Castelgrande: Kentsel Ölçekte Restorasyon

İsviçre'nin Ticino Kantonu'nun başkenti Bellinzona, göller ve dağlar arasında uzanan ufak bir kent.

Bellinzona’daki üç kale Castelgrande, Montebello, Sasso Corbaro 2000 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde. Bu üç kaleden en eskisi olan Castelgrande (Aziz Gregor von Tours tarafından 590 yılında “Castrum” olarak söz edilmiş) , bir tepe üzerinde inşa edilmiş.

Bölgenin yetiştirdiği önemli mimarlardan olan Aurelio Galfetti, bu Orta Çağ Kalesi’ni modern mimarlık ile harmanlayarak, neredeyse 20 senelik bir restorasyon çalışmasının sonucunda bir çağdaş sanatlar müzesine ve kültür merkezine dönüştürmüş.

Galfetti’nin yıllar süren çabasının karşılığı olan projenin, Carlo Scarpa’nın Verona’daki Castelvecchio Müzesi’nden sonra en etkili yenileme projelerinden biri olduğu söyleniyor.

Verona Castelvecchio Müzesi (Carlo Scarpa)

Galfetti, kaleyi merkeze alan önerisinde Bellinzona’nın dağınık kent manzarasına bir dizi tipolojik düzenlemeler önerirken, kentin hem en tarihi hem de en çok dikkat çeken noktasına karşı kamusal duyarlılık oluşturmaya çalışmış.

Bu uzun soluklu ve ses getiren projeyi mimarı şu sözler ile tanımlıyor:

Korumak=Transform, 20 yıldan fazla süren restorasyonun uzun sürecini gösteren bir slogan. Çağdaş ve antik arasındaki ilişkide, geçmişin daha fazla değer içerdiği iddiasını desteklemeden bu kaçınılmaz çatışmalarda geçmiş ve günümüz arasında güçlü karşılaştırmalarla yüz yüze gelinebilir. Geçmişte, 6.000 yıl boyunca tepedeki Neolitik köyün doğumundan başlayarak bu ilişki tekrar tekrar bugün karşılaşılan zorluklardan bağımsız olarak oluştu. Bu durum yapıya farklı çağlarda eklenen katmanlardan gelen, bugünkü güzelliğini verdi. Görevim boyunca bu süreci durdurmak istemedim, ona çağdaş dünyada devamlılık vermek istedim. 

Buna rağmen 25 yıllık çalışmadan sonra, ‘bölgenin boyutlarının tanıtımı ve restorasyon kapsamında ölçek’ gibi başlıca çatışmalar hiçe sayılarak; sessizce yapılan çalışmalardan hangileri daha daimi olabilir? Komisyon sadece kayanın tepesindeki binalarla ilgiliydi. Ben kentsel ölçekte restorasyona daha çok inanıyordum. Sonunda, proje şehri destekleme amacıyla bazı ikincil mekanlar geliştirdi; bir park. Bellinzona şehrinde sadece kayalardan yapılmış, taş duvarlı, 4 ağaçlı, gökyüzüne doğru gölü olan bir kamusal park. Park gidip kalınabilecek bir alan dolayısıyla bu öneri kamusal alana doğru bir rota içeriyor, Alpler’deki Maggiore Gölü’ne doğru mükemmel bir manzarayla insanları bağlayan bir boşluk.