“Bir İskele Yapısı”

21. yüzyılda çelik malzemesi, mimaride yapısal dışavurumculuğun medar-i iftarı olmaya devam ederken içinde hala büyük bir inovasyon potansiyeli de barındırıyor.

Yapısal çeliğin ilk mimari örnekleri, 19. yüzyıl sonunda Amerikan kentlerinde ‘yükselmeye’ başlayan, Şikago Home Insurance veya New York Flat Iron binaları gibi dünyanın ilk gökdeleneleri olsa da iki dünya savaşı arasında, zarif kolonlar ile büyük açıklıklar geçen, aydınlık, panoramik, yatay kurgulu, Mies van der Rohe, Philip Johnson gibi mimarların rafine ettiği çelik yapılar, modern mimarinin temel taşları oldular.

Ancak, Zaha Hadid, Frank Gehry, Moshe Safdie, Santiago Calatrava, Richard Rogers, Renzo Piano gibi mimarların çeliği, bir taşıyıcı ve çerçeve olmaktan çıkarıp, plastik bir öge olarak kullanmaya başladığı 1970’li yıllar (ve sonrası) yapısal çeliğin tüm fütürist gövdesi ve uzay çağı estetiği ile sergilendiği altın çağı başlattı.

Üç boyutlu yazıcıların ve ileri teknoloji, kompozit malzemelerin engellenemez yükselişinin, mimari (ve statik) açıdan henüz doyurucu bir noktaya ulaşmamış olduğu 21. yüzyılın ilk çeyreğinde bile çelik, mimaride yapısal dışavurumculuğun medar-i iftarı olmaya devam ediyor ve içinde hala büyük bir inovasyon potansiyeli barındırıyor.

Özellikle Türkiye’de hakkettiği ilgiyi çok sınırlı biçimde görebilmiş olan yapısal çeliğin mekansal üretiminde, mimari ve mühendislik disiplinlerinin paydaşlığını pekiştirmeye çalışan SteelPRO yarışması bu potansiyelin ortaya konulabilmesi için iyi bir fırsat. 

Bu yıl 14’üncüsü düzenlenen, SteelPRO 2017 Çelik Yapı Tasarımı Öğrenci Yarışması’nın konusu “Bir İskele Yapısı” olarak belirlendi. “Su ile karanın arakesitinde bulunan ve her iki tarafa (suya ve karaya) da ait olan bir yapı”lara örnek oluşturabilecek, farklı tipoloji ve ölçeklerden, güncel yapıları derledik:

Ōsanbashi Terminali (Foreign Office Architects)

Fotoğraf: Ramon Pratt

Japonya’nın Yokohama kentinde bulunan uluslararası gemi terminali binası Foreign Office Architects tarafından tasarlandı. 2002’de yapımı tamamlanan bina, çok geniş açıklıkların kolon kullanılmadan çelik tonozlarla geçildiği, iskele, mendirek ve terminal binalarını tek bir peyzaj ögesi olarak içine alan bir yapı. Ōsanbashi Terminali, 2004 yılında RIBA Uluslararası Mimarlık Ödülü’ne layık görüldü.

Fotoğraf: Ramon Pratt

West End Vapur Terminali (Cox Rayner Architects)

Fotoğraf: Christopher Frederick Jones, Ross Pottinger

Cox Rayner Architects tarafından 2010 yılında tasarlanan vapur terminali Brisbane, Avustralya’da bulunuyor. Hemen yakınındaki incir ağacına ve etrafındaki mangrov ağaçlarının alçak tacına değmemek için parka ‘gömülecek’ bir geometri ile tasarlanan terminal, içinde bulunduğu Orleigh parkına asgari etki ediyor. Vandalizmin etkilerini en aza indirmek üzere yapıda geri-dönüşümlü kereste ve çelik gibi malzemeler kullanılmış.

Fotoğraf: Christopher Frederick Jones, Ross Pottinger

Sydney Cruise Terminali (Johnson Pilton Walker Architects)

Fotoğraf: Brett Boardman & Ethan Rohloff

Syney Limanı’nda, 1960’lardan kalma bir kızak strüktürünün içine yerleştirilen gemi terminali, Johnson Pilton Walker Architects tarafından 2013 yılında tasarlandı. Bir zamanlar dünyanın ilk uluslararası konteyner limanı görevi görmüş alandaki metruk yapının devasa çatısı ve çeşitli parçaları kısmen restore edilerek yeniden kullanılmış ve terminal artık atıl kalmış bu endüstriyel bölgedeki tarihi kullanımının izlerini koruyarak içine yerleştirilmiş.

Fotoğraf: Brett Boardman & Ethan Rohloff

WMS Boathouse (Studio Gang)

Fotoğraf: Steve Hall Hedrich Blessing

Şikaogo Kürek Vakfı için Studio Gang tarafından tasarlanan, Clark Park’ın içinde yer alan yapının inşaatı 2013 yılında tamamlandı. Kürekçilerin ve kentlilerin ihtiacı olan çok çeşitli iç ve dış mekan etkinliklerine uygun olarak tasarlanan yapı, Şikago Nehri’ne paralel konumlandırılmış. Çatı geometrisi ve onu taşıyan “V” ve “M” biçimindeki taşıyıcı çelik makaslar, kürek sporunun “şiirsel ritim ve hareketleri”nin bir soyutlaması olarak tasarlanmış.

Fotoğraf: Steve Hall Hedrich Blessing

Unutmayın, SteelPRO yarışmasına katılmak için www.steelpro.org adresinden 1 Mayıs‘a kadar kayıt olmak gerekiyor.