Çılgın Ülkenin Çılgın Projesi

Çılgın Proje, iki yıl sonra yeniden gündemimize oturdu. Üstelik Yüksek Planlama Kurulu'ndan da karar çıkmış.

Sırada ihale süreci var. Karadeniz’i kıyıdan doldurdular yetmedi şimdi de musluk takıp boşaltacaklar.

Ne alakası var demeyin; bilim adamları Karadeniz’in, Akdeniz’e göre 30 cm yukarıda olduğunu söylüyor. Yani Karadeniz, Akdeniz’e su gönderiyor, karşılığında tuz alıyor. Doğal bir ticaret var. Ticarete müdahale edildiğinde Karadeniz mağdur olacak. Çünkü daha çok su verecek ama tuz alımını azaltamayacak. Hamsileri daha denizdeyken tuzlamış olacağız!

Bu jeolojik tarafı. Açılacak kanal ile İstanbul’un Avrupa topraklarından ayrılacak tarafı ise jeopolitik kısmı. Bu ikisi uzmanlık alanıma girmediği için denizcilik tarafından projeyi inceleyelim.

Uzunluğu 40-45 kilometreyi bulacak kanal, 30 kilometrelik İstanbul Boğazı’na rakip olacak. Geçiş ücretiyle, pilotaj ve römorkaj masrafıyla kanal, beleş geçiş olan İstanbul Boğazı’na da rakip olacak. Uluslararası antlaşmalarla serbest geçiş hakkı garantiye alınmış boğaz ile 15 milyar dolar harcayarak rekabete kalkış.

Gerçekten Söylendiği gibi Çılgınmış bu Kanal!

Kanalın yıllık gelirleri dahi hesaplanmış; 5-6 milyar dolar. Yılda 17 binden fazla geminin geçtiği Süveyş Kanalı’nın yıllık geliri 5.1 milyar dolar. On iki bin geminin geçtiği Panama Kanalı’nın ise 2 milyar dolar bile değil.

Yılda 48 bin geminin geçtiği İstanbul Boğazı’ndan da böyle bir gelir elde edilebilir. Fakat hiçbir armatör 200 bin dolar verip kanalı kullanmaz. Çünkü avantajı yok.
İngiltere’den Bombay’a gidecek bir gemi Süveyş’i kullanmazsa fazladan 5 bin deniz mili yapmak zorunda. Bir tanker Suudi Arabistan’dan, Amerika’ya Ümit Burnu yoluyla gitmek isterse 2 bin 700 mil fazla yol yapıyor. Atlantik’ten Pasifik Okyanusu’na 9 saatte geçişi sağlayan Panama Kanalı ise kıyaslanamaz bile.

Çılgın Kanalın sağlayacağı böyle bir zaman, yakıt ve kira avantajı yok. Bu nedenle 156 bin dwt’lik bir suezmax tankerin armatörü Süveyş’ten çift yönlü geçiş için 500 bin dolar öder ama Kanal İstanbul’a 50 bin dolar dahi ödemez. Çünkü bugün, günde bu rakamın yarısı kadar bile kazanmıyor.

En dikkat çekici konulardan biri de denizcilik sivil toplum örgütlerinin yorum yapmaktan kaçınması. Çünkü kanal, sadece gemi geçişleri üzerinden pazarlanıyor. Fakat müşteriler ne düşünüyor belli değil. Bu Türkiye’de denizci STK’ların çok güçlü olmadığının bir göstergesi. Belki onlar da benim gibi projenin hayata geçirileceğine inanmıyordu. Proje ihale aşamasına geldiğinde belki Deniz Ticaret Odası, Armatörler Birliği, Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği, Gemi Mühendisler Odası gibi STK’lar proje üzerinde denizciler açısından bir çalışma yapabilir.

Pilotaj ve römorkaj hizmeti veren liman işletmeleri ve armatörler, belki bir kanal işletmeciliğine de soyunabilir, Kim bilir?