- 9 Şubat 2023
- 10455 defa okundu.
Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı Üzerine Notlar: 03
Japonya Mimarlar Enstitüsü (JIA) ve Japonya Asismik Emniyet Organizasyonu (JASO), ilki Kobe Depremi’nin ardından yayınlanan “Mimarlar İçin Depreme Dayanıklı Tasarım” el kitabının önemini vurguluyor ve yenilenmiş versiyonunundan bugün bilgi paylaşmaya devam ediyoruz.
Serinin 3. yazısı olan bu içerikte kitabın Yaşayan Çevre ve Gelecekte Deprem Felaketine karşı Önlemler bölümü altında düzenlenen Gelişmiş bir bilgi toplumu ve felaket önlemleri başlığını yayına açmayı, ülkecek geçirdiğimiz bu zor günlerde kıymetli bulduk. Kitabın bu kısmında bir felaket önlemi olarak gelişmiş bir bilgi toplumunda bilgiye erişimle ilgili meseleler detaylandırılıyor, bilgiye erişimin de bir afet önlemi olarak düşünülmesi gerekliliğine vurgu yapıyor.
Gelişmiş bir bilgi toplumu ve felaket önlemleri
Bilgiye erişim için afete karşı önlemler şunları içerir:
1) İletişim araçlarının sağlanması
2) Güvenlik onayı araçlarının sağlanması
3) Elektronik verilerin yedeklenmesi
4) Bilgi sistemleri için yedekleme sistemleri
5) Bilgi sistemlerinin depreme dayanıklılıklarının arttırılması
6) Basılı bilgilerin sunulması
İletişim araçlarının sağlanması
Bazı şirketler, iletişim olanağı sağlamak için sabit hatlı telefon, cep telefonu, uydu telefonu, faks, bilgisayar e-postası, cep telefonu e-postası, web vb. çeşitli iletişim aracının kullanımını düşünmeye ihtiyaç duyar ve birden fazla iletişim şirketi veya ağ sağlayıcısı ile çalışmanın yanı sıra tek bir iletişim hattından birden fazla sinyal gönderme konusunda uzlaşır.
Ek olarak kesintilere yanıt vermek için genellikle iç mekanda güç jeneratörleri ve piller kurulur. Lakin, herhangi bir elektrik ya da internet kesintisinde iletişim 1 hafta kadar sürede onarılabilir, sabit hatlı ve cep telefonlarındaki tıkanıklığın çözümü ise 1-2 haftayı bulabilir. Sosyal ve/veya ekonomik amacı aşırı derecede önemli olmayan sıradan firmaların bu karşı önlemlere yoğun yatırım yapmasına daha az ihtiyacı vardır.
Güvenlik onayı araçlarının sağlanması
Afet Acil Durum Mesaj Kadranı bireysel kullanım içindir. Belirli bir büyüklüğün üzerindeki firmalar kendi güvenlik doğrulama sistemlerini kurmalıdır. Basit olasılık teorisine dayalı olarak, büyük depremlerin bir tatilde veya gece meydana gelme olasılığının yüksek olduğu göz önüne alındığında, işverenlerin otomatik bildirim sunan güvenlik doğrulama hizmetleri sağlayıcılarıyla sözleşme yapmayı düşünmeleri pekâlâ bir yükümlülük olabilir. Japonya Meteoroloji Ajansı (Japan Weather Association) ile deprem bilgilerini paylaşan son güvenlik doğrulama hizmetleri, cevap e-postalarının düzenlenmesi ve afet kontrol merkezlerine iletilmesinin kadar güvenlik onayı e-postalarının sağlayıcı sistem merkezlerinden memurlara ve çalışanlara otomatik olarak iletilmesi dahil olmak üzere işlevler sağlar.
Elektronik verilerin yedeklenmesi
Kitapta bahsi geçen Japona Bakanlar Kurulu tarafından yayınlanan yönergeye göre; gerekli bilgilerin yedeklenmesinin sağlanması ve aynı felaketten zarar görme olasılığı olmayan bir yerde saklanmasının yanı sıra, özellikle önemli faaliyetleri destekleyen herhangi bir bilgi sistemi için bir yedekleme sistemi oluşturulması şart.
Yedekleme verileri, merkez ofisi gibi bir bazda (aynı bina içinde) veya farklı bir yerde (teyplerin saklandığı bir yer, bir ağa bağlı uzak bir site, vb.) saklanabilir. İlk durumda, felaketler için hazırlanan geri yükleme ve kurtarma işlemlerinin kesin olarak doğrulanmasıyla birlikte, genellikle haftada bir tam yedekleme ve diğer günlerde artımlı (veya diferansiyel) yedekleme gerekir.
Taban yeterli deprem direncine sahip olduğunda, sunucu ve veri kütüphanesi depreme dayanıklı olduğunda (veya izolasyon plakaları ile sismik olarak izole edildiğinde), her şeyden önce bu yöntem benimsenmelidir.
Merkez gibi bir üsse yapılan yedekleme bantları, bir emanet kasası şirketi görevlendirerek uzak bir depoda saklanabilir.
Sonrasında uzak yedeklemeler, belirlenmiş bir yedekleme sunucusuna (veya yedeklemeye tabi bir sunucuya) ve veri yedekleme hizmetlerinin ağ sağlayıcısının veri merkezinde kurulu bir veri yedekleme sistemine bağlanarak yapılır. Bu nedenle, yedekleme verileri sağlayıcının veri merkezinde saklanır. Veya, örneğin Osaka örneğinde olduğu gibi, bir şube, merkez ofise eşdeğer düzeyde bir bilgi sistemi ile donatıldığında, sistem genellikle bir yedekleme sistemi olarak kullanılabilir. Bu nedenle, yedekleme verileri sağlayıcının veri merkezinde saklanır.
Bilgi sistemleri için yedekleme sistemleri
Depreme dayanıklılık performansını artırmaya yönelik alınması gereken önlemler arasında, sunucuların ve veri kitaplıklarının sismik olarak sabitlenmesi, yeterli kablo uzunluğunun sağlanması, boru bağlantılarında esnek bağlantıların kullanılması, sismik olarak yalıtılmış zeminlerin (veya izolasyon plakalarının) döşenmesi ve elektrik güç kaynakları ve hatları dahil olmak üzere ekipmanın çoğaltılması önem arz eder. Sunucular gibi hassas cihazlar, herhangi bir elektrik gücü ve/veya voltaj değişiminden etkilenmeye eğilimlidir ve bu nedenle, bir elektrik kesintisi sırasında voltaj aniden düşerse, bilgisayarlardaki elektronik verilerin zarar görmesi muhtemeldir(veri kaybı, dosya hasarı vb). Bu yüzden sistemde kurulum için UPS(kesintisiz güç kaynağı) düşünülmeli, kesinti meydana geldiğinde UPS sistemin güvenli bir şekilde kapanması için yeterli süreyi sağlamak üzere sisteme yerleşik bir bataryada depolanan elektriği eşzamanlı olarak sağlar ve bir kapatma sinyali iletir. Sosyal ve/veya ekonomik misyonu büyük olan firmalar söz konusu olduğunda, kurum içi jeneratör (acil durum ve düzenli kullanım için) kurulumları düşünülmeli.
Önemli kamu idaresi tesisleri, afet üssü hastaneleri ve finans kurumlarının bilgisayar merkezleri gibi elektriğin kesilmemesi gereken yerler bazen kurum içi jeneratörler kullanarak 3 günden fazla elektrik sağlayabilir. Lakin, sosyal ve/veya ekonomik misyonu çok büyük olmayan büyük şirketlerin merkez binaları söz konusu olduğunda, şirket içi güç jeneratörleri genellikle sadece birkaç saat (3 ila 8 saat) elektrik enerjisi sağlayabilir. Bina içi bir jeneratörün faydalarının sadece elektrik enerjisi sağlamak değil, afetzedelerin acil tahliye ve kurtarma koşullarını sağlaması, hasar durumlarının denetlenmesi ve minimum fonksiyonların sağlanması, acil durum yayını, aydınlatma, havalandırma ve yangın anında su tahliyesi gibi pek çok açıdan kritik bir mesele.
Basılı bilgilerin sunulması
Öncelikle yedekleme gerektiren belgeler seçilmeli. Ofis yönergeleri, “bir şirketin hayatta kalması için hayati derecede önemli olan ve ikame edilemeyecek belgelerin (hayati kayıtlar olarak adlandırılır) yedeklerinin alınmasını tavsiye eder ve ayrıca “afet anında acilen ihtiyaç duyulan belgeler olduğunu belirtir. Çizimler, vaziyet planları, kalite kontrol belgeleri vb. ile kurumsal yönetim/iç kontrolün sürdürülmesi, yasalara uyum ve hesap verebilirliğin sağlanmasına yönelik belgeler ile hak ve yükümlülüklerin tesis edilmesine yönelik belgeler dahil olmak üzere hemen ihtiyaç duyulmayan belgeler, ve alacakların ve borçların sağlanması gibi bildirimlerin yapılması elzemdir.
Depolama ilkesi, “fillen gerçekli olan şeyleri” güvenli bir yerde saklamaktır. Yazarın bir BCP (iş sürekliliği planı) hazırlamasına destek verdiği bir üst düzey yönetici, fiili şeyleri komşu bir bankanın depreme dayanıklılığı yüksek bir kiralık kasasında saklıyor. Şirketin en önemli kayıtları, baş ofisteki bilgisayarlar tarafından yönetilebilecek şekilde elektronik bir formatta listelenmiş ve arşivlenmiş. Üstelik, fiili gerçekliği olan şeylerin fotokopileri yangına dayanıklı bir yerde saklanıyor. Burada bahsedildiği gibi üçlü önlem bir arıza durumunda güvenli sistemler kurar.
Kullanımı ucuz ve kolay olduğu için dijitalleştirilmiş belge yönetimi birçok firmaya entegre edildi. Birtakım önlemlerin alındığı durumlarda, fiili gerçekliği olan şeylerin uzak bir şubede saklanması en kötü senaryoya karşı alınmış bir önlemdir.
Sonuç olarak sadece elektronik verilerin güvenliği değil, aynı zamanda sözleşme belgeleri ve kayıtların kopyaları gibi gerçek şeylerin (orijinalleri) de Büyük Doğu Japonya Depremi’nin ardından yaşanan kargaşanın açıkça gösterdiği gibi büyük önem taşıdığını bilmek gerek. Burada yalnızca basılı belgeler ele alınmış olsa da, şirket mührü, şirketin banka hesapları için şirket mührü, çeşitli diğer mühürler gibi olası baskısı alınacak herhangi bir öğenin de güven içinde saklanması mühim.
Mimarlar, mühendisler ve çeşitli uzmanların işbirliğiyle hazırlanan kitapçık, deprem sırasındaki hasarın konsept, tasarım ve inşaat teknikleriyle nasıl azaltılabileceğini ele alıyor. Hazırlanan el kitabına ücretsiz olarak buradan erişebilirsiniz.
Etiketler
