Eğik Mimarinin Önemli İsmi “Paul Virilio” Hayatını Kaybetti

60'lı yılların vizyoner mimarı Claude Parent ile birlikte "Eğik Mimari Teorisi"*ni geliştiren ve "Architecture Principe"yi kuran Fransız kent bilimci ve estetik felsefecisi Paul Virilio 10 Eylül'de vefat etti.

Paul Virilio 1932 yılında Paris’te doğdu. Çocukluk yılları, savaş nedeniyle büyük hasar gören Nantes kentinde geçti; “kaybolmanın estetiği” olarak adlandırdığı şeyle ilk karşılaştığı yer de burası oldu. 1950’lerde önemli ressamların yanında vitraycı olarak çalıştı. 

Kendisini bir şehirci, şehir düşünürü olarak tanımlayan Virilio teknik, hız, sınırların yok olması, savaş, maddesizlik gibi konuları merkezine alan kendine özgü bir düşünce oluşturdu. Virilio’nun görüşlerinin temel taşını oluşturan, Türkçe’deki ilk kitabı olan Hız ve Politika dışındaki başlıca kitapları şunlardır: L’insécurité du territoire (1976, Arazinin Güvensizliği), La machine de vision (1988, Görme Makinası), Esthétique de la disparition (1989, Kaybolmanın Estetiği), La vitesse de libération (1995, Özgürleşme Hızı).**

1960’larda ise bir arkeoloji çalışması esnasında Naziler tarafından Fransa’nın Atlantik sınırı boyunca inşa edilen sığınakları keşfeden ve eğik mimari için ilham alan Claude Parent ile birlikte “Eğik Mimari Teorisi”ni geliştirdi.

Paul Virilio ve Claude Parent

 “Eğik Mimari Teorisi”

© Philippe Magnon

Mimari Principe’nin 1963’te geliştirmeye başladığı eğik mimari teorisi, kararsızlık ve dengesizliğe dayanan zeminle yeni bir ilişki kuruyordu. Bu teoriye göre eğimli düzlem, daha geniş bir kullanım alanına sahip bir yüzey oluşturmayı mümkün kılıyordu. Hem kat hem de bölüme dönüşen yaşanabilir alan, bireyin serbest dolaşımına ve onun kişisel “potansiyel yükü”yle, mimari dinamiğe katılımına imkan sağlıyordu. 

© Philippe Magnon

Sainte-Bernadette-du-Banlay Kilisesi, Nevers

Eskiz: Michel Carrade

1963-1966 yılları arasında tasarlanan Nevers’teki Sainte-Bernadette du Banlay Kilisesi, iki araştırma hattının iç içe geçmiş haliydi:

• Paul Virilio’nun Atlantik kıyısı boyunca sığınaklar ile ilgili yaptığı çalışma (Bunker Archeology, 1958-1975)
• Claude Parent’in plan üzerinde yaptığı kırılma ve devrilme çalışması

Eskiz: Paul Virilio

Maison Mariotti, Saint-Germain-en-Laye

1967-1970 yılları arasında tasarladıkları Maison Mariotti ile, Parent ve Virilio, tek bir aile evinin programına eğik fonksiyonun teorisini uyguladılar.

© François Lauginie

Fransa’nın Yvelines bölgesinde, Saint-Germain-en-Laye’de bulunan bir arazinin eğimli bir arsası için tasarlanan bu deneysel ev, farklı seviyelerde bir eğime yayılan eğimli “köprü hacmi” ile ilgili araştırmalarını gösteriyordu.

© François Lauginie

Architecture Principe Dergisi

Claude Parent ve Paul Virilio, 1966’da birbirine bağlı bir zincir oluşturan 9 sayılık dergiden oluşan Architecture Principe anlatısını oluşturdular. Mayıs 1968’deki olaylar nedeniyle ortaklıklarını sona erdirdiler ve Paul Virilio aynı yıllarda mimarlık dersleri vermeye başladı.

En son olarak Ecole spéciale d’architecture’da ders verdi, yöneticilik yaptı ve 1987’de Fransız Ulusal Mimari Eleştiri Ödülü’nü aldı.

*Oblique Architecture

**https://www.idefix.com/Yazar/paul-virilio/s=221407