Her Yeri Yıkalım Meydan Kalsın

Tartışmaya açılan Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi'yle ilgili bir ilginç proje de mimar Hakan Kıran'dan geldi.

Hürriyet’te çıkan habere göre, meydanda panoramik manzarayı engelleyen tüm yüksek yapıları yıkmadıktan sonra, Topçu Kışlası’nı yapmak da AKM’de ısrar etmek de gereksiz…

İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nden 16 Eylül 2011’de oy birliğiyle geçip Anıtlar Kurulu’nda onaylanan Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi tartışmaya açılırken, Haliç Metro Köprüsü’nün mimarı Hakan Kıran’ın meydanla ilgili çalışması ortaya çıktı. Kıran’ın hayalindeki Taksim Meydanı’nda ne Topçu Kışlası var, ne de trafik yer altına alınıyor. Kıran’a göre meydanda Topçu Kışlası’ndan sonra yapılan ve panoramik manzarayı engelleyen tüm yüksek yapıları yıkamadıktan sonra, Topçu Kışlası’nı yapmak da gereksiz Atatürk Kültür Merkezi’nde (AKM) ısrar etmek de.

‘Ağlayan bina olur’

Kıran, kendi görüşüne göre, kışlanın neden yapılamayacağını şöyle anlattı: “Kışlanın olduğu dönemde, The Marmara’nın yeri boştu ve orası bakı alanıydı. AKM’nin yerinde bir köşk vardı. Dönemin yapılarının bir senkronizasyonu, uyumu vardı. Şimdi ise orada herkesin korumaya çalıştığı bir bina var (AKM). Meydan, Beyoğlu, Dolmabahçe, Fındıklı, Tarlabaşı ve Harbiye’yi de içine alan bölgeyle tasarlanmalı. Tek başına Topçu Kışlası’nı yapmanız onu geri getirmez. Ceylan Otel, The Marmara, Hilton, Orduevi, Odakule, Tepebaşı’ndaki TRT’nin modern cam binası, Gökkafes, Swissotel’i yıkabiliyorsak, ‘Eski geleneksel dokuyu tamamlayacağız’ deriz. Bunu yapamayacaksak, Topçu Kışlası’nı yapıp içine ruh bile koysanız, onu zavallılaştırırsınız. Ağlayan bina yapacaksınız. Orada kendini kötü hissedecek. Çünkü o, organizmanın bir parçasıydı.”

Yeraltı trafiği çelişki

“Topçu Kışlası tamamen insana ait bir yapı. Avlusu, cephesi, haşmeti, kuleleri, dönemsel özellikleri ve hikâyesiyle bir binayı yaparken, trafiği alta alıp binayı göstermeden, insanı yeraltına alıp geçirmek de başka bir çelişki. Kışla yapıldığında ortada AKM, The Marmara ile çevrilen ve kapalı bir alan kalır. Bunun adı 3 tane birbiriyle benzemez yapıyla çevrilmiş bir alan olur, meydan değil.”

Yeşili koruyan senaryo

Mimar Hakan Kıran, Taksim Meydanı’nda mümkün olduğu kadar boş alan yaratacak senaryolardan yana. Kıran’ın yeşili koruyan senaryosu şöyle: “Gezi Parkı ile meydan arasındaki merdivenleri yıkıp otobüs duraklarını kaldırarak, 350 metre uzunluğunda bir alana kavuşmak. Hatta bu alanı yaya köprüsüyle, Divan Oteli arkasındaki alandan, Maçka Açıkhava Tiyatrosu ve parkına, oradan da stadyum özelliği ve üst örtüleri kaldırılıp arena ve çok amaçlı alan fonksiyonu verilmiş bir İnönü Stadyumu’na kadar birleştirmek.” Kıran, AKM binasını da yıkıp bu alanı, üst kotu meydanla birleştirilmiş bir seyir terası olarak senaryosuna dahil ediyor, sıfır kotun altında kalan alanda da çağdaş bir salon (senfoni, tiyatro, bale, filarmoni vs.) dizayn edip, otoparkları da bu yapı içinde çözüyor. Gezi Parkı’nın kot farkından yararlanıp yarı gömülmüş kafeler inşa edilebileceğini, kitap, çiçek ve geleneksel ürün satışlarının yapılabileceğini söylüyor.

Odak noktası Atatürk Anıtı

Meydandaki yapıların gölgesinde kalan Atatürk Anıtı’nı odak noktası olarak belirleyen Hakan Kıran, tasarladığı yeni meydanda anıtı Gezi Parkı’nın önündeki alana taşıyor. Tarlabaşı’ndan gelen araç trafiği de Harbiye yönünde devam edip Divan Oteli ve Ceylan Otel’in önünden U dönüşüyle Mete Caddesi’ne verilip AKM’nin önünden Gümüşsuyu’na bağlanıyor.

Henüz bize hiç proje gelmedi

Taksim Yayalaştırma Projesi’nin işlendiği 1/1000 ölçekli plana onay veren 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mete Tapan: “Alternatif projeler yüzde yüz olabilir, çünkü önümüze hiçbir proje gelmedi. Topçu Kışlası’nın planlara işlenmesi bir şey ifade etmez. Planın üzerinde, bir plan notu var. ‘Uygulama projeleri Kurul’dan geçecek’ diyor. Acaba, Topçu Kışlası rekonstrüksiyonu (yeniden yapma) nasıl olacak. Yapabilecekler mi? Biz, orada bir Topçu Kışlası’nın var olduğunu söylüyoruz. Ama ‘Her ihyası istenen yapılamaz’ diye de bir plan notumuz var. Bir rekonstrüksiyon yapılabilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Taşınmaz Kültür Varlıklarının Gruplandırılması, Bakım ve Onarımları’yla ilgili 660 sayılı ilke kararı var.”

Alternatif fikirler yarışsın

İstanbul Metropolitan Merkezi (İMP) kurucularından, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanı Prof. Dr. Aykut Karaman: “Taksim’de trafiği yeraltına almamak koşuluyla, çözüm alternatifleri var. Önce yapılabilecekler netleştirilip, yarışmaya çıkması lazım. Fikir projeleri üretilsin. Topçu Kışlası’yla ilgili de bir panel düzenleyip tartışma platformu oluşturmak ve yarışmaya doğru giden sürecin başlatılması lazım. Fikir projesi elde edildikten sonra bir daha tartışılır.”