Dünya yerele, biz tersine

Kentsel dönüşüm müdürlükleri kurulmasıyla ilgili karar Resmî Gazete'de yayımlandı. Uzmanlar tepkili: Dünya daha fazla demokrasi için yerelleşiyor, biz tersine gidiyoruz.

Bakanlar Kurulu kararıyla İstanbul, İzmir ve Bursa’da Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlükleri kurulması şehir plancıları ve mimarlar tarafından tepkiyle karşılandı. Resmî Gazete’de yayımlanan karara göre kentsel dönüşüm bu müdürlükler aracılığıyla koordine edilecek. Uzmanlar, hükümetin aldığı kararın yerel yönetimleri kentsel düzenlemelerde safdışı bırakacağı görüşünde. Kentsel dönüşümün bir inşaat faaliyeti değil bir kent projesi olarak görülmesi gerektiği uyarısında bulunan şehir plancıları ve mimarlar, düzenlemenin Türkiye’nin de taraf olduğu Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’na aykırı olduğunu kaydetti.

Giderek merkezîleşiyoruz

Mimar ve Kent Plancısı Erbatur Çavuşoğlu, dünyada bütün ülkelerin demokratikleşmek için yerelleştiğini ancak Türkiye’nin TOKİ ve Şehircilik Bakanlığı ile daha fazla merkezîleştiğini söyledi. Çavuşoğlu şunları söyledi: “Merkezîleşme sadece şehircilik alanında değil diğer alanlarda gittikçe artıyor ve daha çok totaliterleşme söz konusu. Onun için bu müdürlükler kararını saçmasapan buluyorum. Türkiye’de yerel yönetimlere özerklik ve çalışma alanı tanınmıyor. Bütün yetkileri merkezde toplayan tamamen antidemokratik yasalar çıkarıldı. İstanbul gibi bir metropolü Ankara’dan yönetmek mümkün değil.”

Belediyecilik 1980’lere döner

Şehir Plancısı ve Mimar Erhan Demirdizen ise kentsel dönüşüm müdürlükleri kurarak kentsel dönüşüm işini merkezî yönetime aktaran Türkiye’nin, AB’nin 20 yıldan beri uyguladığı Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’na aykırı davrandığını söyledi. Demirdizen, “Kentsel dönüşüm konusunda doğrudan yerel katılım gerekiyor. Katılım olmadan yapılan merkezî yönetim projeleri dünyada da başarılı olamadı. Buna karşılık Avrupa yerel katılım sağlayarak dönüşüm gerçekleştirdi ve başarılı oldu. Kentsel dönüşüm yasasıyla yerel halkın dava açması engellendi. Bütün bu uygulamalar ve alınan kararlar Türkiye’de belediyeciliği 1980’li yılların öncesine geri götürecek. Bakanlıkların şube müdürlerinin kapısında belediye başkanlarının sıraya girdiği bir resim yeniden yaşanabilir.”

Böyle kentsel dönüşüm olmaz

Mimar Korhan Gümüş, kurulacak Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlükleri’nin belediyelerle ilişkilerinin belli olmadığını belirterek uygulamanın 19’uncu yüzyıldan kalma bir modele benzediğini söyledi. Gümüş, kentle ilgili mimari konuların belediyeler tarafından planlandığını ve belediyelerin yanında da ayrı bir müdürlük kurulduğunu ifade ederek uygulamaya alelacele karar verildiğini söyledi. Gümüş sözlerine şöyle devam etti: “Yerel yönetimlerin sosyal hizmetler, kültür ve güvenliği içine alarak bir otorite oluşturması lazım. Tüm dünyada yapılan bu. Demokratik yönetimlerde halkın yaşam biçimiyle, kültürleriyle, istihdam konularıyla katılımı gerekir. Teknik müdürlük seviyesinde kentsel dönüşüm yönetilemez. Kentsel dönüşümü bir müteahhitlik ve inşaat çalışması olmaktan çıkarmak lazım.”

Çevre ve Şehircilik Bakanı ehliyetli değil

Dünyadaki kentsel dönüşüm projelerinin Türkiye’dekinin tam tersi olduğunu söyleyen Gümüş, “Dünyanın her yerinde kentler insanla yapılır. Böyle insansız bir kent, insanı dışlayan bir kent anlayışı olur mu? Proje yaparak, müteahhite vererek, TOKİ konutu yaparak kentsel dönüşüm yapılmaz. Bu konuda bakanın ehliyeti ne yazık ki yok. Yapılan bana göre TOKİ anlayışının devamı” dedi.