Doğa İçin Tasarla: Kuş Yuvası Tasarımı

Necmettin Erbakan Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü öğrencileri tasarladıkları kuş yuvalarını doğaya kazandırdı.

Kuş ve Bulut

Kuşçu amca!
Bizim kuşumuz da var,
Ağacımız da.
Sen bize bulut ver sade
Yüz paralık.

Orhan Veli
(Varlık, 15.3.1940)

2020-2021 Eğitim Öğretim Uzaktan Eğitim Döneminde, Necmettin Erbakan Üniversitesi Mimarlık Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Mehmet Uysal, Doç. Dr. Yavuz Arat ve Arş. Gör. Dr. Meryem Alagöz’ün yürütücülüğünü yaptığı, Arş. Gör. Elif  Şen, Arş. Gör. Sevim Gülen Türker,  Arş. Gör. Gevher Sayar ve Arş. Gör. Melike Güner’in değerli katkılarıyla gerçekleşen temel tasarım dersi kapsamında, Mimarlık 1.sınıf öğrencileri, pandemi süreciyle birlikte herkesin farkındalığının arttığı doğal yaşam alanımızın ne kadar önemli olduğu vurgusu ile çeşitli kuş türleri için özgün yaşam alanları tasarladılar.

Bu çalışmanın amacı modül kavramından hareketle asal geometrilerin kullanıldığı hacimsel modülasyon oluşturmak ve üç boyutlu mekânsal kurguya referans veren bir üretim sistemi geliştirmekti. Öncelikle modül kavramı asal geometrik formlar temel alınarak plan düzleminde iki boyutlu üretim biçimleri üzerinden irdelendi. Seçilen asal geometrileri tanımlayan bir ızgara üzerinde modül mantığıyla üretilme potansiyelleri araştırıldı. Izgaranın ana birimi ve bu birimin üst katlarından oluşturulmuş olan plaksal elemanların bir araya getirilmesiyle hacimsel modüller tasarlandı. Bu hacimsel modüller ile öğrencilerden ritim, tekrar, kontrastlık, çeşitlenme, simetri-asimetri, odak oluşturma, hiyerarşi, uyum, bütünlük, birlik gibi temel tasarım ilkeleri ışığında anlamlı bir kompozisyon üretilmesi beklendi. Bu bağlamda tasarımlarda doluluk-boşluk/negatif-pozitif ilişkisinin iyi kurgulanması ve modüllerin dengeli bir biçimde bir araya getirilmesi hedeflendi. Bununla birlikte, kuş türleri tarafından yuvaların daha kabul edilebilir olması ve aidiyetlik hislerinin artması için doğaya uyumlu olarak bu modüllerin konumlanacak alana entegre olması istendi.

Öğrencilere bir kuş yuvasının kuşun kuluçkaladığı, yavrularını yetiştirdiği, hayatlarını geçirdiği kısaca “yaşama-barınma” eylemlerini gerçekleştirdiği açık, yarı açık ya da kapalı mekânlar olduğu hatırlatılarak, bu yuvaları tasarlarken belirli kriterleri dikkate almaları gerekti. Bu bağlamda,

— Pandemi sürecinde üniversite ortamından uzak, bulundukları farklı şehirlerde tasarım süreçlerini gerçekleştiren öğrencilerin, bulunduğu yerde yaşayan kuş türlerini öğrenip, yuvayı hangi kuş türü için tasarlamayı hedefledikleri belirlendi. Tasarlanacak yuvanın her kuş türüne göre değişen boyut ve fonksiyonlara cevap verebilir nitelikte olmasının önemi belirtildi.

— Öğrencilerden, seçilen kuş türünün doğal ortamda kapalı, açık ya da yarı açık olmak üzere hangi tip yuvalar yaptıklarını araştırmaları istendi. Burada, öğrencinin “kapalı, yarı açık ve açık mekan kavramları” hakkında bilgi sahip olmaları sağlandı.

— Her kuş türünün doğası gereği tercih ettiği yuvanın nereye ve nasıl konumlanacağının önemi vurgulanarak öğrencilerden bu konuda araştırma yapmaları istendi. Bazı kuş türleri asılan (asma) yuvaları tercih ederken, bazı kuş türleri de herhangi bir yere entegre edilmiş yuvaları tercih etmekte olduğu tespit edildi. Bu kapsamda öğrenciler, asma yuvalar için ip ya da tel ile asılan yuvaları tercih etmesi, bazı kuş türleri için yapılan yuvalar da herhangi bir zemine monte edilmiş olarak tasarlanması gerektiği ve bu tercihin de tasarıma yön vermesi gerekliliği vurgulandı.

Atölye sonucunda tasarlanan kuş yuvaları doğal ortamda yerlerini alarak, bir sosyal sorumluluk görevine de katkı sağlamış oldular. Temel Tasarım final atölyesi ile öğrencilerin doğa, tasarım, hacim/mekân, canlı ve sosyal sorumluluk bağlamında bilinçlenmeleri sağlandı.