İlerici Toplumsal Arzuların Sembolü: Halk Kütüphaneleri

16. Venedik Bienali kapsamında Mind-Building sergisi, bir yandan Finlandiya’da kütüphane mimarisinin dönüşümünü anlatırken diğer yandan kütüphanelerin geleceğini araştırıyor.

Archinfo Finland müdürü Hanna Harris ve mimarlık eleştirmeni/kuramcısı Dr. Anni Vartola’nın küratörlüğünü üstlendiği sergi Tuomas Siitonen ve Johannes Nieminen tarafından tasarlandı.

Mind-Building olarak isimlendirilen sergi, modernizmin temel ögelerinden biri olan halk kütüphanelerine odaklanıyor. Kütüphaneleri, sivil toplumun ve aydınlanmanın gücünü hatırlatan yapılar olarak gören sergide bulunan en eski yapı 1881 tarihli Rikhardinkatu halk kütüphanesi, en yeni örnek ise, ALA Mimarlık tarafından tasarlanan ve Aralık 2018’de açılacak olan Helsinki Merkez Kütüphanesi.

2016 yılında dünyanın okur-yazar oranı en yüksek olan ülkesi seçilen Finlandiya’da yaşayan 5,5 milyonluk nüfus yılda 68 milyona yakın kitap ödünç alıyor. Bugün, halkın toplumsal hayata katılımı sağlayan sosyal bir foruma dönüşen Fin kütüphanelerinin, öğrenmek, yapmak, paylaşmak için var olduklarını hatırlatan Hanna Harris, pavyonun amacını anlatıyor:

“Bu sergide, kütüphanelere ve okuryazarlığa dair derin bir sevgiye sahip olan Finlandiya’daki halk kütüphanesinin sürekli gelişimini gösteren bir sergi sunuyoruz. Alvar Aalto tarafından tasarlanmış olan Fin Pavyonu binasının içinde, Fin kütüphanesinin geçmişi, bugünü ve geleceğini, içinde sunmayı amaçlıyoruz.”

Mimarlık eleştirmeni ve teorisyeni Finlandiya Pavyonu’nun küratörü, Dr. Anni Vartola serginin düşünsel arka planı hakkında şunları söylüyor:

“Halk kütüphanesi aslında ilerici toplumsal arzuların sembolü olarak algılamak gerekir. Bu yapılar, Finlandiya yasalarında aktif vatandaşlık, ifade özgürlüğü, entelektüel ve yaratıcı özgürlük için ticari olmayan ortak bir zemin olarak korunmaktadır. Freespace’ temasına verdiğimiz yanıt, 21. yüzyılın Finlandiya halk kütüphanesinde ‘popüler bir anıt’ yaratma potansiyelini araştırmaktır: herkes için açık, herkes için ücretsiz, herkese ait olan ve herkesin yararı için kullanılan, ticari olmayan bir kamusal alan…”

Oodi, Kiasma Çağdaş Sanat Müzesi ve Helsinki Müzik Merkezi’nin yanındaki halk meydanına açılan yapı, haftanın her günü açık olan bir kamusal iç mekan işlevi görüyor. Nitekim, hükümet ve halk arasındaki ilişkinin bir sembolü olan parlamento binasıyla karşı karşıya konumlanan, ALA Architects tarafından tasarlanan yeni Helsinki Merkez Kütüphanesi, sergide halk kütüphanelerinin sivil hayattaki rolünü temsil ediyor.