Habitat III ve Türkiye’nin Katılımı

Ekvador'un Quito şehrinde yapılan Habitat III konferansı bugün bitiyor. Peki; bir önceki İstanbul'da düzenlenen; dünyanın dört bir yanından, kent üzerinde etkili paydaşların katıldığı konferansta Türkiye nerede?

Birleşmiş Milletler Konut ve Sürdürülebilir Kentsel Gelişme Konferansı, Habitat III, 17 Ekim’de Ekvador’un Quito kentinde başladı. BM’nin kararı doğrultusunda 20 senede bir düzenlenen konferansın ilki 1976’da Vancouver, Kanada’da; ikincisi 1996’da İstanbul’da yapılmıştı. Ekvador’da yapılan üçüncü konferans bugün bitiyor.

Habitat konferanslarının her biri, bir önceki konferansta belirlenen amaçlara ne kadar ulaşılabildiğiyle dair değerlendirmenin yanı sıra, yeni kentsel gündemin oluşturulması için de zemin sağlıyor. Önceki Toplantılarda öne çıkan başlıca konular ve kararlar şunlar olmuştu*:

Habitat I, Vancouver (1976):

• Barınma ve kentleşme, ortaklaşa üzerine gidilmesi gerekilen dünya çapında meselelerdir.
• Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programının kuruluşu (UNCHS-Habitat).

Habitat II, İstanbul (1996):

• Şehirler küresel büyümenin araçlarıdır.
• Kentleşme bir fırsattır.
• Yerel otoritelere daha güçlü bir rol oynamaları için çağrı yapılması.
• Katılımcılığın gücünün tanınması.

Habitat III, Quito (2016):

Habitat III; Birleşmiş Milletler’in 25 Eylül 2015’te yapılan zirvesinden sonra düzenlenen ilk küresel BM zirvesi olma özelliği taşıyor. 2015’te “Sürdürülebilir Kalkınma” üzerine yapılan son BM zirvesinde, gelecek 15 yıl boyunca üzerinde durulacak 17 başlık “2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” olarak açıklanmıştı. Hedeflerin 11.si “Şehirleri ve yerleşim alanlarını daha kapsayıcı, güvenli, esnek ve sürdürülebilir hale getirmek.” idi.

Habitat III’te konuşulacaklara yön veren toplantılardan bir diğeri de Aralık 2015’te Fransa’da düzenlenen COP21, Birleşmiş Milletler İklim Değişimi Konferansı oldu. 

Habitat III’e kadar olan süreçte yapılan ve bir şekilde sürece katkı sağlayan toplantılar ve diğer etkinlikler şöyle:

Habitat III konferansının genel sekreteri Dr. Joan Clos, konferansın geneline dair yaptığı değerlendirmede; Habitat III’ün dünya çapında kentleşmenin nabzını tuttuğunu söylüyor. Clos; konferansın en önemli amaçlarından birinin kentleşmeyi bir problemler yığını olarak değil bir kalkınma aracı olarak ele almak olduğunu vurguluyor ve bu seneki konferansta, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının yanı sıra yerel yönetimleri de oldukça önemsediklerini belirtiyor.

Habitat III sekretaryası tarafından konferanstan hemen önce , pek çok paydaşın katıldığı, uzun bir süreye yayılan hazırlık toplantılarından çıkan bir çerçeve metin de yayınlanmıştı:
https://www2.habitat3.org/bitcache/97ced11dcecef85d41f74043195e5472836f6291?vid=588897&disposition=inline&op=view 

Bu sene Ekvador’da yapılan toplantıda pek çok konu başlığında oturumlar düzeniyor. Sürdürülebilir kentsel gelişimle birlikte ele alınması planlanan sosyal, ekonomik ve çevresel meseleler ana hatlarıyla şöyle: Sosyal kapsayıcılık ve yoksulluğun sonlandırılması, kentlerde üretilen değerden herkesin yararlanabilmesi ve fırsat eşitliği, çevresel olarak sürdürülebilir ve esnek kentsel büyüme.

Habitat III’e Türkiye Katılımı:

Konunun bizim için en önemli noktalarından biri de, Birleşmiş Milletler’in 20 yılda bir düzenlediği; dünyanın dört bir yanındaki kamu kurumlarından, yerel yönetimlerden, sivil toplum kuruluşlarından, üniversitelerden pek çok paydaşın bir araya gelip kent meseleleri üzerine bilgi paylaşımında bulunduğu ve hedeflerini gözden geçirdiği Habitat III konferansına Türkiye’nin katılımı.

Habitat III’e Türkiye’den katılım oldukça az olduğu gibi, Türk medyasının da toplantıya ilgisi neredeyse yok. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın web sitesinden yapılan yayınlar, konferans öncesi yürüttüğü çalışmalarla ilgili kısa duyurular olmanın ötesine geçmiyor, Bakanlık bünyesinden katılım olup olmayacağı ise belirtilmemiş. Bakanlığın Habitat III’e sunulacak Türkiye raporuna buradan ulaşabilirsiniz. Uğur Tanyeli ve Ruşen Keleş’in, “Mimarlık” dergisinin Nisan-Haziran 2015 sayısında yayınlanan, Çevre Bakanlığı’nın Habitat III raporunu değerlendiren yazılarına ise buradan ulaşabiliriniz. Uğur Tanyeli’den alıntıyla rapor hakkında genel bir izlenim vermek gerekirse:

Rapora bakılırsa bu bakımdan dünyada ve Türkiye’de telaşa, kaygıya kapılacak bir durum yoktur. Oysa ki hem dünyada hem Türkiye’de durumun böyle olmadığını herkes bilmektedir.

Habitat III’ün internet adresinde yayınlanan konuşmacı listesinde Türkiye’den iki isim var. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Kadir Topbaş, “Dünya Belediye Başkanları Toplantısı”nda; İBB Gençlik Meclisi Başkanı Samed Ağırbaş ise “Çocuk ve Gençler Toplantısı”nda konuşmacı olarak görünüyorlar. AFAD Başkanı Mehmet Halis Bilden’in ve TOKİ Başkanı Ergun Turan’ın Habitat III’e katılacakları da Türk medyasından edindiğim bilgiler arasında; fakat “TOKİ, Habitat III Zirvesi’nde dünyaya ‘sosyal konutu’ anlatacak” başlığının altını doldurabilecek bir bilgiye Habitat III’ün programında rastlanmıyor. 

SODEM Katılımı:

Türkiye’den konferansa katılan en görünür ekip ise SODEM (Sosyal Demokrat Belediyeler Birliği). SODEM; Friedric-Ebert-Stiftung Türkiye ve Global Democracy Lab(GDL) ile beraber “Yoksullukla Mücadele Eden Kentler” başlıklı bir fikir alışverişi toplantısı düzenliyor. Toplantının ana amacı, kent yoksulluğunun çözümüne yönelik olarak küresel işbirliğini güçlendirmek için neler yapılabileceğini konuşmak; yapılan çalışmalara, daha geniş katılımının nasıl teşvik edilebileceğine dair fikirler geliştirmek. Fikir alışverişi toplantısının moderatörlüğünü SODEM Genel Sekreteri ve GDL üyesi Onur Eryüce yapacak. Seferihisar Belediye Başkanı, Tunc Soyer de toplantıda konuşmacı olarak yer alıyor. SODEM üyesi belediye başkanlarından Buca Belediye Başkanı Levent Piriştina ve Konak Belediyesi Başkanı Sema Pektaş da Habitat III’e katılan yerel yöneticiler arasında yer alıyor.

*Habitat III’ün web sitesinden alınmıştır.