Feminist ve Kuir Kitap Listesi I

Arkitera Feminist ve Kuir Kitaplık için mimarlık ve sanat üzerine feminist ve kuir kuramdan beslenen kitapları arıyoruz.

Bu bir liste, her sene eklenerek çoğalmasını umduğumuz bir listenin nüvesi demek daha doğru belki de… Türkçe dilinde yayınlanan, sanat, mimarlık ve mimarlığa dokunduğunu düşündüğümüz diğer alanların feminist ve kuir kuram(lar)la bağlantılı okumasını yapan, yine bu alanı destekleyen ilgili saha çalışmalarını okuyucuyla buluşturan kitapların bir listesini oluşturmayı ve her sene yenilerinin eklenerek listenin uzamasını arzuluyoruz.

Listeye eklemek istediğiniz, “Bu kitap tam bu listeye göre!!” dediğiniz kitapların isimlerini yorumlar bölümünden bize yazarsanız harika olur…

Son beş yılda ilk basımını yapan, hızlı bir taramada karşımıza çıkan bazı kitaplarla başlıyoruz:

Cinsel Farkın İnşası/ Felsefi Bir Problem Olarak Cinsiyet, Zeynep Direk, Metis

Cinsellik üzerine bu felsefi araştırmanın başlıca uğrakları Simone de Beauvoir, Hegel, Platon, Georges Bataille, Julia Kristeva, Elizabeth Grosz, Luce Irigaray, Jean-Luc Nancy ve Paul Ricoeur.

“Direniş, bir gücün karşısına ondan daha güçlü başka bir güçle çıkmaktan ibaret değildir. Bedeni orantısız bir şiddetin hedefi olarak ortaya koyan bir kahramanlık da değildir. Direniş toplumsal bağlar, ilişkiler kurmaktır; kırılgan öznelerin birlikte güçlenme ve bir toplum inşa etme sürecidir. Bu bakımdan direniş, feda etme veya kurban etmeyi meşrulaştıran bir varoluş biçimi olmamalı, bir oluş, bir yaşam savunusu, bir hayatta kalma mücadelesi olabilmelidir. Dirayet bazı imkânların kapandığı yerde yeni bir yaşam kurma gücüdür; hayatta kalma, rasyonel tartışma, dayanışma, dostluk ve zamanın sabrıdır.”

Mimarlar İçin İrigaray, Peg Rawes, YEM Yayınları

Mimarlar için Irigaray, Irigaray’ın “cinsiyetli özneler” kuramını, erkeklerin ve kadınların mimarlığı nasıl farklı tarzlarda yaptıklarını ve mimari yapılarda nasıl farklı tarzlarda yaşadıklarını göstererek açıklıyor. Ayrıca insanlar, iç mekânlar ile dış mekânlar, görme ile dokunma, felsefe ile psikanaliz arasındaki kurulu ilişkilerin mimari biçimleri hakkındaki fikirlerini araştırıyor. Son olarak, mimari tasarım yapan tasarımcıların ve mimarlık kuramcılarının bu stratejilerle, kullanıcının fiziksel ve psikolojik gereksinimlerini gözeten etik mimarlıklar geliştirme olanağına ilişkin önerilerde bulunuyor.

Kimlikli Bedenler, Ahu Antmen, Sel Yayınları

Kimlikli Bedenler’de bir araya gelen yazılar, farklı dönemlerde üretilmiş, farklı türde yapıtlar üzerinden bedenin kimlik etrafındaki kültürel örüntülerine bakıyor. Sanatın ve tarihinin kimlik olgusunun kurgulanma sürecinde oynadığı ideolojik işlevi sorgulayan yazıların yanı sıra, günümüzde kimlik politikalarıyla ilgilenen sanatçıların, geçmişin yapıtlarından bugüne taşınan stereotipik temsilleri nasıl alt ettiği irdeleniyor.

Mülksüzleşme/ Siyasaldaki Performatif, Judith Butler ve Athena Athanasiou, Metis

Özellikle Irigaray’ın çalışmalarından, Heidegger’in teknoloji eleştirisinden, Foucault’nun biyopolitika kavramından ve Lacan sonrası psikanalizden beslenen Athena Athanasiou ile, Foucault’dan ve söz edimleri kuramından, toplumsal cinsiyet kuramından, kuir aktivizmden ve heterodoks psikanalizden yola çıkan Judith Butler, kâh fikir birliğine varıp kâh ayrılığa düşerek “Siyasal duyarlılığı mümkün kılan nedir?” sorusunun peşine düşüyorlar.

Kuir Mekan, Levent Şentürk, KÜLT

Kuir Mekân, Levent Şentürk’ün, Kült yayınlarının “radikal teori” dizisinden çıkan yeni kitabı. Yazar, kitap boyunca teorik metinlerle “architecture”ı (mimarlık) “ar-queer-techture”a (kuir mimarlık) dönüştürmenin peşine düşüyor. Kitap, yazarın mimarlık, mekân, feminist kuram, kuir, sanat, erillik, beden, kent, deneysellik, ayrımcılık gibi sorun alanlarına dair, son beş yılda (2009-14) yazdıklarından bazılarını bir araya getiriyor.

Kadınsız Kentler: Toplumsal Cinsiyet Açısından Belediyelerin Politika ve Bütçeleri,
Yayına Hazırlayan: Fahri Aral
Yazar: Yelda Yücel, Gülay Günlük-Şenesen, Ayşegül Yakar Önal, Nuray Ergüneş, Burcu Yakut Çakar
İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınevi

Bugün tüm dünyada kadınların toplumsal konumlarında kökleşmiş olan eşitsizlik ile eğitimden sağlığa, ulaştırmadan güvenliğe kadar daha birçok alanı kapsayan cinsiyet ayrımı Türkiye’de de yaşanmaktadır. Ülkemizde kamu politikaları sürekli olarak erkeğin lehine ‘güç ve iktidar’ ilişkilerini üreten bu sistemden beslenmekte; kadınları iktisadi kaynaklara ve kamusal alana erişimden uzak tutmaktadır. Bu politikalar bu haliyle yeni eşitsizlik alanları yaratmakta; var olanları güçlendirmektedir. Bununla birlikte söz konusu kamu politikaları, toplumsal cinsiyete duyarlı biçimde tasarlandıklarında farklı uygulamaları da gündeme sokabilir, ya da belirli öncelikler temelinde bu eşitsizlikleri gidermenin yollarını sunabilir.

Leman Cevat Tomsu/ Türk Mimarlığında Bir Öncü
Neslihan Türkün Dostoğlu ve Özlem Erdoğdu Erkarslan
TMMOB Mimarlar Odası

TMMOB Mimarlar Odası yayınlarının “Mimarlığa Emek Verenler Dizisi”nin altıncı kitabı Türkiye’nin ilk kadın mimarı Leman Cevat Tomsu’nun biyografisi oldu. “Leman Cevat Tomsu, Türk Mimarlığında Bir Öncü” ismiyle sunulan biyografi Neslihan Türkün Dostoğlu ve Özlem Erdoğdu Erkarslan tarafından kaleme alındı. Kitap, Cumhuriyet Türkiye’sinde erkek egemen meslekte bir kadın mimarın yaşam öyküsünü ve mesleki deneyimlerini aktarması açısından oldukça önemli.

Bonus:

Dosya 19/ Cinsiyet ve Mimarlık

Listenin sonuna hemen açıp, çevrimiçi okuyabileceğiniz bir kaynak eklemek istedik. Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin “dosya” isimli basılı dergisinin, 2010’da basılan, editörlüğünü ODTÜ Mimarlık Tarihi kürsüsünden Belgin Turan Özkaya’nın yaptığı “Cinsiyet ve Mimarlık” dosyasını buradan indirerek hemen okumaya başlayabilirsiniz.

Önsözden:

“Feminizmin artık aşılmış olduğu düşünülen bir dönemi, bir bakış açısına göre hikaye anlatma dönemidir. Tarihlerin yazmadığı, unutulup gitmiş ya da unutulup gitmeye mahkum hikayeleri, kadın hikayelerini bulup çıkarma ve anlatma dönemi. Bugün bu sayede akla hemen gelenleri sayarsak, on yedinci yüzyılda yaşamış İtalyan ressam Artemisia Gentileschi’yi; izlenimcilerin arasında Berthe Morisot ya da Mary Cassat gibi kadın ressamlar olduğunu; mimarlar Julia Morgan, Charlotte Periand, Eileen Gray ya da Margarete Schütte-Lihotzky’i; Clara Schuman’ın müziğini; Napolili Elvira Notari’nin filmlerini; Edith Wharton’un yazarlığının yanı sıra mimarlığa olan ilgisini biliyoruz.”

Not: Kitaplara dair bilgiler basın metinlerinden alıntılanmıştır, tırnak işaretli olanlar yazarlardan alıntılanmıştır.