Büyükşehir düzenlemesi seçim yatırımı mı?

13 yeni büyükşehir belediyesi kurulmasının yolunu açacak yasa taslağı dün tamamlandı.

Hükümetin bu hamlesi, 2014’te yapılması gereken yerel seçimlerin öne çekilebileceğine dönük sinyallerle birlikte düşünüldüğünde “seçimlere yönelik bir hazırlık mı?” sorusunu akıllara getirdi.

İçişleri Bakanlığı’nın bir süredir üzerinde çalıştığı, mevcut 16 yeni büyükşehir belediyesine ek olarak 13 ilin daha bu kapsama alınmasına ilişkin yasa taslağı dün tamamlandı. Taslak, önümüzdeki günlerde Bakanlar Kurulu’nda ele alınacak. Hükümet, nüfusu 750 bini geçen 13 ilin büyükşehir olmasının önünü açacak düzenlemeyi, Meclis temmuz ayında tatile girmeden yasalaştırmayı planlıyor.

Büyükşehir sayısını 29’a çıkaracak olan Büyükşehir Yasası ile büyükşehir belediye başkanlığı seçiminde kimlerin oy vereceğine yönelik değişiklik de yapacak. Düzenlemenin, Hükümet kanadından gelen yerel seçimlerin erkene çekilebileceğine yönelik açıklamalarla birlikte düşünüldüğünde, “seçime hazırlık” olarak okunabileceği anlaşılıyor.

Seçim düzenlemesi mi?
Sabah’ın haberine göre, hazırlanan taslakta “bir ilin sınırları aynı zamanda belediye sınırı olacaktır” deniliyor. İl sınırları içindeki tüm ilçe ve belde belediyeleri il ya da varsa büyükşehir belediyesine bağlı olacak.

2008’de Mahalli İdareler Seçimi Kanunu’nda yapılan değişiklikle, büyükşehir belediye başkanlığı seçiminde kimlerin oy kullanacağı, “Büyükşehir belediye başkanının seçiminde seçim çevresi, büyükşehir belediye sınırları içinde bulunan orman köyleri de dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırlarından oluşur” şeklinde belirlenmişti.

Belediye Kanunu’nda ise büyükşehir belediyesinin sınırları, “Büyükşehir belediyelerinin sınırları, adını aldıkları büyükşehirlerin belediye sınırlarıdır. İlçe belediyelerinin sınırları, bu ilçelerin, büyükşehir belediyesi içinde kalan kısımlarının sınırlarıdır” olarak tarif ediliyor.

Bu tarife göre, İstanbul ve İzmir belediyeleri dışındaki belediyelerde, nüfusa göre “pergel” uygulaması yapılıyor. Bu uygulama ile örneğin Ankara’da merkezden 50 kilometre uzaklıkta kalan yerleşim alanları, İzmir’de merkezden 30 kilometre uzaklıkta kalan yerleşim alanları büyükşehir içinde, daha uzaktaki alanlar dışında sayılıyor. Dışarıda kalan yerler, büyükşehir belediye seçimlerinde oy kullanamıyor. İçeride kalanlar ise oy kullanıyor ve hizmet alıyor.

İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı taslağa göre ise, daha önce nüfusa göre belirli kilometrede oturanlar büyükşehire oy verirken, şimdi il sınırında oturan herkes büyükşehir belediye başkanı ve il genel meclisi için oy kullanabilecek. AKP’nin şehir merkezlerine kıyasla daha küçük yerleşim yerlerinde seçmen gücünün daha yüksek olduğu düşünüldüğünde, düzenlemenin AKP’ye seçimlerde ciddi avantaj sağlayacağı anlaşılıyor.

Erdoğan’ın açıklamaları yasanın amacını açıklıyor
Başbakan Erdoğan’ın, geçtiğimiz günlerde il başkanları toplantısının basına kapalı bölümünde yaptığı konuşmanın basına yansıyan kısımları ise, AKP’nin “büyükşehir” düzenlemesi ile neyi hedeflediğini gösteriyor. Basına yansıyan haberlere göre Erdoğan toplantıda Mardin, Van ve Diyarbakır için yerel seçimleri kastederek “Bu üç ili istiyorum” dedi.

Erdoğan konuşmasında belediyeler ile ilgili yapılan düzenlemeye gönderme yaparak özellikle Doğu ve Güneydoğu’daki illere dikkat çekti ve “Mardin merkez belediye bizde ancak bu yasadan sonra BDP’nin elindeki Kızıltepe gibi ilçelerin merkeze büyük etkisi olacak. Buraları kaybetmek istemiyorum” değerlendirmesini yaptı. Erdoğan daha önce AKP’nin elinde olan Van’ın kaybedilmesinde de ilçelerin etkisi olduğunu hatırlattı.

Seçimler öne mi çekilecek?
AKP iktidarının genel yaklaşımının, özellikle güçlü çıkacağına güvendiği seçimler öncesinde seçim tarihlerinde oynamaya gitmemek yönünde olduğu bilinirken, iktidar, bu durumu bir istikrar göstergesi olarak da sunuyor. Ancak ekonominin kötüye gidiş sinyalleri vermesi, Ortadoğu politikalarında tıkanıklığın iktidarı tedirgin etmesi gibi faktörler, yerel seçimlerin erkene çekilebileceği yorumlarına sebep oldu. Nitekim hükümet kanadından da bu yönde açıklamalar geldi.

AKP’nin Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Tanrıverdi AKP Manisa 4’üncü Olağan Kongresi’nde yaptığı konuşmada 2014 yılı Mart ayında yapılması gereken yerel seçimlerin mecliste grubu bulunan diğer partilerden teklif gelmesi halinde yapılacak anayasa değişikliğiyle öne çekilebileceğini belirterek, “Meclis’te grubu bulunan partiler teklif getirirlerse bilsinler ki AK Parti bu noktada kesinlikle seçimden kaçmaz” dedi.

Düzenleme ile büyükşehir olması beklenen, içinde Erdoğan’ın “istiyorum” dediği Mardin ve Van’ın da bulunduğu, nufusu 750 bini geçen 13 il şu şekilde sıralanıyor; Aydın, Denizli, Muğla, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Balıkesir, Van, Manisa, Hatay, Malatya ve Mardin