En Güzel Kent Duvarları

Baktığımız en güzel "Kent Duvarları"nı Burhan Doğançay çizmişti.

Ünlü ressam Burhan Doğançay 16 Ocak 2013 günü hayatını kaybetti. Çoğumuz onu günlük hayatta alelade gelen kent duvarlarını bakmaya doyulmaz hale getirdiği “Kent Duvarları” sergisinden, kimi ise tüm sanat hayatı boyunca verdiği onca diğer eserinden hatırlıyor. Bu haberimiz Burhan Doğançay’ı daha yakından tanımak isteyenler için.

1929 İstanbul doğumlu Burhan Doğançay, Ankara Üniversitesi’nde hukuk eğitimi aldı ve 1955’te Paris’te ekonomi doktorasını bitirdi. Doğançay, bir yandan akademik eğitimine devam ederken, diğer yandan dönemin ünlü ressamı ve orduda harita subayı olan babasının, Adil Doğançay’ın teşvikiyle başladığı resim çalışmalarını hiç aksatmadan sürdürdü.

Paris’teki öğrencilik yıllarında La Grande Chaumiere’de resim çalışmalarına katılan Doğançay, doktorasını bitirip Ankara’ya döndüğünde Sanat Sevenler Kulübü’nde babasıyla ortak sergiler açtı.

Doğançay’ın, 1961’de, 22. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’ne beş resmi kabul edildi ve 1962’de New York’a gitti. Her şey 1963 yılında Manhattan 86. Cadde’de dolaştığı bir gün gözüne takılan bir ayrıntıyla başladı. “Hayatımda gördüğüm en güzel soyut resimdi bu.” dedi Doğançay. Bu görüntüyle çarpılan Doğançay, hemen cebinden eskiz defterini çıkardı ve gördüklerini defterine çizdi. Sonra atölyesine dönüp çalışmaya başladı… Böylece kent duvarları aracılığıyla kendisini modern sanatın ana akımına yerleştirecek süreç de başlamış oldu.

Guggenheim Müzesi Yönetici Thomas Messer’in yapıtlarından birini müze koleksiyonuna alması, Doğançay’ın bu zorlu mücadeleden galip geleceğine olan inancını daha da pekiştirdi. “Genel Kent Duvarları” serisini, “Kapılar”, “Sapak”, “New York Metro Duvarları”, “Hücum”, “Kurdeleler”, “Koniler”, “Gemiler” serileri izledi.

“Ortaya Çıkış” adlı yapıtı UNICEF tarafından tebrik kartına basılan Doğançay’ın 1975’te çıktığı İsrail gezisi, “Dünya Duvarları” fotoğraf serisinin de başlangıcı oldu.

New York duvarlarıyla başlayacak önemli esin kaynağı olan “Duvarlar” serisine de aynı yıllarda başlayan Doğançay, 1975’te 114 ülkeyi kapsayacak “Dünya Duvarları” fotoğraf projesine başladı.

Bu projenin ürünlerini 1982’de Paris’te Georges Pompidou’da “Fısıldayan Duvarlar” adı altında ilk kez sergileyen sanatçının tasarımları, 1983’te Fransa’nın ünlü halı merkezi Aubusson’dan duvar halısı olarak dokunmaya başlandı.

1986’da büyük bir onarım geçiren Brooklyn Köprüsü’nün 19 büyük boy fotoğrafı, New York’un 100. yıl kutlamalarında JFK Uluslararası Havaalanı’nda iki yıla yakın sergilendi. Daha sonra bu fotoğraflar “Walls of the World” adı altında kitap olarak yayınlandı.

Yurtdışında hızla yükselen Doğançay’ın Türkiye’ye dönüşü ise oldukça etkili oldu. Türkiye’nin önde gelen galericilerinden Yahşi Baraz, Doğançay’ın 15 yıl aradan sonra İstanbul’daki ilk sergisini düzenledi. Yapıtlar uluslararası galeri fiyatlarından satışa sunuldu ve tamamı satıldı. Dr. Nejat Eczacıbaşı Vakfı desteği ile 2001 yılında ilk Retrospektif Sergisi’ni Dolmabahçe Sarayı’nda açan Doğançay’ın, 2003 yılının Haziran ayında “Hat Sanatına Saygı” isimli çalışması, Brüksel’deki yeni Avrupa Parlamentosu Binası’na asıldı.

1995’te Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Büyük Ödülü’yle onurlandırılan Doğançay, Türkiye’deki ilk retrospektif sergisini 2001’de Nejat Eczacıbaşı Vakfı sponsorluğunda Dolmabahçe Sarayı’nda açtı. 2000’li yıllarda uluslararası müzelerin Doğançay’ın yapıtlarına olan ilgisi arttı.

Ayrıca 1987’de 1. İstanbul Bienali’nde sergilenen “Koniler” serisinden üç büyük tablosundan “Mavi Senfoni”, 2009’da 2.2 milyon Liraya satılmış ve yaşayan bir Türk ressamının en yüksek bedelden satılan tablosu olarak Türk resim tarihine geçmiştir.

Türk sanat tarihine bu denli büyük değer katmış, modern ve çağdaş sanat arasında köprü olan Doğançay’ı kaybetmenin hüznü içerisinde olduğumuzu belirterek, baktığımız tüm kent duvarlarında onu göreceğimizi biliyoruz.

Burhan Doğançay’ın cenazesi 18 Ocak Cuma günü, Teşvikiye Camii’inde kılınacak öğle namazını müteakip, Bodrum – Turgutreis kabristanına defnedilecektir.