Bir İmparatorluğu Zanaatle Donatmak: Hereke Fabrika Kampüsü (1842-1914)

Didem Yavuz Velipaşaoğlu'nun "Crafting an Empire: Hereke Factory Campus (1842-1914)" isimli doktora tezinden evrilen çalışması Libra Kitap’tan yayınlandı.

“Osmanlı İmparatorluğu modernizasyonunun en çarpıcı örneklerinden biri, 1842 yılında Hereke’de kurulan kumaş ve halı fabrikasıdır. Fabrika, İmparatorluğun endüstriyel emek tarihinin küçük bir evrenini temsil eder. Bu çalışmada Hereke, erken dönem Osmanlı işgücünün yaşam tarzlarını ve endüstriyel ilişkilerini vurgulayan bir dizi temayı keşfetmek için bir mercek olarak kullanılmıştır: işgücü yönetimi, çocuk işçiliği, toplumsal cinsiyet, barınma, eğitim, moda ve çok kültürlülük. Çalışma üç ana başlıkta toplanabilir: Birincisi, barınma konusu; Hereke, Avrupa’da çalışanları için özel yapım konut sağlama modelini benimseyen ilk fabrika kampüslerinden birini temsil ediyor. İkincisi, çocuk işçiliği ve eğitim; fabrika sadece yetimler, yerel çocuklar ve fabrika çalışanlarının çocuklarına istihdam sağlamakla kalmadı, aynı zamanda programına bir eğitim ve öğretim programı olan bir okulu da dahil etti. Üçüncüsü, fabrikanın mimari tarihi; fabrikadaki genel çalışma koşullarının ve farklı fabrika çalışanları ile memurları arasında var olan yapısal eşitsizliğin derecesinin önemli bir göstergesini temsil ediyordu. Bu çalışma, kentsel ölçekten mimari ölçeğe, mimari ölçekten perdelik kumaşlar ve halılar özelinde ürün tasarımı ölçeğine kadar, okuyucuya farklı perspektifler sunmayı amaçlar.”