Denizli Bir Su Hattı; Haritalama ve Kategorizasyon Çalışması

Alp Emre Çelik ve İzzet İlgün tarafından, Pamukkale Üniversitesi MİM 203 Mimari Tasarım I dersi genelinde; “Antroposen çağda su, yaşam ve mimarlık:  İklim rejimi değişikliği ve Denizli ara kesitinde kentsel mekan araştırmaları” konu başlığı altında yapılan Denizli’de suyun izini sürme çalışması yakın geçmişte izine her yerde rastlanabilen Denizli’nin suyunun silikleşerek artık sadece çeşmeler üzerinden görülebilmesi üzerine dikkat çekiyor.

Denizli’nin Su İlişkisi:

Denizli, diğer birçok kent gibi su çevresinde yoğunlaşan yerleşime sahiptir. Kent belleğinde röperler haline gelen “Denizli Lisesi” ve “askeri bölgeyi” kapsayan alandan çıkmış olduğu bilinen 15 pınar bulunmaktadır. Denizli’nin topografik koşullarından dolayı bu pınarlardan çıkan su evlerin bahçesinden, sokak aralarında bulunan arıklardan geçer. Denizli’de arıklarda akan su; evlerin önünden geçip bahçe sulama ve temizlik işleri için kullanılmıştır. Su yolları kirletilmemiş ve her evin içinden geçen arık özenle temiz tutulmuştur. Pınarlar üzerinde bulunan değirmenlerin çalışmasını sağlamıştır. Çeşmeler ve değirmenler gibi suyla birlikte var olan unsurlar mahalle isimlerine de etki etmiştir. Günümüzde görünmeyene dönüşmüş olsalar da kent belleğinde isim olarak varlıklarını sürdürmektedir. Özellikle 1970’ten sonra yaşanmaya başlanan hızlı göç, nüfus artışı, alt ve üst yapı çalışmaları ve önlenemeyen çevre kirliliğinden dolayı arıklar kanalizasyonlara verilmeye başlanmıştır. Kirlenen arıklar bir süre sonra üzeri örtülerek ya da künkler içine alınarak kapatılmıştır. Kentteki görünürlüğü azalmış kentli ile ilişkisi yok olmuştur. Fakat aynı kaynakların noktasal tezahürleri olan çeşmeler varlığını sürdürmektedir. Denizli’de çeşmeler kavşaklar, sokak başları, cami önleri, çıkmaz sokak sonları ve halkın gerek duyduğu yerlerde yani her yerdedir.

Çalışmanın çerçevesi ve yöntem:

Pamukkale Üniversitesi MİM 203 Mimari Tasarım I dersi genelinde; “Antroposen çağda su, yaşam ve mimarlık:  İklim rejimi değişikliği ve Denizli ara kesitinde kentsel mekan araştırmaları” konu başlığı altında yapmış olduğumuz Denizli’de suyun izini sürme çalışması yakın geçmişte izine her yerde rastlanabilen Denizli’nin suyunun silikleşerek artık sadece çeşmeler üzerinden görülebilmesi üzerine dikkat çekmektedir.

Denizli’de suyun izi verilerine erişim, arşiv kaynaklarından başlayıp günümüzde ara sokaklarda bulunan çeşmelerin haritalanması ve kategorilendirilmesi ile görünür kılınmaya çalışılmıştır.

Çeşmeler Denizli halkının belleğinde tuttukları veriler ve kentin sokaklarında hem faal olanlar hem de kullanım dışında kalanlar olarak bir tür haritalama kompozisyonu içerisinde işaretlenmektedir.

2019 yılında yapılan bu çalışmayı, mimari mecralarda görünür kılınması gerektiği cesareti ile ortaya koyuyoruz.

Çıkarımlar:

Bu çalışma ışığında Denizli ilinin su politikaları ve kentleşme ilişkileri üzerinden okumalar yapılabileceğini düşünüyoruz. Ayrıca yerel yönetim kararlarının kentsel bellekte yıkıma sebep olabilen kentleşme arızalarına da işaret etmek istiyoruz. Çalışmaya yaklaşım olarak derenin izinin sürülmesi dışında, tersine bir yıkım düşüncesi üzerinde durmuyoruz.

Web Sitesi:

Çeşmelerin işaretlenmesi ve kategorizasyon işlemleri bir harita üzerinde çalışılarak fotoğraflarıyla beraber https://birsuhatti.tumblr.com/ internet sayfası üzerinde toplanmıştır.

Aynı zamanda çeşmelerin yerlerine de sayfadaki açıklama kısmından erişilebilmektedir.

Stüdyo Yürütücüleri:

• Burak Altınışık
• Ayşe Nur Şenel Fidangenç
• Dilek Avsan
• Ecehan Kıvılcım
• Büşra Bağcı

Ekip Üyeleri:

• Alp Emre ÇELİK
• İzzet İLGÜN