İki Dünya Arasında Bir Mimar: Diébédo Francis Kéré

2022 Pritzker Mimarlık Ödülü’nü kazanan Diébédo Francis Kéré’nin hayatı, mimarlık anlayışı ve Afrika’daki girişimleri hakkında konuştuğu tanıtım videoları Pritzker Mimarlık Ödülü Kurulu tarafından yayınlandı.

Mimarlık Felsefesi

“Mimarlık öncelikli olarak insanlığa hizmettir. Ana amacı insanoğlunun kendini geliştirebileceği bir çevre yaratmak ve insanoğluna mutluluk ve esenlik getirmek olmalıdır. Felsefeme göre, dünya üzerindeki her insan, sınıf fark etmeksizin, kalite çerçevesinde ‘lüks’ sahibi olmayı hak ediyor. Tasarladığım yapının kullanıcıya ilham vermesini istiyorum. Yapacağım tasarım ile kullanıcının daha iyisini hayal etmesini sağlamak en büyük gayem.”

Sembolizm ve Işık

“Afrika’da köy halkının farklı bir çok sebeple bir ağacın altında toplanması nazarımda çok değerli bir metafor. Kadim zamanlardan beri gerçekleştirilen bu etkinlik, günümüzde de hala geçerliliğini koruyor. Ağacın gölgesi kimi zaman köyün geleceği hakkında bir tartışma ortamına, kimi zaman da informel bir okula ev sahipliği yapıyor.

Doğal ışığı yaşam koşullarına uygun bir şekilde filtreleyerek iç mekana aktarabilmek, ruhsal ve fiziksel iyiliğimiz için elzem bir konu. Bu konuda Burkino Faso’nun yerel mimarisinden çok şey öğrendim. Çok dar açıklıklardan, içeriye sıcaklığı getirmeden doğal ışığı süzebilmek gibi.

Eğer toplum olarak gelişim istiyorsak, geleneği kucaklamalıyız. Geleneği ve yerelliği arkada bırakarak, ‘Avrupa-merkezcil’ yöntemlerle modernleşmek mümkün değil.”

Gando

“1965 yılında, Burkino Faso’nun Gando şehrinde doğdum. Ailemde eğitim fırsatı edinen ilk üyelerinden biri olarak, küçük yaşta ailemin ve komünitemin yanından ayrılıp 20 kilometre uzağa okula gitmek zorunda kaldım. O zamanlar benim için bir yük gibi görünen bu durum, beni bu noktaya getiren şey oldu. Ben de, çevremdeki insanlara minnettarlık adına bir okul vermek istedim.”

İki Dünya Arasında

“Afrika’daki yapım bilgisinden öğrendiklerim, Batı’da yaptığım tasarımları da etkiliyor. Bu bilgi hazinesi beni Batı’da yaptığım tasarımlarda daha özgür kıldığını da söyleyebilirim. Bakış açıma göre, Batı dünyasında bir soruna üretilmiş çözümler, dünya üzerinde her yerde aynı şekilde uygulanacak ve mümkün olan tek çözüm olacak şekilde görülüyor. Fakat gerçek olan bu değil. Bu sebeple iki farklı dünya (Afrika ve Batı) arasında mekik dokuyabilmek benim için çok etkileyici.”

Biyo-iklimsel Çözüm

“Burkino Faso’da uzun süren bir kurak dönemden sonra kısa da olsa yoğun geçen bir yağmurlu mevsim var. Bu sebeple yaratacağım tasarımın bu hava olaylarına dayanıklı, elverişli bir yapı olması gerek. Gölge de çok önemli bir diğer parametre. Bunu gün içinde gölgede olan bir alandan başka bir alana göçen insanlardan gözlemleyebilirsiniz.

Malzeme seçimi ekstrem iklimlerde önemli bir parametre, bu sebeple mimar radikal iklimsel koşullarına uygun malzemeyi bulmakla da yükümlüdür. Tasarımlarımda önceliğim, yerel mimaride halihazırda kullanılan malzemeleri kullanıp, onları daha ileri bir teknoloji ile nasıl entegre edebileceğimi keşfetmek. Benim için yenilik yerel malzeme, yerel tekniği ve çağdaş teknolojiyi bir araya getirebilmektir. Mimarlık anlayışım tamamen konfor ve bu konforun sağlarken kullanılacak bütçeyi minimuma indirebilmek üzerine.”

2022 Pritzker Mimarlık Ödülü’nü Diébédo Francis Kéré Kazandı