Doğa Tahrip Edilince Risk Yüzde 149 Arttı

Ekoloji uzmanı Doç. Dr. Turan Yüksek’in hazırladığı rapora göre Doğu Karadeniz’de kızılağaç baltalıklarının çay üretim alanlarına dönüştürülmesi erozyon riskini yüzde 149 artırdı.

Artvin’in Hopa ilçesinde yaşanan felaket, Doğu Karadeniz bölgesindeki sel, heyelan ve taşkın riskini bir kez daha gündeme getirdi. Özellikle Rize ve Artvin illerindeki doğal alanların tahrip olması ve dere yataklarının istinat duvarlarıyla çevrilmesine karşı çıkan uzmanlar, Hopa’da yaşanan felaketin tekrarlanabileceği uyarısında bulunuyor. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden ekoloji uzmanı Doç. Dr. Turan Yüksek de “Rize Yöresinde Yanlış Arazi Kullanımı ve Neden Olduğu Çevresel Sorunlar” başlıklı 45 sayfalık akademik raporunda, sorunu çarpıcı şekilde ortaya koyuyor.

Yüksek’in, Rize özelinde hazırladığı ve Doğu Karadeniz’deki durumu yansıtan raporda kızılağaç baltalıklarının tahrip edilerek çay plantasyonlarına dönüştürülmesi sonucu erozyon riskinin yüzde 149 arttığı belirtiliyor. Raporda öne çıkan bazı bölümler şöyle:

TOPRAK KAYMASI OLAN ARAZİLER ÇAYLA KAPLI: Pazar havzasında yapılan bir çalışmada kızılağaç baltalıklarının tahrip edilerek çay plantasyonlarına dönüştürülmesi sonucu topraklarda erozyon olma olasılığının yüzde 149 arttığı tespit edilmiştir. Erozyon olma olasılığının yüksek çıktığı arazide 11 Kasım 2001 tarihinde meydana gelen heyelan sonucunda 10 dönüm büyüklüğünde arazi tahrip olmuştur. Toprak kaymasının olduğu arazilerin tümünün çayla kaplı olması ve arazinin, eğim itibariyle havzanın en düşük eğimli (yüzde 26) olması dikkat çekicidir.

TARIMA ELVERİŞLİ TOPRAK YÜZDE 3: Rize’de işlemeli tarıma uygun arazi yok denecek kadar azdır. İl genelinde arazilerin yüzde 96.93’ü tarıma elverişli olmayan araziler üzerindeyken, toplam arazinin sadece yüzde 3.07’si toprak işlemeli tarıma uygun olan arazilerden oluşmaktadır. Rize arazi varlığının yüzde 82.58 sarp ve yüzde 15.16’sı çok dik eğimlidir. Rize arazilerinin yüzde 84.68’sinde değişik şiddet ve derecede su erozyonu görülmektedir.

ARAZİLER AMAÇ DIŞI KULLANILIYOR: Rize’de tarıma elverişli 2 bin 677 hektar araziden 627 hektarı amaç dışı kullanılmaktadır. Bu arazilerin amaç dışı kullanılması ormanlık alanlardaki sosyal baskıyı artırmakta, ayrıca taban arazilerinin yerleşim yeri olarak kullanılması derelerdeki akımın yükselmesi ile birlikte bu alanlarda can kaybı ve maddi zarar oluşturma riskini daha da artırmaktadır. Derenin mansap bölümünde yapılan hatalı tesisler nedeniyle yüksek akımlar sonucu meydana gelen sel ve taşkınların oluşturduğu zararlar daha da artmaktadır.

Ağırlığının 10 katı suyu tutuyor
Rapora göre orman altında oluşan ölü örtü kendi ağırlığının 10 katı kadar suyu tutabiliyor. Havzaların orta ve yukarı kesimlerinde bulunan koruyucu orman örtüsü de derelerdeki akım üzerinde önemli bir etkiye sahip. Toprak koruma yeteneği yüksek olan bitki örtüsünün tahrip edilmesi heyelana zemin hazırlıyor.

Çaylık alanlar 32 kat arttı
Rapordaki dikkat çekici başka bir nokta da 70 yılda çay üreticisi sayısının 112 kat artması. Üreticinin toplam nüfusa oranı 1940 yılında yüzde 1.1 iken günümüzde bu oran yüzde 60’a çıkmış. 70 yıllık sürede çaylık alanlar da 32 kat artmış.