Grenfell Tower’ı Betondan Bir Anıta Dönüştürmek

Londralı mimarlık stüdyosu JAA, Grenfell Tower’ın yanan kabuğunun siyah beton panellerle kaplanarak, yangında ölenlere anıt niteliğinde bir yapıya dönüştürülmesini teklif etti.

JAA, “ihmalin yol açtığı trajedenin” yeterince anılmayıp unutulup gideceğinden duyduğu endişe sonucu böyle bir fikir öne sürdü.

14 Haziran 2017’de yangın, 24 katlı binayı yutarak 72 kişinin ölümüne sebep oldu. Dördüncü kattaki dairenin mutfağında başlayan yangın, binanın dışının tutuşmasıyla hızlı bir şekilde tüm binaya yayıldı.

JAA yöneticisi Jenny Fleming: “Trajedi gerçekleşmeye başladığı ilk dakikadan beri burası kutsal bir yer haline geldi. Bu kutsal yerin üzerine inşa yapılmamalı diye düşünüyoruz.” dedi.

Grenfell “Kutsal Bir Yer” Olarak Kalmalı

JAA, 224 tane siyah beton panelden yapılacak büyük bir lahit içinde binanın yıkılmadan durmasını öneriyor. Geceleri, yangının başlangıç noktası olan 16. daireden bir ışık yakılacak. Kulenin çatısı ulaşılabilir olup çeperine anıtsal kır çiçekleri ekilebilir. İnce beton kolonların taşıdığı bir saçak sayesinde bahçe yılın her zamanı kullanılmaya uygun olur.

Konsept aynı zamanda binanın ilk dört katına yeni işlevler de tanımlıyor. Katlar genişletilip cam kaplama yapılırsa burası bir sosyal merkeze ve yangından yanan spor salonunun yerine tasarlanan yeni bir spor salonuna ayrılabilir.

Mart 2018’de hükümet, Grenfell Tower’ın ne şekilde anılması gerektiğine o bölgede oturanların kendi karar vereceğini duyurdu.

Ancak geçtiğimiz ay Kensington ve Chelsea Kraliyet İlçesi Yerel Konseyi, kulenin artık suç mahali olarak anılmadığı göz önünde bulundurularak, geçici olarak alanın kontrolüyle ilgili sorumluluğu tekrar aldıklarını duyurdu.

Binanın yıkılması beklenirken The Guardian, yangında yakınını kaybetmiş bazı insanların, kazazedelerin ve yerel hakın yanan binanın kabuğunun yerinde durmasını istediklerini rapor etti.

Tasarım Sadece Konsept Olarak Planlandı

Fleming, “Grenfell Tower; in Memoriam” adlı önerinin yalnızca konsept tasarımdan ibaret olmasıyla ilgili kaygılı. Stüdyo, Londra’nın mimarlık ve inşaat endüstrilerinin ve hükümetin neyi hatırlamayı ve nelerden bir şeyler öğrenmeyi seçtiklerini sorgulamak istiyor.

Mimar Grenfell’i, Londra’nın doğusunda Grenfell’den 6 yıl önce 1968’de inşa edilen 22 katlı Ronan Point kulesi ile kıyaslıyor. Bir gaz patlamasının taşıyıcı duvarlardan birini tahrip etmesi ile kısmen çöken bina, dört kişinin ölümüne sebep olmuştu.

Fleming:

“Ronan Point’e bakınca 60’larda yaşananların aynı şekilde günümüzde de yaşanmakta olduğunu gördük. Geçmişte insanların en azından biraz daha duyarlı olmasını beklerdiniz ama görünen o ki hiç de öyle değil.” diyor.

Mimarlar “Sistem Bozuldu” Diyor

14 Haziran gecesi tam olarak ne olduğuna ve Grenfell Tower’ı yerle bir eden yangına sebep olan ana faktöre ilişkin bir kamu soruşturması başlatıldı.

Bilirkişiler, 2016 yılında tamamlanan bir yenileme programı sırasında binaya eklenen bir dizi mimarı elemanın yangının yayılmasını hızlandırdığı ve konut sakinlerinin hayatta kalmalarını zorlaştırdığı yönünde ifade verdi.

Yanıcı kaplamalar, PVC pencere çerçeveleri ve güvenlik testinden dahi geçemeyen yangın kapıları; yangının binanın dışına sıçrayıp üst katlara hızlıca yayılmasına neden oldu. Bu esnada tek kaçış yeri olan lobiye ve merdiven boşluğuna dolan yangın dumanı yüzünden birçok kişi hayatını yitirdi.

Mekanik havalandırma sistemi yangından sekiz gün önce bozuldu ve 50 metre yükseklikteki binada yalnızca kuru boru hattı bulunuyordu. Bir ıslak boru hattı, yangın servisinin suyu üst katlara pompalaması için gereken basıncı oluşturabilirdi.

Fleming, inşaat şantiyelerindeki yaklaşımların nasıl bir kendini beğenmişlik ile tehlikeli kararlar almaya sebep olabileceğine ilk elden tanık olduğunu söylüyor:

“Sadece yapılan işe tik atılması ve aradan çıkması umursanıyor. İnsanlar, iyi bir iş ortaya çıkarmak için çabalamak yerine yalnızca sorumluluklarından kurtulmayı önemsiyor.” şeklinde açıklıyor.

“Hükümet bu saçma satın alma planını yapıyor, büyük şirketlere gidiyor ve mallar gemi ile ulaştırılıyor. Bütün sistem sorunlu.”

Geçtiğimiz hafta Inside Housing, BK hükümetinin Grenfell’de kullanılan cephe kaplamasının tehlikeleri hakkında uyarıldığını ancak kimseden bir tepki çıkmadığını belirtti.

9/11 Anıtı İyi Bir Örnek Oluşturuyor

Fleming, birçok kişi için travmatik sonuçları olan bu binanın, hele de şehirde konut kıtlığı yaşanırken yıkılmaması fikrinin son derece tatsız bulunabileceğinin farkında.

“Onaylamayan geri dönüşler alacağımızı biliyoruz. Ama bu geri dönüşlerin de önemli olduğunu düşünüyoruz. Zamanla tepkiler azalacak.” şeklinde konuştu.

New York’taki 9/11 Anıtı’nı ziyarete den JAA, bu kadar büyük bir gayrimenkulün kalıcı olarak anıtlaştırılmasından çok etkilendi. Micheal Arad, Peter Walker ve Daniel Libeskind tarafından tasarlanan anıt, kulelerin zemin hizasından 18 metre derinliğine inen su dolu bir çukurdan oluşuyor.

“Bir Şehrin Yaralara da İhtiyacı Vardır”

Dünya savaşları sırasında ölenler için yapılan anıtlar Londra genelinde hızla çoğaldı. Fakat Flemig, Büyük Londra Yangını’nda ölenleri anmak adına yapılan Monument’ten beri şehirde büyük ölçekli bir anıt yapılmadığını belirtti.