Haliç’in yeni köprüsüne UNESCO’dan denetim

İstanbul'a gelen UNESCO heyeti Haliç Metro Köprüsü'nü yerinde inceledi. Anıtlar ve Sitler Uluslararası Konseyi'nin (ICOMOS) yanı sıra projenin mimarı Hakan Kıran'ın da katıldığı toplantılarda zaman zaman sert tartışmalar yaşandı.

UNESCO’dan bir heyet, İstanbul’un Dünya Kültür Mirası Listesi’nden çıkarılmasına neden olacağı iddia edilen Haliç Metro Köprüsü’nü inceledi. UNESCO Dünya Miras Komitesi St. Petersburg’da Haziran’da düzenlediği oturumda, izleme listesinde olan İstanbul’da araştırma yapma kararı almıştı.

UNESCO ve ICOMOS (Anıtlar ve Sitler Uluslararası Konseyi) heyetleri 19 Kasım’da İstanbul’a geldi. Haliç Metro Geçiş Köprüsü, Ahşap Evlerin Korunumu, Kentsel Yenileme Kanunu ve Avrasya Karayolu Geçişi, bakanlıklar, belediyeler ve sivil toplum kuruluşlarının katıldığı toplantılarda ele alındı. Toplantılar zaman zaman sert tartışmalara sahne oldu.

Sempozyumda ele alınsın

UNESCO Dünya Miras Merkezi Temsilcisi Junaid Sorosh Wali, projeyle ilgili değerlendirmeyi bağımsız uzmanların raporlarına dayanarak 2011’de açıkladıklarını belirterek, konuyu uluslararası bir sempozyumda ele alınmasını tavsiye etti. ICOMOS Temsilcisi Paul Drury ise, “Önce planlar yapılır sonra ona uygun projeler geliştirilir. Ama siz projeleri öyle kapsamlı hazırlıyorsunuz ki planları bunlara göre geliştiriyorsunuz” diyerek eleştiride bulundu. ICOMOS Türkiye temsilcileri, projeyle ilgili yeterli bilgiye sahip olamadıkları, projenin gizlendiğini söyledi.

Hakan Kıran bu eleştirilere, “Köprü güzergahının onaylandığı 1990’dan 2005’e kadar geçen 15 yıllık sürede, kendisine bilimsel payeler veren bu grupların köprü projesi ile ilgili olarak miras sözleşmesinin uygulama rehberine uygun bir bilimsel fikir üretmemiş, çalışma yapmamış olması da başta bilgi eksikliğinden ve konulara politik yaklaşımından kaynaklanıyor” diye yanıt verdi.

UNESCO İzleme Heyeti Temsilcilerinden Ürdünlü Prof. Dr. Moawiyah İbrahim, “Projenin tarihi alana etkisini yalnızca görsel etki olarak değerlendirmek doğru değil. Projenin çevresiyle uyumu ve kurduğu ilişkiler ile de değerlendirilmesi yapıldı. Heyetimizin tetkikleri neticesinde, tasarımcının 2005 yılında Yerel Koruma Kurulu’nda da onaylanan projesinin temel felsefesinin, bu alana yapılabilecek diğer alternatif köprüler ile kıyaslandığında çevreyle en uygun ilişkileri kuran ve silüete en az etkiyi yapacak proje felsefesi olduğu konusunda hemfikir olduk” dedi.

1990’dan bu yana Dünya Miras alanı

UNESCO Dünya Miras Sözleşmesi, Türkiye tarafından 1984 yılında imzalandı. 1985 yılında ise “İstanbul’un Tarihi Alanları” olarak belirlenen Arkeolojik Park, Süleymaniye Camii ve Çevresi, Zeyrek Bölgesi ve Tarihi Surlar” Dünya Miras Alanı’na, Türkiye’nin başvurusu ile kaydedildi. Haliç Metro Geçiş Köprüsü’ne içeren güzergah ise 1990 yılında onaylandı, 1997’den 2004 yılına kadar devam eden köprü alternatif çalışmaları ise Koruma Kurullarınca uygun bulunmadı. 2005 yılında onaylanan eğik askılı köprü projesi, 2006 yılından bu yana UNESCO’nun da gündeminde. En son 2010 yılında UNESCO kararında projeyi Uluslararası Bağımsız Uzmanların incelemesini istemişti. İnşaat çalışmaları, İBB Başkanı Kadir Topbaş tarafından durdurularak, bağımsız uzmanların da en uygun çözümün eğik askılı köprü olduğu yönündeki raporu üzerine, tasarım her yönüyle tasarımcısı ve uzmanlarla irdelendi.

Yeni köprü deniz üzerinde 480, kara üstünde ise 500 metre uzunluğunda. Her iki yakada yer alan istasyon yapıları ile köprüye giriş sağlanıyor. Giriş yapılarında engelli ve yaşlılar için asansörler, yürüyen merdivenler mevcut. 8 vagon dizisine tekabül eden 180 metre uzunluğundaki Haliç istasyonu her iki yakadaki tarihi yapıları korumak amacıyla Koruma Kurulu kararı ile deniz ortasında projelendiriliyor.