeki salonu biz Devlet Tiyatroları Taksim sahnesi olarak hatırlıyoruz. 1919 yılında Majik adıyla açılmış, sonra adı Taksim Sineması olmuş… Arkasındaki Maksim gazinosuyla birlikte AVM ve konut olmak üzere 2012’de yıkıldı.

Alkazar: 1923 yılında Electra Sineması olarak perde açtı. Sonra Alkazar Sineması adını alan sinema, İstiklal Caddesi ‘nin hemen başındaki sinema dar ama güzel giriş kapısıyla dikkat çekiyordu. Bir süre kapalı kalmış, 90’larda aralarında Onat Kutlar, Yılmaz Zafer gibi sinemacıların olduğu bir ekip tarafından üç salonluk yeni bir sinemaya dönüştürülmüştü. Sanat sinemasının kalelerinden biriydi ve 2010 yılına kadar böyle çalıştı. Sonra Beyoğlu Güzelleştirme Derneği Başkanı Nizam Hışım’a geçti. Şimdi kapalı, yerine mağaza yapılması planlanıyor…

Lale: Karaköy Börekçisi Hüseyin Efendi tarafından eski bir köşkün yerine inşa ettirildi ve 1939’da açıldı. İstiklal Caddesi üzerindeki bu sinema küçülüp bölünerek 2000’lere kadar açık kaldı. Şimdi yerinde TeknoSA mağazası var.

Saray: Demirören AVM’nin bulunduğu yerde önce 1913’te Luxembourg Sineması yapıldı. Daha sonra Glorya ve nihayet 1930’larda Saray Sineması oldu. Geniş fuayesi ve salonuyla bütün Türk filmlerinin galalarını da ağırlayan sinema, aynı bloktaki Lüks Sineması’yla birlikte uzun yıllar önce kapandı. 2000’lere kadar gelen bina, bir süre önce yıkıldı ve yerine malum alış veriş merkezi yapıldı.

Elhamra: 19. yüzyılın ortalarından bu yana gösteri merkezi olarak kullanılan bir yerdi. Fransız Tiyatrosu olarak bilinen salon, yenilenerek lüks bir sinemaya dönüştü ve önündeki pasajın adıyla, Elhamra Sineması olarak 1923’de açıldı. 80’lerden sonra çok uzun yıllar seks filmleri gösterdi. 1999’da geçirdiği yangının ardından kapandı. Şimdi pasajla birlikte ‘yenilenmeyi’ bekliyor.

Sine Pop: Emek’le aynı yerde, Yeşilçam Sokak’ta 1943 yılında Ar Sineması olarak açıldı. Çok yakın zamana kadar da Beyoğlu’nun en popüler sinemalarından biri olarak çalıştı. Demirören AVM inşaatı sırasında gürültüden etkilendiği, sonra duvarlarında çatlaklar oluştuğu haberleri yer aldı. Kasım 2012’de kapandı.

Emek: Melek Sineması olarak 1924’te açıldı. Gerisini biliyorsunuz…

Atlas: Bugün hala içinde Küçük Sahne’yi de barındıran görkemli konağın arkasındaki alana 1948 yılında yaptırıldı. 1700 kişilik sinemanın parteri yıllar önce, bugün Atlas Pasajı olarak bilinen çarşıya dönüştürüldü. Balkon kısmı ise günümüze kadar Atlas Sineması olarak geldi. Türünün, küçülüp parçalara bölünse de hayatta kalan tek temsilcisi…

Yeni Melek: Erol Dernek Sokak’taki sinema 1954’te açıldı. 80’lere kadar faaliyetini sürdürdü ve uzun yıllar kapalı kaldı. 2000’lerde bir konser ve etkinlik merkezi olarak tekrar hayata dönmesi için gayret edildi. Şimdi yine kapalı.

Ses Tiyatrosu: 19. Asır tiyatro binalarının belki Türkiye ‘deki tek örneği. Hala ayakta kalmasını da Ferhan Şensoy’a borçluyuz. Halep Pasajı’nın içine, tiyatro salonu olarak 1886 yılında yapıldı. Çeşitli yenilemelerle zaman içinde bugünkü halini aldı. Aslında çoğunlukla bir gösteri mekanı olarak kullanılan salon 1942’den itibaren 80’lere kadar dönem dönem Ses Sineması olarak da çalıştı.

Rüya: Yunan Konsolosluğu olarak kullanılan Şişmanoğlu Konağı ile Serkildoryan’ın arkasındaki boş alana 1930 yılında yapıldı. İlk adı Artistik Sineması’ydı sonra Sümer ve Rüya oldu. Uzun yıllar seks filmleri gösteren sinema birkaç yıl önce festival ve vizyon filmleriyle bir atağa kalkmak istediyse de ömrü vefa etmedi, Emek Sineması’yla birlikte kapatıldı. Şimdi yıkılıyor.

Beyoğlu: ‘Eski sinemalar tek tek kapanıyor’ diye yakınılan bir dönemde, 1989’da açıldı. Halep Pasajı’nın altındaki on üç dükkan yıkılarak yapıldı. Tanıtımlarında ‘film başladıktan sonra içeriye kimsenin alınmayacağı’ önemle vurgulanıyordu… Fuayedeki kafesiyle de sanatsever gençler nezdinde pek popüler olan salon, Avrupa sinemasının, sanat filmlerinin vazgeçilmez mekanıdır. Son yıllarda kapatılacağı haberleriyle sürekli gündemde.