Bir AOÇ Arazisi Hikayesi

Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi, ABD Büyükelçiliği'ne satılan Atatürk Orman Çiftliği'yle ilgili bir metin yayınladı.

Metin şöyle:

ABD Büyükelçiliği’nin 2013 yılında satın aldığı, geçmişte AOÇ arazisi niteliğinde olan Çukurambar Mahallesi 29095 ada 2 parsel ile kayıtlı taşınmaz üzerinde inşa faaliyetine başlanması üzerine, konu basına yansımıştır.

Konuya ilişkin Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ; “Yer Gazi Üniversitesi’ne ait bir yer. 1983’te kanun ile Gazi Üniversitesi’ne verilmiş, o dönem AK Parti yok. Atatürk Orman Çiftliği ile alakası tamamen kanun ile kesiliyor. Atatürk Orman Çiftliği’ne veya Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ne bitişik veya sınır bir yer değildir.” şeklinde basına beyanat vermiştir.

ABD Büyükelçiliği’nin satın almış olduğu söz konusu parsel 24.05.1983 tarihinde onaylanan 2823 Sayılı Atatürk Orman Çiftliği Mülkiyetindeki Bir Kısım Arazinin Devredilmesine İzin Verilmesi Hakkında Kanun’un 1. Maddesinin (b) bendine tabi parsellerden biridir.¹ Söz konusu parsellerin Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne devredilmesi öngörüsü ile, Tıp Fakültesi’nin ve eğitim alanlarının genişletilmesi ve anılan arazilerin daha faydalı kullanımına olanak verilmesinin gerekliliği gerekçesiyle bu kanun çıkarılmıştır. (Kanun Gerekçeleri için bkz. Ek1,Ek2)² Gazi Üniversitesi’ne Tıp Fakültesi inşa etmesi için devredilen AOÇ arazisi yıllar içinde, söz konusu kanunun maksadını aşarak ABD Büyükelçiliği’ne satılmıştır. Gazi Üniversitesi ile TOKİ Başkanlığı arasında arsa karşılığı geliri yöntemi ile anlaşma sağlanarak Gazi Üniversitesi’ne devredilen bu arazilerin TOKİ’ye satışı yapılmış; bu arazilerde rezidans, ticaret ve iş merkezi gibi kullanımların öngörüldüğü yüksek katlı yapılaşmaya izin veren planlar onaylanmış, son gelinen noktada ise arazilerden biri ABD büyükelçiliğine devredilmiştir.

1925 yılında kurulan ve 1938 sonrasında en geniş haline ulaşan AOÇ arazileri 1950’li yıllardan itibaren çeşitli yöntemlerle çeşitli kamu kurumlarına tahsis/devir edilmeye başlanmış;devrimci bir proje olarak ortaya çıkan AOÇ yıllar içerisinde sürekli olarak saldırılara maruz kalmıştır. AKP iktidarı döneminde ise AOÇ üzerinde plan yapma yetkisinin 2006 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne verilmesi akabinde çiftlik arazisi üzerinde inşa edilen Kaçak Saray, Ankara Bulvarı ve Ankapark gibi projelerle günümüzde artık bütüncül bir AOÇ’den söz etmemiz imkansız bir hal almıştır.

AKP döneminde sistematik bir biçimde gerçekleştirilen saldırılarla anlam ve mekan bütünlüğünü kaybeden AOÇ’ye ilişkin son öldürücü hamle Sayın Bekir Bozdağ’ın açıklamaları olmuştur. Bu yaklaşımla şu anda çeşitli kamu kurumlarına ve askeri tesislere hizmet eden ve şartlı olarak tahsisi/devri yapılmış AOÇ arazilerinin ticari bir meta olarak satılabilmesinin önü açılmaktadır. Bu tavır kesinlikle kabul edilebilecek bir tavır değildir. ABD Büyükelçiliğinin inşa edileceği alan tarafımızca hala AOÇ arazisi olarak değerlendirilmektedir.

Bununla birlikte Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi olarak ABD Büyükelçiliği’nin bu alana taşınması halinde, alanın AOÇ arazisi olması dışında, Ankara için iki önemli sorun daha teşkil edeceğini öngörmekteyiz. Bugün Ankara’nın ilk diplomatik sitesi olarak tabir edilen ve halihazırda ABD Büyükelçiliği’nin de yer aldığı Kavaklıdere Mahallesi’yle başlayarak güneye doğru yayılan büyükelçiliklerin, ABD Büyükelçiliği’yle aynı eğilimi sergileyerek Ankara’nın yeni merkezi iş alanı olan Söğütözü-Çukurambar bölgesinde yani Eskişehir Yolu hattında yer seçmeleri Cumhuriyet Ankarası’nın yarattığı en önemli değerlerden biri olan Kavaklıdere Mahallesi’nin ilk aşamada kan kaybetmesine ve çökmesine sebep olacak, sonrasında ise alan rant baskısı sonucu yoğun yapılaşma riski ile karşı karşıya kalacaktır. Bu nedenle ABD Büyükelçiliği’nin taşınmasıyla boş kalacak olan ve kent içi konumu nedeni ile ön plana çıkan söz konusu alan için gerçekleştirilecek planlar ayrı bir soru işaretidir. Kent için önemli değerlere sahip AOÇ alanının kaybının yanı sıra, kent merkezinde boşalan araziler üzerinden rant döngüsünün amaçlandığı da öngörülmektedir. Bu değişimler ortaya çıktığında gözlemlenecek diğer bir önemli sorun ise halihazırda kamu kurumları ve iş merkezleriyle hayli yoğun bir aks halini alan Eskişehir Yolu hattının daha da yoğunlaşması ve trafik ve diğer altyapı unsurlarının olumsuz bir biçimde etkilenmesi olarak karşımıza çıkacaktır.

Mustafa Kemal Atatürk, Çiftliği, 13 yıl bizzat geliştirdikten sonra 11 Haziran 1937 tarihinde yazmış olduğu vasiyet mektubu ile AOÇ’yi Türkiye Cumhuriyeti hazinesine hediye etmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, vasiyetnamesinde, “tasarrufum altındaki bu çiftlikleri bütün tesisat, hayvanat ve demirbaşları ile beraber hazineye emanet ediyorum” ifadesini kullanmıştır ve bu emanetin nasıl kullanılması gerektiğini mektubunda açıkça ifade etmektedir. Bağışlandığı yıllardaki en geniş haliyle ve tüm değerleriyle korumamızın şart olduğu AOÇ arazileri, yüksek katlı yapılaşmalara, yollara, akla hayale sığmayacak ticari faaliyetlere, kaçaksaraylara konu edilmektedir. Gündeme gelen satış işlemi, yetkililerin söylemleri ve geçmiş uygulamaları ile birlikte ele alındığında şartlı devri/tahsisi yapılmış olan tüm AOÇ arazileri büyük tehdit altındadır. En sonunda ABD elçiliğine satışı da yaşamış olan AOÇ’nin, daha fazla rant sağlamak amacıyla kullanılan bir alana ve AKP’nin cumhuriyetle hesaplaşma mekanına dönüşmemesi için mücadele etmeye devam edeceğiz.

Konu, her ne kadar hukuki metinlerin arkasına saklanılarak iktidarın en üst mercileri tarafından normalleştirilmeye çalışılsa da, ortaya çıkan durum esasen on yıllar içerisinde kamu kurumları, cuntalar ve sermaye yardakçısı iktidarlar eliyle olgunlaşmış gayri ahlaki ve etik olmayan bir sürecin sonucudur. Bu tahribatı geri çevirmek ve emanete uygun hareket etmek adına tüm kademedeki yöneticileri Atatürk Orman Çiftliği’nin ruhuna ve Atatürk’ün mirasına uygun şekilde davranmaya, tüm yurttaşlarımızı da çiftliğin sahip olduğu değerleri korumak adına mücadeleye davet ediyoruz.

² Ek1. Danışma Meclisi Komisyon Raporu

  Ek2. Milli Güvenlik Komisyonu İhtisas Komisyonu Raporu

^{1 Çankaya İlçesi,Balgat köyü sınırları içerisindeki 2093/3,2095/1,2096/30, 35, 61, 83 parsel sayılı toplam 396 312 metrekare arazinin Tarım ve Orman Bakanlığı ile Gazi Üniversitesi Rektörlüğü arasında tespit edilecek bedelle Gazi Üniversitesine,}
…
Devredilmesine 5659 sayılı Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü Kuruluş Kanununun 10 uncu maddesi hükümlerine göre izin verilmiştir.