“Çocuklara, sanat ve doğanın birlikte tadını çıkarabilecekleri bir neşe mekanı vermek istedim”

Vizyoner sanatçı Niki de Saint Phalle'nin (Amerikalı ve Fransız, 1930-2002) çalışmalarına yönelik New York'taki ilk sergi MoMA PS1'de açıldı.

Fotoğraflar: John Hill

Sanatçı figür heykelleri, İtalya’daki Tarot Garden ve diğer mimari eserleri ile tanınıyor. 1950’lerde kariyerine başlayan Niki de Saint Phalle sanatsal geleneklere meydan okumuş ve açıkça feminist, performatif, işbirlikçi ve anıtsal eserler yaratmış.

Sanatçının ilk büyük ABD sergisi olan “Niki de Saint Phalle: Structures for Life”, 11 Mart – 6 Eylül 2021 tarihleri arasında MoMA PS1’de sergileniyor. Sergide 1960’ların ortalarından sanatçının ölümüne kadar olan tüm işleri; heykeller, baskılar, çizimler, mücevherler, filmler ve arşiv malzemeleri de dahil olmak üzere disiplinler arası yaklaşımını ve sosyal meselelerle olan ilişkisini vurgulayan 200’den fazla eser sergileniyor. Saint Phalle’nin disiplinler arası yaklaşımını, temel sosyal ve politik meselelerle olan ilişkisini vurgulayan sergi; çevreleri, bireyleri ve toplumu dönüştürmek için yarattığı işlere odaklanıyor.

Structures for Life’a ayrılmış üçüncü kattaki galeriler serisinin yaklaşık yarısı, 1985’te Niki de Saint Phalle ile yapılan bir röportajda coşkuyla çocuklar için yaptığı birkaç heykelden oluşuyor.

Serginin sonuna doğru 1976’da Rotterdam’da Boymans-van Beuningen Müzesi tarafından yayınlanan bir sanatçının kitabı görülüyor. Kitap “Siz çocuklar için 2 mimari yapı göstermek istiyorum” cümlesiyle başlıyor.

Saint Phalle daha önce kabul edilmiş sanatsal normlara da karşı çıkıyor. Montaj ve performatif üretim biçimlerinin kullanıldığı sanat eserleri (tuvallerine çekim yapmak gibi) ve Nanas gibi büyük ölçekli heykeller yaratıyor. 1960’ların sonlarından itibaren Saint Phalle, pratiğini mimari projeler, heykel bahçeler, kitaplar, baskılar, filmler, tiyatro setleri, kıyafetler, mücevherler ve kendi parfümünü içerecek şekilde genişletiyor. Bu sergi, sanatçının daha sonraki çalışmalarının özünü oluşturan vizyoner mimari ve ütopik heykellere odaklanarak sanatçının disiplinler arası çabalarını ön plana çıkarıyor.

Saint Phalle fantastik ve figüratif evler, parklar ve oyun alanları üretiyor. Bu yapılar, deneysel toplumların ortaya çıktığını tasavvur ettiği yüklü hayal gücü mekânlarıydı. Yeni bir yaşam tarzına sahip olabileceğiniz, sadece özgür olabileceğiniz yerlerdi. Bu vizyonun merkezinde, 1998’den beri halka açık, Roma dışında devasa bir heykel enstalasyonu olan sanatçının başyapıtı Tarot Garden vardı. Sanatçı bu eseri için “Ziyaretçilere özellikle de çocuklara, sanat ve doğanın birlikte tadını çıkarabilecekleri bir neşe mekanı vermek istedim,” diyor.

1970’lerin ortalarından başlayarak yirmi yıl boyunca inşa edilen ve Mario Botta tarafından tasarlanan bir ziyaretçi merkezine sahip olan Tarot Garden, bir tarot kartı destesinden Major Arcana’yı temsil eden 22 büyük heykele sahip. Bu oyun alanındaki figürlerden bazıları içinde yaşanabilecek kadar büyük. Saint Phalle de aslında bir süre sfenks benzeri bir yapı olan The Empress’de yaşamış. Tarot destesinin 22 Major Arcana’sına dayanan bahçe yapılarının karmaşık ayrıntıları ve organik şekilleri Saint Phalle’nin, sanatın algıyı ve gerçekliği değiştirebileceği inancının altını çiziyor.

Saint Phalle, çalışmalarında sosyal alan siyasetiyle de uğraştı. Kadınların haklarından iklim değişikliğine ve HIV / AIDS farkındalığına kadar değişen konuları ele alarak zamanının acil sorunlarının ele alınmasında genellikle öncü oldu.